Morgunblaðið - 10.02.1981, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 10. FEBRÚAR 1981
19
fyrir nokkru verið komin fram,
álögð samkvæmt gildandi lögum,
og skattseðlar sendir út, þegar
stjórnvöid hafi ákveðið að „bæta
um betur" og skattleggja sömu
skattstofna á ný, afturvirkt. Þetta
hafi komið mjög illa við marga
aðila í þjóðfélaginu, sem höfðu
tekið bindandi ákvarðanir í eigin
fjármálum í trausti á þágildandi
skattalög.
Prófmál, sem rekið var fyrir
Hæstarétti var og ströng viðvör-
un til löggjafans. Meirihluti dóms-
ins, þrír af fimm, töldu þau
vinnubrögð mjög varhugaverð að
leggja á afturvirka skatta, þó
„ekki væri alveg næg ástæða til að
telja að varði ógildi". Minnihlut-
inn, tveir af fimm, töldu bessa
gjörð ekki eiga stoð í stjórn-
arskrá. Þessi niðurstaða var, ef
grannt er gáð, mikið áfall fyrir þá,
sem stóðu að þessum afturvirku
skattalögum. Birgir vitnaði til
þess, að allir stjórnmálaflokkar í
Svíþjóð hefðu komið sér saman
um nefnd, sem hafi nieð höndum
hvern veg megi auka vernd borg-
aranna gegn ofurvaldi ríkisins.
Þar hafi allir orðið sammála um
(nema kommúnistar), að slíkra
verndarákvæða væri þörf, ekki
sízt gagnvart afturvirkni skatta.
Það frumvarp, sem hér er flutt, er
tvímælalaust í samræmi við al-
menna hagsmuni og réttarvitund
þorra landsmanna.
Matthías Á. Mathiesen:
Afturvirkni skatta
verði óheimil
Matthías Á. Mathiesen
sögu 1978: eignaskattsauki, nýr
tekjuskattur og sérstakur tekju-
skattur á atvinnurekstur, hafi
strítt mjög gegn réttarvitund al-
mennings. Skattskrá hafi þegar
Tryggja þarf réttaröryggi
fólks í skattamálum, sagði
Birgir Isleifur Gunnarsson
Árið 1978 hafi þáverandi ríkis-
stjórn Ólafs Jóhannessonar geng-
ið á þessa hefð og þetta réttarör-
yggissjónarmið, eftir að skatt-
ú.alagning þess árs (á tekjur 1971
hafði farið fram og verið kunngerð
skattaðilum með skattheimtuseðl-
um. Endurskoðun skattalaga þarf
að fara fram þann veg og gildis-
taka breytinga að tímasetjast það
fram í tímann að skattborgarar
hafi aðstöðu til að taka ákvarðan-
ir í eigin fjármálum með fullri
vitneskju um komandi skatt-
heimtu, sem varðar viðkomandi
tekjuár, er skattstofnar miðast
við. Matthías vitnaði til prófmáls,
varðandi afturvirkni skatta, sem
komandi tíð og tryggja réttarör-
yggi fólks og fyrirtækja í skatta-
málum.
Stjórnarskráin
— helg vé
Birgir ísleifur Gunnarsson (S)
sagði, að sérhver borgari yrði að
geta treyst þvi, að bæði stjórnar-
athafnir og landsins lög væru í
samræmi við stjórnarskrána. Þar
dygði ekkert hérumbil. Stjórn-
arskráin á að vera helg vé, enda
vinnum við eið að henni, þing-
menn, er við hefjum störf á
Alþingi.
Birgir ísleifur sagði, að aftur-
virkir skattar, sem fyrst komu til
Matthías Á. Mathiesen (S) mælti í gær fyrir
frumvarpi til stjórnskipunarlaga, sem hann flytur
ásamt Geir Hallgrímssyni (S) og felur í sér að
hvorki megi setja íþyngjandi reglur um skatta á
tekjur né eignir liðins árs né afturvirkar og
íþyngjandi reglur um breytta eða nýja skattstofna.
Matthías Á. Mathiesen sagði,
að stjórnarskrá kvæði á um það
eitt, að skattamálum skuli skipa
með lögum. Fram til ársins 1978
hafi þó verið haldið fast við þá
framkvæmdareglu að leggja ekki
á íþyngjandi og afturvirka skatta.
Réttaröryggi fólks og fyrirtækja í
skattamálum sé því aðeins tryggt,
að skattaðilar geti stofnað til
ráðstöfunar eigin fjár og fjár-
skuldbinda, þegar tekjur verða til,
í trausti á gildandi skattalög
hverju sinni.
lagðir vóru á 1978, þegar aftur-
virkir, íþyngjandi skattar komu í
kjölfar og ofan á fyrri skattaálög-
ur á sama tekju- og eignastofn,
sem hefði leitt í ljós, að þessi gjörð
hafi verið í meira lagi vafasöm
lagalega, þó hæstiréttur, eða
meirihluti hans, hafi ekki talið
„alveg næga ástæðu" til að ógilda
hina síðari álagningu.
