Morgunblaðið - 19.02.1981, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 19. FEBRÚAR 1981

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guömundsson,
Björn Jóhannsson.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar:
Aöalstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Skeifunni 19, sími 83033.
Áskriftargjald 70 kr. á mánuöi innanlands. i lausasölu 4 kr. eintakiö.
Tjón og
tryggingar
*
Arið 1973 gekk fárviðri yfir landið, leifar fellibylsins Ellenar,
og olli miklu eignatjóni. í annað sinn á átta árum gekk
fárviðri yfir landið nú fyrri hluta vikunnar. Það hjó sín skörð í
íslenzka sjómannastétt, sem geldur þess að vera jafnan í fremstu
víglínu í lífsbaráttu þessarar þjóðar. Þegar ungir menn falla frá
við skyldustörf verður orð eins og „bætur" innantómt. Mannslíf
getur enginn bætt, hvorki þeim sem gengnir eru né eftirlifandi
ástvinum. En sú krafa þarf að vera sívökul í hugum Islendinga að
tryggja mesta hugsanlegt öryggi þeirra einstaklinga, sem sækja
samfélaginu björg í auðlindir hafsins.
Ljóst er að gífurlegt eignatjón varð í fárviðrinu, sem gekk yfir
landið að þessu sinni. Langt er frá að allar skemmdir hafi verið
kannaðar en tjónið nemur þó milljörðum gamalla króna eða
tugum milljóna nýkróna. Þetta tjón bitnar á hundruðum
einstaklinga sem að sjálfsögðu eru misjafnlega í stakk búnir til
að axla þann skaða, sem svo óvænt bar að. Það er því ekkert
eðlilegra en að þjóðin hugi að því hvar hún er á vegi stödd
varðandi tryggingar og bætur er slíkir atburðir ske.
Viðlagatrygging íslands er skyldutrygging á öllum fasteignum.
Fyrsta málsgrein fyrstu greinar laga um viðlagatryggingu
hljóðar svo: „Setja skal á fót stofnun, er hafi það hlutverk að
tryggja gegn tjóni af völdum náttúruhamfara." Samkvæmt fjórðu
grein laga um viðlagatryggingu nær hún til bóta á beinu tjóni af
völdum eldgosa, jarðskjálfta, skriðufalla, snjóflóða og vatnsflóða.
Hún nær hinsvegar ekki til tjóns af völdum fárviðris. Varla er
hægt að flokka fárviðri af þeirri gerð, sem nú skóp svo mörgum
skaða, undir aðra skilgreiningu en náttúruhamfarir, þó falli ekki
inn í viðkomandi lagaramma. Sú spurning hlýtur samt að leita á
hugi löggjafans þessa dagana, hvort ekki sé tímabært að
endurskoða lögin um viðlagatryggingu með það í huga að þau
spanni einnig tjón af völdum fárviðris og foks. Ennfremur, hvort
ekki þurfi að grípa til sérstakra viðbragða til að mæta vanda
þeirra fjölmörgu einstaklinga, sem orðið hafa fyrir óvæntu
stórtjóni án þess að falla inn í þann tryggingaramma, sem þróast
hefur með þjóðinni.
í áttundu grein laga um Bjargráðasjóð segir orðrétt: „Hlutverk
almennu deildar sjóðsins er að veita einstaklingum, fyrirtækjum
og sveitarfélögum fjárhagsaðstoð til að bæta meiriháttar tjón á
fasteignum og lausafé af völdum náttúruhamfara, svo sem
óveðurs, flóða og vatnavaxta, skriðufalla, snjóflóða, jarðskjálfta
og eldgosa." Hér er svipuð skilgreining verkefna og í lögunum um
viðlagatryggingu en þó fyllri, því tjón af völdum óveðra er með í
upptalningu bótaskyldra tjóna, meira segja fremst í verkefnaröð-
inni. Ekki er samt betur búið að Bjargráðasjóði en svo, þrátt fyrir
skýr lagafyrirmæli um verkefni hans, að hann er févana miðað
við slíkar tjónabætur sem hér þyrftu til að koma. Lögum um
tekjur Bjargráðasjóðs var síðast breytt árið 1980 en þær eru
einkum framlög sveitarfélaga og ríkissjóðs. Spurning er hvort
hægt er að koma til móts við tjónaþola nú, þá sem verst eru
leiknir, með aðstoð um Bjargráðasjóð, ef ríkisvaldið tryggir
sjóðnum tekjur til að mæta því verkefni, t.d. í formi lántöku, er
ríkissjóður tæki að sér að greiða á fjárlögum næstu ára.
