Morgunblaðið - 10.02.1981, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 10. FEBRÚAR 1981
Stefán Á. Jónsson, Kagaðarhóli:
Furðulegt sáttartilboð
um Blönduvirkjun
Páll gefur tóninn
í Tímanum fimmtudaginn 5.
febrúar sl. birtist grein eftir Pál
Pétursson alþm. um Blönduvirkjun-
armál. Heiti greinarinnar: „Það er
unnt að leysa deiluna um virkjun
Blöndu", gaf góðar vonir um að
þarna kæmi jákvætt innlegg í málið
til þess að greiða fyrir þeim samn-
ingaviðræðum heimamanna og
virkjunaraðila sem hafnar eru.
Við lestur þessarar greinar urðu
vonbrigðin því meiri sem meira var-
lesið af henni. Sá tónn sem hún gaf
vakti undrun. Fáránlegar hug-
myndir um eyðileggingu Vatnsdals-
ár eru endurreistar í greininni.
Skrítnar hugleiðingar og ummæli
eru viðhöfð um þá sem verið hafa
jákvæðir í þessu máli og viljað
ganga til samninga um Blöndu-
virkjun — þetta stóra hagsmuna-
mál.
Ekki er hægt að láta slíkri grein
ósvarað, ekki síst þar sem hún
kemur frá þeim sem virðist telja sig
vera umboðsmann eða forsprakka
andstæðinga Blönduvirkjunar og
hafa heimild til að setja fram
allsérstæða og býsna sundurleita
kosti. I greininni segir orðrétt. „Um
þá kosti sem ég hef nefnt hér að
framan er mér kunnugt um að
skapa má víðtæka samstöðu þeirra
bænda, sem eiga hlut í landi því
sem eyðilagt yrði og hingað til lagst
þungt gegn fyrri virkjunaráform-
um. Við þykjumst vinna mikið til
sátta í málinu ...“
Andvirði tveggja eða
þriggja skuttogara
A fyrsta fundi samninganefndar
voru kynntar vissar athuganir laus-
lega unnar af verkfræðiskrifstofu
Sigurðar Thoroddsen varðandi
breyttar virkjunarleiðir aðallega
varðandi stærð miðlunarlóns. Sam-
Stefán A. Jónsson
kvæmt tilhögun I er miðlun ofan
Reftjarnarbungu 400 Gl. og er það
sú tilhögun sem talað hefur verið
um nú undanfarið og er hagkvæm-
ust.
Með lögum skal land byggja
- en með ólögum eyða
Alþýðuieikhúsið frumsýndi á
fimmtudag leikritið „Stjórnleys-
ingi ferst af slysförum“ eftir
Darió Fó. Höfundurinn þarfnast
varla kynningar við hér á landi
svo mörg verka hans hafa verið
uppfærð hér — fyrst fyrir tuttugu
árum er Leikfélag Reykjavikur
sýndi leikritið „Þjófar, lik og
falar konur".
Leikritið „Stjórnleysingi ferst af
slysförum" er skrifað með hliðsjón
af atburðum sem raunverulega
gerðust á Ítalíu 1969 í upphafi
þeirrar hryðjuverkaöldu sem enn
er ekki séð fyrir endan á — á nær
hverjum degi fáum við fregnir af
ódæðum öfgamanna sem svífast
einskis í nafni einhvers málstaðar
er þeir telja sig hafa. Leikurinn
tekur mið af þjóðfélagi þar sem
ólga og glundroði hefur náð að
skjóta rótum, öfgahópar til hægri
og vinstri hafa lýst lýðræðinu stríð
á hendur og spillingar og rotnunar
er farið að gæta verulega innan
lögreglunnar. Fó skrifar leikritið út
frá atburði sem átti sér stað í
raunveruleikanum. Maður að nafni
Pinelli er handtekinn, grunaður um
að standa fyrir sprengjutilræði.
Hann er í ötgasamtökum, — sam-
tökum stjórnleysingja sem þekkt
eru af hryðjuverkum á Ítaíu. Lög-
reglan þarf ekki fremur vitnanna
við — þarna hlýtur að vera kominn
sökudólgurinn.
