Morgunblaðið - 07.02.1981, Síða 11

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 7. FEBRUAR 1981
11
Bðkmenntir
eftir Friðrik
Friðriksson
til koma, eins og Andrew Gilchrist
segir frá í bókinni Þorskastrið og
hvernig á að tapa þeim.
Heimildagildi ísiands i skugga
heimsvaldastefnunnar er því lítið,
og ekki verður hún talin í hópi
stórverka. En sitt hvað má af
henni læra.' Við sjáum, að upp-
hlaup sósíalista af ýmsu tilefni
voru þá með sama hætti og nú. Þá
var básúnast út af oliuauðhring-
um og sölusamtökum, en nú út af
stóriðjuverum og olíutönkum. Að-
ur var það Unilever, nú er það
Alusuisse. Tiigangurinn helgar
tækið, en hann er sá að ala á
öfund, óánægju og samsæriskenn-
ingum, enda eru það ær og kýr og
kjósendur sósíalista.
Óhreinskilni Einars er mikil.
Hann nefnir ekki, að meginskýr-
ingin á fjandskap íslenskra sósíal-
ista við hernám Breta var, að
Stalín var þá í bandalagi við
Hitler. Sósíalistar fögnuðu inn-
limun mikils hluta Póllands i
Ráðstjórnarríkin, en eftir að Hitl-
er réðst á Ráðstjórnarríkin,
breyttist þessi afstaða sósíalista
fyrst. Utanríkisstefna Einars hef-
ur alltaf verið á þann veg, sem
Kremlverjum hentaði. Einar vitn-
ar í Halldór Laxness, en nefnir
ekki, að Halldór snerist síðar gegn
þeim málstað, sem Einar trúir á.
Hann blygðast sín ekki fyrir
afstöðu íslenskra sósíalista í
Finnlandsstyrjöldinni, en þar
studdu þeir Rússa, er þeir réðust
inn í Finnland. Hann kallar það að
styðja Finna „að lúffa inn í
áróðursbyl afturhaldsins". Þessa
umsögn fær Héðinn Valdimars-
son, sem sagði sig úr Sósíalista-
flokknum í mótmælaskyni við
þessa afstöðu.
se t3 Það má einnig minnast á
frásögn Einars af aðdragandanum
að stofnun Atlantshafsbandalags-
ins. Eins og vænta mátti var hér
einungis um skref að ræða í
útþenslustefnu Bandaríkjanna, en
hvergi er getið um þær eindregnu
óskir, sem komu frá banda-
mönnum þeirra í Evrópu, sem
urðu vitni að því, hvernig félagi
Stalín lagði hvert ríkið af öðru
undir sig eftir síðari heimsstyrj-
öldina. Ekki er heldur minnst á,
hve mikið þurfti til að sannfæra
Bandaríkjamenn sjálfa um nauð-
syn þess að hverfa frá einangrun-
arstefnunni.
Þrátt fyrir þessa annmarka á
bókinni og marga fleiri ótalda, má
segja það um Einar, að hann er
haldinn hugsjónamóði, sem
sjaldgæft er að sjá meðal stjórn-
málamanna.
Ef reynt er að meta, hvern dóm
bókin fær i sögunni, er augljóst, að
um margt af því, sem Einar hefur
þrástagast á, hefur sagan þegar
kveðið upp sinn dóm. Má þar
nefna heiilavænlegar ákvarðanir á
sviði utanríkismála okkar á hættu
timum. Ennfremur hefur sagan
kveðið upp sinn dóm um stjórnar-
ár Stalíns, um það skeytir Einar
engu. Fyrir Alþýðubandalagið er
þetta þvi óheppileg bók, sem
minnir óþægilega á stalíníska
fortíð þess, sem það hefur aldrei
gert upp við fremur en frambjóð-
andi þess og sögumaður í þessari
bók, en hann hafði þessi frægu orð
um fjöldamorðingjann Stalín i
Þjóðviljanum 7. mars 1953: „Hann
var til síðustu stundar sami góði
félaginn, sem mat manngildið ofar
öllu öðru, eins og þá er hann fyrst
hóf störf."
Allir þessir vin-
ir í varpanum
tyrsta kafla, Lagt úr hlaði, segir
hann ögn frá tilurð bókarinnar og
virðist sem hann hafi skrifað hana
til að byrja með í smábrotum, en
unnið síðan kaflana saman og úr
hefur fengist harla heilleg mynd.
Þetta er ákaflega fróðleg bók fyrir
yngra fólk sem þekkir það mannlíf
sem þarna er lýst ekki nema af
afspurn og af bókum af þessu tagi
(reyndar eru þær orðnar býsna
margar). Höfundur er velviljaður
út í samferðamenn sína og þótt
hann hafi ýmsar meiningar fer
hann vel og hófsamlega með
framsetningu þeirra.
Það er heldur ekki að efa að
ýmsir samtímamenn Jóns Gísla
Högnasonar sem koma við sögu í
Jón Gísli Ilögnason: bókinni hljóta að hafa gaman að
Vinir i Varpa - Æskudagar. Pessarl En fyrir utan að vera
Útg. Bókaforlag Odds Björnsson- löng og mlkl1 og fremur seinlesin,
ar 1980.