Það gífurlega tjón sem fjöldi fólks hefur orðið fyrir er aðeins að
litlu bætt af tryggingafélögum, eftir því sem næst verður komizt.
Þær tryggingar sem helzt koma við sögu eru: húseigendatrygg-
ingar, óveðurs- og foktryggingar, glertryggingar og heimilis-
tryggingar, að því er varðar tjón á innbúi er rúður hafa brotnað
og vatn og veður valdið skemmdum. Meginhluti tjónsins, sem víða
kemur við, verður að öllu óbreyttu óbættur.
í hinum fornu hreppalögum, sem virt vóru frá því fyrir daga
Alþingis á Þingvöllum, vóru ákvæði um tryggingar þegar bær
brann eða búsmali féll, þá skyldu allir sveitungar bæta. Þetta er
af sumum talinn fyrsti vísir trygginga meðal germanskra þjóða.
Þær rætur ná því langt aftur í íslenzkri sögu, sem rekja má frá
Viðlagatryggingu íslands, sem lög vóru samþykkt um í maí 1975,
í kjölfar gossins í Heimaey. í réttlætisvitund hins almenna
borgara verður stórtjón einstaklinga af völdum fárviðris ekki sett
á annan bás en tjón af völdum annarra náttúruhamfara. Það er
því tímabært nú, er fárviðri hefur í annað sinn á átta árum valdið
fólki og fyrirtækjum stórtjóni, að stjórnvöld íhugi hvorutveggja,
hvern veg við skuli brugðizt á líðandi stund og með hliðsjón af
skipan þessara mála I framtíðinni.
Margrét Einarsdóttir, formaður Landssambands sjálfstæðiskvenna, á miðri mynd, flytur Auði hér
heillaóskir. Umhverfis þær má sjá nokkrar af þeim sjálfstæðiskonum sem hylltu Auði í gær, en Auður
hefur ætíð verið virk í starfsemi sjálfstæðiskvenna, og gegnt þar forystustörfum um árabil.
Fjölmenni
sótti Auði
Auðuns heim
á sjötugs-
afmæli hennar
FJÖLMENNI sótti Auði
Auðuns heim á sjötugs-
afmæli hennar í gær. Meðal
gesta voru forystumenn
Sjálfstæðisflokksins, sjálf-
stæðiskonur, alþingismenn
og borgarstjórnarfulltrúar.
Auður Auðuns varð fyrst
kvenna og sú eina sem gegnt
hefur embætti forseta borg-
arstjórnar. Einnig varð hún
fyrst og ein kvenna til að
gegna borgarstjórastarfi svo
og ráðherradómi. Þá var
Auður þingmaður allt frá
árinu 1959 til 1974 og vara-
þingmaður var hún 1947 og
1948.
Auði bárust margar heilla-
óskir og gjafir í tilefni af-
mælisins.
Formaður Sjálfstæðisflokksins, Geir Hailgrimsson, færir Auði hér
gjöf og árnar henni heilla.
Davið Oddsson borgarfulltrúi ávarpar Auði, á bak við þau má sjá forystumenn Sjálfstæðisflokksins.
Ljósm. Mbl. Emilía Björg Björnsdóttir.