Segja má að lögreglan leiki
Þráinn Karlsson i hlutverki
„dárans". LH»m. KHstlnn
Alþýðuleikhúsið
sýnir leikritið
„Stjórnleysingi
lætur lífið af
„slysförum““ eft-
ir Dario Fo
aðalhlutverkið í þessum leik sem
gerist í lögreglustöðinni í Mílanó —
á þeim stað þar sem Pinelli féll út
um glugga á fjórðu hæð og beið
bana eftir þriggja sólarhringa yfir-
heyrslur. Margt benti sterklega til
að þetta hefði gerst fyrir atbeina
lögreglunnar og hefði Pinelli verið
beittur miklu harðræði við yfir-
heyrslur en talsmenn lögreglunnar
fullyrtu að hann hefði framið
sjálfsmorð.
í leikritinu lætur Darió Fó sinn-
isveikann mann, sem haldinn er
þeirri áráttu að leika embættis-
menn, komast inn á lögreglustöð-
ina og inn í herbergið þar sem
Pinelli lifði sínar hinstu stundir.
Hinn leiksjúki, dárinn, bregður sér
í hlutverk rannsóknardómara,
byrjar að yfirheyra lögreglumenn-
ina og skemmtir sér við að velta
þeim uppúr þeim mótsögnum er
þeir höfðu flækst í meðan málið var
óútkljáð — og notar Fó raunveru-
legar missagnir og yfirhylmingar
sem ítaiska lögreglan varð ber af í
Pinelli-málinu. Þegr minnst va'rir
birtist blaðamaður sem hyggst
afhjúpa lögregluna — skiptir dár-
inn þá óðar um hlutverk, þykist
vera höfuðsmaður og síðan biskup
til að slá ryki í augu blaðamanns-
ins.
Leikarar eru sex. Þráinn Karls-
son, Viðar Eggertsson, Björn
Karlsson, Bjarni Ingvarsson, Arn-
ar Jónsson og Elísabet B. Þóris-
dóttir. Leikstjóri er Lárus Ýmir
Óskarsson en þýðingu annaðist
Silja Aðalsteinsdóttir. Morgun-
blaðið átti stutt samtöl við fjögur
þeirra sem þátt eiga í uppfærslu
leikritsins. Var fyrst rætt við
leikstjóra og hann spurður hver
væri boðskapur þessa leikrits.
„Þetta leikrit fjallar einkanlega
um þrjá hluti", sagði Lárus,
„hryðjuverk, — sem er alvarlegt
viðfangsefni og því miður ekki
síður raunverulegt í dag en þegar
leikritið var samið. í öðru lagi um
smákóngafyrirbærið — leikritið
gerist í aðalvígi lögreglumanna
sem eru orðnir smákóngar hver á
sínum stað. Slíkir smákóngar finn-
ast í öllum starfshópum, þ.e. menn
sem orðnir eru heimaríkir á
ákveðnu starfssviði — þetta getur
átt við dyraverði jafnt og ráðuneyt-
isstjóra — og misnota síðan starfs-
aðstöðu sína. Það er skopast að
smákóngunum í þessu leikverki.
I þriðja lagi er fjallað um stöðu
hneykslismála sem blaðamenn
vekja upp. Boðskapurinn er, að
afskaplega lítið gagn sé af að
ljóstra upp um hneyksli ef ekkert
er svo gert til úrbóta — það sé ekki
nóg að koma upp um hneyksli og
gleyma því síðan.
— Þetta leikrit stendur og fellur
með aðalpersónunni, dáranum, sem
Þráinfi Karlsson leikur af mikilli
prýði."
Þá var rætt við Þráin Karlsson,
sem leikur aðalhlutverkið — dár-
ann. „Það er gríðarmikill texti og
feykilegur hraði í þessu hlutverki",
sagði Þráinn. „Það er mikið líkam-
legt álag og kemur svo sannarlega
út á manni svitanum meðan á
sýningu stendur. Engu að síöur er
þetta mjög skemmtilegt. — Ég var
ögn hikandi við þetta hlutverk í
fyrstu en gekk að því með hjartans
lítillæti. Það var æft undir hand-
leiðslu ágætasta leikstjóra og út-
koman er ekki manns eigið verk
nema að litlu leyti."