Frumvarp okkar er flutt til að
taka af tvímæli í þessu efni, setja
skorður við afturvirkni skatta á
Birgir Isl. Gunnarsson
Kjartan Jóhannsson:
Níðst á húsbyggjend-
um og sparendum
KJARTAN Jóhannsson (A) mælti í gær fyrir frumvarpi, sem hann
flytur ásamt Eiði Guðnasyni (A) og Karli Steinari Guðnasyni (A) um
„hætt kjör sparifjáreigenda, ibúðarbyggjenda og íhúðarkaupenda".
Frumvarpið er tvíþætt: 1) Teknir verði upp nýir innlánsreikningar, er
beri fulla verðtryggingu eftir lánskjaravísitölu og 1% vexti ef
fjármagn liggur óhreyft i þrjá mánuði i senn; 2) tekinn verði upp
sérstakur útlánaflokkur i bankakerfinu, viðbotarlán til íhúðarbyggj-
cnda og -kaupenda, er beri fulla verðtryggingu og 2—3% ársvexti.
Lánin verði til 15 ára og nemi helming þeirra iána er lánþegi á kost á
hjá Húsnæðisstofnun ríkisins.
Tveir hópar sem
á er níðst
Kjartan Jóhannsson (A) sagði að
níðst væri á tveimur hópum í
þjóðfélaginu: annarsvegar ungu
fólki, sem væri að eignast þak yfir
höfuðið, og hinsvegar sparifjáreig-
endum. Þetta frumvarp er flutt í
þeim tilgangi, sagði hann, að efla
sparnað í landinu, en sparnaður
hefur skroppið saman úr 40% af
heildarþjóðarframleiðslu fyrir all-
nokkrum árum í 24% nú. Við viljum
gefa fólki kost á verðtryggingu án
bindingarþvingana. í annan stað til
þess að koma til móts við húsbyggj-
endur með því að innleiða nýjan
lánaflokk (til viðbótar lánum Bygg-
ingarsjóðs og lífeyrissjóða) og
hækka þann veg lánshlutfall af
byggingarkostnaði. Jafnframt að
minnka og jafna greiðslubyrði
vegna bygginga og/eða kaupa og
létta af húsbyggjendum byrði
skammtíma-, víxil- og vaxtaauka-
lána, sem eru orðin illbærileg kvöð,
sem hefur í för með sér óhemju
fyrirhöfn og örðugleika.
Kjartan tók dæmi. Almennir
vextir af sparisjóðsbókum væru
37% en verðbólga 60%. Miðað við
þessar stærðir helmingaðist raun-
gildi innstæðu á fjórum árum og 6
mánuðum. Á þessum tíma er helm-
ingur þess sem inn var lagt af
sparendum tekið. Þannig er
mönnum refsað fyrir sparnað.
Margur eldri borgarinn hefur orðið
illa úti vegna ráðdeildarsemi, er
hann trúði bankakerfinu fyrir fjár-
munum sínum. Hér þarf úr að
bæta.
Ef við lítum á hinn þjóðfélags-
Helmingsrýrnun
innlána á ÍV2 ári
Sparnaður
hefur minnkað úr
40% í 24%
af
þjóðarframleiðslu
Greiðslubyrði
íbúðarkaupanda
helft atvinnutekna
hópinn, unga fólkið, sem vill skapa
sér húsnæðisöryggi, og tökum sem
dæmi íbúð sem kostar 40 milljónir
gamalkróna, með útborgun 32
milljónir. Gefum okkur að kaup-
andinn hafi sparað saman sem sex
milljónum króna. Við skulum líka
vera svo vinsamleg að segja að
hann fái G-lán upp á 6 m.gkr. og
lífeyrisslán upp á 8 m.gkr. Þá eru
komnar 20 m.gkr. upp í 32 m.gkr.
útborgun. Hann þarf engu að síður
að taka önnur lán upp á 12 m.gkr.
Hann má teljast heppinn ef hann
fær þau til 2(4 árs. En hver er
greiðslubyrði þessa manns? Sex
milljónir gamalkróna á ári eða
55% af atvinnutekjum verka-
manns. Getur hann risið undir
þessu? Eða neyðist hann til að taka
nýtt lán til að greiða afborganir og
lánakostnað? Hér þarf einnig úr að
bæta eða um að breyta, til að
auðvelda að dæmin gangi upp hjá
þessu unga fólki. Það er annar
þáttur þessa frumvarps.
