Morgunblaðið - 24.12.1980, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 24. DESEMBER 1980
Halldór Ásgrimsson:
Með öllu óeðlilegt að taka
ný verk inn í lánsf járlög
Allmiklar umræður spunnust á Alþingi í síðustu viku, er til umræðu var frumvarp
ríkisstjórnarinnar um lántöku 1980 og 1981 og ábyrgðarheimildir. Formaður
fjárhags- og viðskiptanefndar neðri deildar, Halldór Ásgrímsson, talaði fyrstur, og
sagði hann meirihluta nefndarinnar mæla með samþykkt þess. En í frumvarpinu er
gert ráð fyrir að tekið verði lán að upphæð 4 milljarðar og 750 milljónir vegna
framkvæmda á árinu 1980, og 25 milljarða lántökuheimild fyrir árið 1981.
Halldór sagðist ekki vera
þeirrar skoðunar, að erlend
lántaka yrði ekki fest niður í
eitt skipti fyrir öll með ákveðn-
um hætti, en þó vildi hann lesa
upp úr nefndaráliti er hann,
Ingólfur Guðnason og Guð-
mundur J. Guðmundsson hefðu
skrifað við afgreiðslu lánsfjár-
laga 1980. Þar segði svo:
„I lánsfjáráætluninni er gert
ráð fyrir aukinni verðbréfasölu
til lífeyrissjóða og sölu á verð-
tryggðum skuldabréfum til inn-
lánsstofnana. Auk þess er gert
ráð fyrir verulegri sölu á ríkis-
skuldabréfum. Undirritaðir nm.
telja, að halda verði erlendum
lántökum innan þeirra marka,
er fram kemur í frv. og ekki
megi stofna til frekari erlendra
lána.“
Síðan sagði Halldór:
A þessum forsendum var
þetta frv. samþykkt og ég vil nú
leyfa. mér að fara eftir þeim
forsendum, sem frumvörp í Al-
þingi eru samþykkt eftir. Við
teljum hins vegar, að ekki verði
til baka snúið með þá erlendu
lántöku, sem hún hefur hér
stofnað til. En ég vil leyfa mér
að halda því fram að það sé með
öllu óeðlilegt að taka inn ný
verk inn á lánsfjárlög, þegar
Alþingi hefur samþykkt löggjöf
með þessum hætti og þessari
röksemdafærslu. Ég get nefnt
nokkur dæmi þessu til stuðn-
ings, sem fram kemur í þessu
frv. sem hér er og vil ég vænta
þess, að ríkisstjórnir virði betur
þær forsendur, sem liggi fyrir
samþykkt lánsfjárlaga. Þetta á
ekki við þetta eina skipti sem
hér er, heldur hefur þetta verið
með þessum hætti alla tíð. Ég
geri mér ljóst, að það er erfitt
að halda sig innan þessara
marka, en það er afskaplega
nauðsynlegt efnahagslega, að
það sé gert og hæstv. ríkisstjórn
getur þá bent á Alþ. og haldið
því fram, að Alþ. veiti henni
ekki heimildir til að ráðast í
frekari erlend lán. Hér má
nefna hluti eins og t.d. þyrlu-
kaup og ýmislegt annað, sem
kemur fram í þessu frv.
Sighvatur Björgvinsson (A)
gagnrýndi ríkisstjórnina fyrir
að afgreiða ekki lánsfjáráætlun
fyrir áramót, og sagði að með
þessu frumvarpi væri verið að
breyta áður gerðum ríkisreikn-
ingi, og þannig í rauninni verið
að breyta niðurstöðum hans.
Gagnrýndi hann ríkisstjórn-
ina harðlega fyrir hvernig að
þessum málum væri staðið, og
sagði það bera vitni slælegri
stjórn peningamála og ósam-
komulagi milli stjórnarflokk-
anna.
Kagnar Arnalds (Abl) fjár-
málaráðherra, sagði málflutn-
ing Sighvats bera vitni mál-
efnafátækt og hefði innantóm
gagnrýni einkennt ræðu hans.
Sagði ráðherrann að vitað mál
væri að ríkisreikningur liti
aldrei út eins og fjárlög eða
lánsfjáráætlun í upphafi, og
þannig hafi það ekki einu sinni
verið í tíð Sighvats sem fjár-
málaráðherra.
Ragnar sagðist vilja taka
skýrt fram að hann hefði ekkert
við breytingar á 4. grein að
athuga, en um leið sagðist
ráðherra vilja enn vekja athygli
á því, að hann væri alltaf jafn
undrandi á þeirri gagnrýni sem
fram kæmi á að lánsfjáráætlun
væri ekki afgreidd fyrir áramót.