„Alþýðuleikhúsið var upphaflega
stofnað á Akureyri 1975 og ég var
með frá uphafi fram til 1978 er ég
fór í Þjóðleikhúsið," sagði Arnar
Jónsson, sem leikur lögreglustjór-
ann. „Ég er nú að feta mig til baka
aftur og er þetta fyrsta hlutverk
mitt hjá Alþýðuleikhúsinu eftir
„fjarveruna" en áreiðanlega ekki
það síðasta. Alþýðuleikhúsið er nú í
örum vexti hvað listræna getu
snertir og er á góðri leið með að
verða atvinnuleikhús á ný — þetta
nýja húsnæði mun t.d. eflaust
styrkja stöðu þess að því leyti. —
Leikritið, sem við sýnum núna eftir
Fó er athyglisvert verk — það
fjallar um mjög alvarlega hluti en
þó veltist fólk um úr hlátri við að
horfa á það.“
Elísabet B. Þórisdóttir leikur
blaöamanninn sem hefur mikinn
áhuga á að koma af stað hneyksli
um Pinelli-málið. „Þetta leikrit á
gott og áríðandi erindi til okkar",
sagði Élísabet. „Þó við séum langt
frá hinum stóra heimi þar sem
svona atburðir gerast gæti hlið-
stætt ástand komið upp hér fyrr en
nokkurn varir.
Þetta hlutverk mitt er erfitt eins
og öll hlutverk — maður er aldrei
endanlega ánægður og reynir stöð-
ugt að bæta sig. En það er
hcildarmyndin sem skiptir máli —
að hún komi vel út en ekki bara
einn leikari — en ef hún verður.góð
geta allir leikararnir vel við unað“.
- bó
Samkvæmt tilhögun II er miðlun-
in ofan Sandárhöfða 400 Gl. Sú
tilhögun minnkar lónstærð vestan
Blöndu verulega. Glatað beitarþol
verður um 1150 ærgildum minna en
með tilhögun I. En talið er að
austan Blöndu aukist glatað beitar-
þol með tilhögun II um 180 ærgildi.
Samkvæmt tilhögun II glataðist því
um 970 ærgilda minni beit en
samkvæmt tilhögun I.
Áætlað er að aukinn virkjunar-
kostnaður við tilhögun II yrði um 7
milljarðar gamalla króna.
í grein Páls segir: „Við sveitung-
ar sem höfum andæft gróðureyð-
ingaráformunum erum reiðubúnir
til þess að fallast á nánari útfærslu
á tilhögun þeirri sem merkt er II“.
Ennfremur segir: „Þetta er bundið
því skilyrði að ráðstafanir verði
gerðar til þess að Galtarárflói og
Langiflói fari ekki undir vatn“.
Tilvitn. lýkur. Komið hafa fram
hugmyndir um að stífla Galtará 1,4
km austan Blöndu og veita henni í
skurði norður Galtarárflóa í Refsá.
Kostnaðarauki vegna þessa er tal-
inn verða 5—6 milljarðar gamalla
króna miðað við tilhögun I. Einnig
er líklegt ef þessir tveir kostir til
verndar landi austan og vestan
Blöndu fari saman þurfi að hækka
stíflur mikið og kostnaður verði
mikið hærri en að framan segir.
Eðlilegt er samt að þessar breyt-
ingar á virkjunartilhögun séu at-
hugaðar gaumgæfilega enda munu
samninganefndarmenn hafa óskað
eftir nánari könnun. Hæpið er að
setja fram kröfur um þessa kosti án
þess að þeir séu vandlega íhugaðir
og er algjört ábyrgðarleysi að kasta
því fram að þetta skuli gert næst-
um hvað sem það kostar. í grein
Páls segir: „Þetta kostar að vísu
nokkurt fé aukalega, e.t.v. andvirði
tveggja eða þriggja skuttogara, en
þar á móti kemur að bótagreiðslur
yrðu að sjálfsögðu miklu minni“.
Ég held að hyggilegast sé að rétt
kjörnir samninganefndarmenn,
sem eru tveir frá hverjum þeirra
sex hreppa sem land eiga á Auð-
kúluheiði og Eyvindarstaðaheiði
fjalli um þessi samningamál.