Undirtoktir annarra
þingmanna
Þorvaldur Garðar Kristjánsson
(S) sagði m.a. að þetta frumvarp
væri góðra gjalda vert og þyrfti að
fá vendilega athugun. Hann væri
sammála þeirri þörf á úrbótum,
sem Kjartan hefði bent á, og
sammála grundvallarmarkmiði
frumvarpsins. Spurning væri hins-
vegar, hvort frumvarpið væri í
öllum atriðum raunhæft — með
hliðsjón af fyrri ákvæðum í lögum
um Byggingarsjóð, sem felld hefur
verði út 1978, og hefðu í aðalatrið-
um verið hliðstæð og innlánsákvæði
þessa frumvarps, en ekki leitt til
mikilla innlána, því miður.
ÞGKr. gagnrýndi stjórnvöld
fyrir að svipta Byggingarsjóð
launaskattstekjum, sem verið hefðu
helzti tekjustofn sjóðsins; en launa-
skattur hefði upphaflega verið lagð-
ur á fyrir byggingarsjóðinn. Fyrst
hefði ríkissjóður hirt 1 'h % af 3(4%
launaskatti, loks allan launaskatt-
inn. Nú væri sjóðurinn háður fjár-
lagaframlögum og lánamöguleik-
um. Hann væri verr í stakk búinn,
eftir en áður, að gegna hlutverki
sínu og lagaákvæðum um lánahlut-
verk sitt.
Tómas Árnason, viðskiptaráð-
herra. sagði m.a. að ríkisstjórnin
hefði áform um að taka upp 6
mánaða binditíma innlánsfjár, mið-
að við fulla verðtryggingu, e.t.v.
einnig með einhverjum vöxtum.
Einnig væri hún að kanna, hvern
veg mætti koma til móts við
húsbyggjendur varðandi það að
breyta lausaskuldum í föst lán.
Kjartan Jóhannsson (A) sagði
það sitt hvað að binda verðtrygg-
ingu við sex mánaða bindingu
sparifjár eða hafa verðtryggingu
óháða bindingu og sjálfgefna, ef
óhreyft væri 1 þrjá mánuði. Eins
væri sitt hvað að viðbótarlán væru
fastbundin og ákveðin í lögum, eins
og frumvarpið legði til, eða fela
viðbótarlán eða breytingu í föst lán
einhverri rannsóknarnefnd eða
langlánaráði, eins og rætt væri
óljóst um í stjórnarherbúðum.
Dasni un áhrif frumvarpsins til lakkunar á qreiðslubvrði lána.
I Foruendur
Kaupverð tilbúinnar íbúóar 400.000 kr.
Otborgun 320.000 -
II Fjármögnun Skv. núgildandi Frvmvarpið
tilhögun 1)
I. II.
kr. kr. kr.
1. Húsnaðislán (G-lán 1981, áaptl V 60.000 60.000 I20.0003’
2. Lifeyrissjóðslán til 25 ára 3. Vaxtaaukalán til 2 1/2 árs 80.000 80.000 80.000
(45% vextir) 120.000
3a. Verðtryggt lán til 5 ára
(2,5% vextir) 120.000
3b. Viðbótarlán til 15 ára
(3% vextir) 60.000
4. Eigin fjármögnun 60.000 60.000 60.000
Otborgun alls 320.000 3/0.000 320.000
III. Arleg greiðslubyrði ( febrúar- verðlag 1981)
1. Húsndaðislán 4.750 4.750 9.500
2. Lifeyrislán 4.100 4.100 4.100
3. Vaxtaaukalán 50.000
3a. Verðtryggt lán 3b. Viðbótarlán 27.000 5.025
Greiðslubyrói alls m.v. verðlag
i febrúar 1981 58.850 35.850 18.625
IV. Greiðslubvxöin i hlutfalli við árstekjur (á febrúdurverðlaqi 1981*^ :
a) Atvinnutekjur verkamanna
(107.000), % 55,0% 33,5% 17,4%
b) Atvinnutekjur iðnaðarmanns
(117.000), % 50,3% 30,6% 15,9%
1) Hér eru sýnd tvö tilvik, annars vegar rri.óað við að viðbótarlánsfjárþörf sé
maett með vaxtaaukalánun (I), hins vegar með verðtryggóum lánun til skanins
tina (II).
2) Hér er miðað við að lánstimi veröi óbreyttur i báðum tilvikum, þ.e. 16 ár.
3) M.v. 35% af ádptluðim byggingarkostrviði staðalíbúðar 340.000 kr
4) AáPtlaöar atvinnutekjur (ekki brúttótekjur) skv. úrtaki ÞHS og Hagstofu úr
skattframtölum 1980.