Staðreynd væri að slíkt hefði
aðeins þrisvar gerst á síðasta
áratug, og væri því ekkert
nýmæli nu.
Matthías Bjarnason (S) sagði
það vekja athygli, að meirihluti
nefndarmanna fjárhags- og
viðskiptanefndar skrifaði undir
álitið með fyrirvara, og hefði
formaðurinn sérstaklega komið
fram með gagnrýni.
Varðandi ummæli ráðherra
um afgreiðslu lánsfjárlaga,
sagði þingmaðurinn, að rétt
væri að minna á að afgreiðsla
fyrir áramót hefði ekki verið
lagaleg skylda fyrr en með
Ólafslögum. En þá brygði hins
vegar svo einkennilega við, að
eftir að lögin hefðu verið sett,
var hætt að afgreiða áætlunina
fyrir nýár! Það væri þó ef til vill
von að ekki gengi vel, hvorki
ráðherra né ríkisstjórn vissu
hvert stefna skyldi, og héngju
algerlega í lausu lofti. Matthías
sagði best að afnema Ólafslög-
in, sem væru vita gagnslaus, og
heldur til ills ef eitthvað væri.
Sighvatur Björgvinsson (A)
sagði auðvitað, að erfitt væri
fyrir fjármálaráðherra að sitja
ríkisstjórnarfund eftir ríkis-
stjórnarfund, án þess að sam-
komulag næðist um svo veiga-
mikinn þátt starfs hans sem
lánsfjáráætlun. Það væri ef til
vill skýringin á því að Ragnar
Arnalds hefði tæplega verið
með sjálfum sér undanfarnar
vikur.
Sighvatur vék í ræðu sinni
einnig að Friðjóni Þórðarsyni
dómsmálaráðherra, og gagn-
rýndi hann fyrir að hafa komið
þyrlukaupum til Landhelgis-
gæslunnar fyrir utan fjárlaga-
og lánsfjáráætlun og þar með
án vitundar Alþingis.
Þingmaðurinn sagði undir lok
ræðu sinnar, að helsti galli
Ólafslaga væri sá, að mikilvæg-
ustu ákvæði þeirra væru ekki
haldin af stjórnvöldum á hverj-
um tíma.
Árni Gunnarsson (A) spurði
fjármálaráðherra, hvort ekki
væri rétt að lántökuheimildin
hljóðaði upp á 26 milljarða kr. í
stað 25, þar sem lánið er taka
ætti væri að upphæð 20 milljón-
ir punda, sem samsvöruðu 26
milljörðum króna.
Þá sagði Árni, að fyrst rætt
væri um lántökur erlendis, þá
væri það athyglisvert, að nú
stæðu ísl. svo mörg lán til boða,
að þeir hefðu varla við að hafna
þeim. í erlendum yfirlitum um
lánstraust kæmi einnig fram,
að ísl. væri í 10. sæti, ásamt
hinum Norðurlandaþjóðunum.
Árni sagðist að lokum vera
Halldór Ásgrímsson
hlynntur umræddri lántöku,
enda væri hér um að ræða eitt
hagkvæmasta lán er á markaði
væri, til dæmis með föstum
vöxtum.
Birgii* ísl. Gunnarsson (S)
kvðast vilja hvetja Ragnar
Arnalds fjármálaráðherra til
að lesa yfir ræðu Halldórs
Ásgrímssonar, þar sem hann
hefði ekki hlýtt á hana flutta.
Sagði Birgir, að þegar jafn
orðvar maður og Halldór flytti
slíka ræðu, væri eitthvað að, og
ríkisstjórnin ætti að athuga
sinn gang.
Matthías Á. Mathiesen (S)
sagði að allir þingmenn fjár-
hags- og viðskiptanefndar hefðu
haft uppi gagnrýni á frumvarp-
ið og það sem að baki því lægi.
Jafnframt yrði ekki komist hjá
að gagnrýna þau vinnubrögð er
viðhöfð væru við framsetningu
þess, svo og almennt að þessum
málum, afgreiðslu lánsfjáráætl-
unar.
Minnti þingmaðurinn á að í
fyrra hefði verið farið 20%
fram úr lánsfjáráætlun. En um
leið og farið væri fram úr
slíkum áætlunum væri lagður
grunnur að enn frekari verð-
bólgu.
Ragnar Arnalds (Abl) sagði,
í tilefni fyrirspurnar Árna
Gunnarssonar, að ekki væri enn
endanlega ákveðið hvort lánið
yrði tekið, þótt búist væri við
því. Upphæðin sagði hann að
yrði væntanlega milli 12 og 20
milljónir punda, en líklega þó
ekki hærra en 18 milljónir,
þannig að 25 milljarðar króna
væru meira en nóg.