Heppilegri leið hjá Páli hefði verið
að koma þessum skilyrðum sínum á
framfæri við samninganefndar-
menn síns hrepps — oddvita og
varaoddvita — og treysta þeim
heldur en hafa á hátt fjölmiðla
hrópenda eða þrýstihópaforsprakka
og þjóta með þetta í blöðin.
Spjöll á líí-
ríki Vatnsdals
En svo kemur eitt furðulegasta
fyrirbærið í geininni: Þar segir
orðrétt: „Ef virkjun verður byggð
með þessu móti viljum við ekki
verða valdir að því að rekstur
hennar yrði óhagkvæmur og mund-
um ekki setja okkur upp á móti því
ef virkjunaraðili óskaði að veita
Vatnsdalsá til Blöndu samanber
fyrri áform. Þó yrði að veita ánni í
skurðinn og mætti ekki gera miðl-
unarlón í Melbrigðu og Kvíslum
enda er nú áformað miðlunarrými
20 Gl. í Eldjárnsstaðaflá, sem eki
var gert ráð fyrir í upphaflegum
áætlunum um að virkja Vatnsdalsá
í Blöndudal“.
Hugmynd um nýtingu vatns úr
Vatnsdalsá var ekki lengur til
umræðu 1975 svo fjarstæð var hún,
enda virðast þessi áform eins og
þau koma fram hér að ofan byggj-
ast á hreinni vanþekkingu.
Bragi Guðmundsson og Chang Y Jóé
Kirnan tekur upp
kínverska matsölu
AÐ LAUGAVEGI 22, þar sem
Kirnan er nú, hefur verið starf-
ræktur veitingastaður i rúmlega
20 ár. Nú um áramótin urðu
eigendaskipti á Kirnunni og eru
hinir nýju eigendur hjónin Bragi
Guðmundsson og Guðrún Gísla-
dóttir. Hafa þau breytt og endur-
bætt veitingastaðinn innanhúss
svo hann hefur fengið nýjan svip.
Þá hefur verið ráðinn kínverskur
matreiðslumaður, Chang y Jó’e sem
áður rak veitingahús í Víetnam, og
hefur Kirnan haft á boðstólum
kínverska smárétti í hádeginu um
nokkurn tíma. Að sögn eigenda
njóta hinir kínversku réttir svo
mikilla vinsælda að þeir hafa
ákveðið að hafa einnig kínverskan
mat á kvöldin frá kl. 19.00 til 22.00
— verður það í fyrsta sinn á
fimmtudag, sem er nýjársdagur
Kínverja. Auk kínversku matsöl-
unnar starfar Kirnan áfram sem
venjulegt kaffihús og er þar á
boðstólum heimabakað íslenzkt
kaffibrauð allan daginn.
Engin loðnubræðsla
enn á Reyðarfirði og
sex mönnum sagt upp
VEGNA samdráttar í loðnuveiðum
hefur sex starfsmönnum verið sagt
upp í verksmiðju Síldarverksmiðja
rikisins á Reyðarfirði. Eins og
áður hefur komið fram i fréttum
hefur SR orðið að segja upp 38
manns i verksmiðjunni á Siglu-
firði. Hins vegar hefur ekki komið
til uppsagna i verksmiðjum SR á
Raufarhöfn og Seyðisfirði, en þar,
eins og í fiestum öðrum loðnu-
bræðslum, fara menn til annarra
starfá að vertíð lokinni.
•
Sem dæmi um hve miklu minna
hefur borizt af loðnu til verksmiðju
SR á Siglufirði nefndi Þorsteinn
Gíslason, formaður stjórnar SR, að
á vetrarvertíð í fyrra var landað
58.386 lestum á Siglufirði, en í
byrjun febrúar í ár var búið að
landa þar tæplega 100 tonnum. í
fyrravetur var landað 24.317 lestum
á Raufarhöfn, en í ár 6.680 tonnum.
í byrjun þessa mánaðar var búið að
landa 3.303 tonnum á Seyðisfirði, en
þar var landað 26.256 tonnum í
fyrravetur,. Á Reyðarfirði hefur
engin loðnubræðsla verið í vetur og
var reyndar ekki á haustvertíðinni.
í fyrravetur var þar hins vegar
landað 4.406 tonnum.