Hér er á ferðinni mikil og þykk
bók, á yfir fjögur hundruð blaðsíð-
um, segir Gísli á Læk eins og segir
á kápusíðu að hann sé jafnan
nefndur frá æsku sinni og upp-
vaxtarárum á fyrstu áratugum
aldarinnar. Ekki veit ég hvort
höfundur hyggst skrifa fleiri
endurminningabækur, alténd er
megin áherzlan í bókinni frásögn
æskuára hans. Jón Gisli Högnason
er svo sem ekki sérlega aldurhnig-
inn, hann er fæddur 1907 og samt
hefur hann auðvitað lifað tímana
tvenna eða þrenna, hann upplifði
torfbæi og frumstæð uppvaxtar-
kjör og með ótrúlegum hraða
hefur hann síðan borizt með
straumnum inn í tæknivædda
örtölvuöld, þar sem spurningin er
um, hvort maðurinn hafi nema
takmörkuðu hlutverki að gegna.
Bókinni er skipt í marga kafla
og er að því leyti aðgengileg. í
Bókmennlir
eftir JÓHÖNNU
KRISTJÓNSDÓTTUR
þokkalega læsileg og allt það,
hvert er þá í raun og veru erindi
hennar, annað en að leyfa höfundi
að láta gamminn geysa. Það er
kannski alveg réttlætanlegt út af
fyrir sig. En ég get ekki varizt
þeirri tilhugsun að mál sé að linni
bókum af þessu tagi nema þær séu
svo listilega gerðar, að það eitt
réttlæti að þær séu skrifaðar,
hvað þá heldur útgefnar.
Bókina prýða margar myndir af
persónum sem koma við sögu og
það eykur gildi hennar að ágæt
nafnaskrá fylgir.
Nlyndllst
eftir BRAGA
ÁSGEIRSSON
Hálsmen og armband eftir Melaine Oudemans.
Hollenzkt
skart
Það skortir ekki kunnáttuna
hjá hollenzka listiðnaðarfólkinu,
sem gert hefur gripina, sem
undanfarið hafa verið til sýnis í
vestri gangi Kjarvalsstaða og
verða til miðs mánaðarins. Hol-
lenzkt skart á þetta að nefnast
en væri ekki öllu frekar hægt að
álíta, að hér sé á ferðinni hrein
skúlptúrlist? Það er a.m.k. í
meira lagi torskilið að nokkrar
kvenverur af holdi og blóði
girnist að bera suma gripina
dags daglega. Þótt munirnir séu
margir hverjir hin mesta hátíð
fyrir augað, geta þeir um leið
minnt á pyndingartól frá dögum
rannsóknarréttarins en slík voru
einnig ósjaldan listilega hönnuð
og af ótrúlegri hugkvæmni.
Allt í kringum þessa sýningu
er frábær hönnun, jafnt trékist-
urnar er geyma munina og flytja
þá jafnframt land úr landi
ásamt öðrum sýningargögnum,
svo og sýningarskráin, sem er
ein hin nútímalegasta sem sést
hefur á þessum stað og er sem
slík eigulegur kjörgripur fyrir
iistafólk.
Það er þannig allt fallegt og
frábærilega gtæsilegt í kringum
sýninguna, sennilega einum of
fullkomið, auk þess sem mörgum
hefur gengið illa aö tengja þessa
muni hinu almenna hugtaki
„skart“, — nema þá fyrir augað
eitt. Enginn neitar þó að þetta er
fortakslaust lista- og listiðn í
háum gæðaflokki.
Máski er hér öðru fremur um
að ræða „arkitektóníska" til-
raunastarfsemi í smíði skarts að
ræða og ef svo er nær sýningin
fyllilega tilgangi sínum.
Hvað sem öðru líður er mikill
fengur að því að fá sýninguna
hingað og hún hlýtur að verða
mörgum í faginu mikill og eftir-
minnilegur lærdómur.
Bragi Ásgeirsson.
Leiðrétting
I samtali við bæjarstjóra Siglu-
fjarðar, Ingimund Einarsson, sem
birtist í Morgunblaðinu síðastlið-
inn miðvikudag og fjallaði um
vatnsskort hjá Hitaveitu Siglu-
fjarðar, var haft rangt eftir hon-
um, að tvöfalt dreifikerfi yrði
sennilega ekki fyrir valinu. Hann
mun hafa sagt, að sá kostur kæmi
fyllilega til greina. Morgunblaðið
biðst hér með afsökunar á þessum
mistökum.
BORGARMÁLIN
í BRENNIDEPLI
Hverfafundir borgarstjórnarflokks
Sjálfstæðisflokksins
Bakka- og Stekkjahverfi, Fella- og Hóla-
hverfi, Skóga- og Seljahverfi verður í dag.
Davíð Oddsson, Magnús L. Sveinsson og
Markús Örn Antonsson flytja ræöur og svara
fyrirspurnum fundargesta.
Fundurinn veröur haldinn aö
Seljabraut 54.
og hefst kl. 14:00
Fundarstjóri:
Hreiðar Jónsson,
klæðskerameistari.
Ritarar:
Kristján Guðbjartsson, fulltrúi,
Guömundur H. Sigmundsson,
kaupmaöur.
REYKVÍKINGAR!
TÖKUM ÞÁTT í FUNDUM
BORGARSTJÓRNARFLOKKSINS
SELJABRAUT 54 — í DAG — KL. 14:00.