Fjármálaráðherra sagðist
ekki hirða um að svara öðru því
er fram hefði komið í máli
Ifalldór Blöndal
stjórnarandstæðinga, en þó
gæti hann ekki stillt sig um að
vekja athygli á því að það væri
ekki í fyrsta skipti að verð-
lagsspár fram í tímann reynd-
ust ekki réttar, núverandi ríkis-
stjórn væri ekkert einsdæmi að
þessu leyti. En hins vegar væri
jafnvel svo að skilja á mörgum
þingmönnum, að þeir vildu alls
ekki að verðbólgan færi niður
fyrir 42%, að því mætti ekki
stefna.
Varðmaður við SÞ-húsið sem
var með bólgna vör eftir högg
sagði að um áttatíu starfsmenn í
húsinu hefðu verið lamdir. Hann
sagði að nokkrar konur hefðu
reynt að forða sér með því að
stökkva út af svölum. Nokkrir
munu hafa fengið snert af reyk-
eitrun, en enginn var þó talinn í
hættu. Þá var bílum velt við húsið
Halldór Blöndal (S) sagði
það ekki óeðlilegt að þingmenn
efuðust um að verðbólgan færi
niður, eins og reynslan af nú-
verandi ríkisstjórn væri. En það
væri á hinn bóginn fróðlegt að
fá að heyra hvað stjórnin ætlaði
að gera til að ná verðbólgunni
niður fyrir 42% markið. Spár
segðu hana verða milli 70 og
80%, hvernig ætlar ríkisstjórn-
in að koma í veg fyrir það,
spurði Halldór.
Ragnar Arnalds fjármála-
ráðherra sagði fyrirspurnir
Halldórs fremur eiga heima við
þriðju umræðu fjárlaga, og því
hygðist hann bíða með að svara
þeim þangað til.
Halldór Blöndal ítrekaði þá
fyrirspurnir sínar til ráðherra,
og kvaðst vænta þess að hann
fengi nú þegar skýr svör við
þeim, enda væri málið mikil-
vægt. En ráðherra hefði verið
með glósur á stjórnarandstöð-
una fyrir að efast um að
áætlanir um verðbólguþróun
stæðust, og því væri eðlilegt að
svör kæmu frá fjármálaráð-
herra.
Ragnar Arnalds sagði sjálf-
sagt að bjargá sálarfriði þing-
mannsins, þar eð hann gæti
ekki beðið svars þar til við
fjárlagaumræðuna. Spá um
42% verðbólgu sagði hann
byggða á spá er fyrir hafi legið
er fjárlagafrumvarpið var lagt
fram, þar sem gert var ráð fyrir
að verðbólga frá miðju ári 1980
til miðs árs 1981, yrði 42%,
miðað við að vegin hækkun
verðlags yrði 15%. Ráðherra
sagði að enn stæðu vonir til að
þessi spá gæti ræst, en þó yrði
að hafa það í huga, að spár af
þessu tagi gætu breyst, eins og
svo oft hefði komið í ljós
varðandi ýmsa þætti efna-
hagsmála þjóðarinnar.
Halldór Blöndal sagði, er
hann tók á ný til máls, að rétt
væri í sambandi við svar ráð-
herra, að vekja athygli á upp-
lýsingum í nýjum Fjármálatíð-
indum, en þar væri ekki annað
að sjá en að verðbólgan stefndi í
70% á næsta ári. Þessar tölur
töluðu sínu máli, nema þá að
Seðlabankinn hefði ekki réttar
upplýsingar, sem væri ósenni-
legt.
og kveikt í sumum þeirra.
Talsmaður Sameinuðu þjóðanna
sagði síðar eftir að kyrrð var
komin á að fólkið væri reitt vegna
árása ísraela á ýmis þorp í Suður
Líbanon og líbanskra hægrimanna
undir stjórn Haddads majórs, sem
hinir fyrrnefndu hafa mjög stutt
svo sem alkunna er.
Aðsúgur að bygg-
ingu SÞ í Beirut
Heirut 23. des. — AP.
UM ÞRJÚ hundruö Líbanir réðust inn í byggingu Samein-
uðu þjóðanna í Beirut í morgun, brutu húsgögn og mölvuðu
rúður og lögðu eld í neðstu hæðina til að láta í ljós gremju
yfir því að friðarsveitum Sameinuðu þjóðanna hefur ekki
tekizt að vernda íbúa gegn árásum ísraela, að því er
sjónarvottur skýrði frá.