Morgunblaðið - 19.02.1981, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 19. FEBRÚAR 1981
27
Segir blaðið togarann hinn glæsi-
legasta. innréttingar vandaðar,
en pláss er fyrir 14 menn í eins
eða tveggja manna kiefum. Mynd-
in af togaranum er tekin úr
blaðinu. en Bárður Aðalsteinsson
tók myndina i brúnni á Ingar
Iversen þegar hann kom tii Akur-
eyrar í desember sl.
Togarinn sem deilt er um
Ingar Iversen heitir togarinn
norski. sem rætt var um i sölum
alþingis í gær. Var smíði hans
lokið snemma árs 1979 i Kristi-
ansund cn hann er um 500 lestir
ok kostaði smiðin 20 milljónir
norskra króna. Segir i blaðinu
Skibsrevyen. að aflaverðmætið
verði að vera 8 tii 10 milljónir
norskra króna á ári til að rekstur-
inn beri sig. Upphaflega er hann
smiðaður sem rækjutogari og
útbúinn tækjum sem slikur, en nú
er fyrirhugað að breyta honum.
Jarðabók Arna Magn-
ússonar og Páls
Vídalíns komin út
ÚT ER komið fyrsta bindi ljósrit-
aðrar útgáfu Jarðab<'>kar Árna
Magnússonar og Páls Vidalíns, en
hún hefur áður komið út i ellefu
bindum. árið 1913 til 1943. úpplag
bókarinnar þá var mjög takmark-
að og hefur því verið fágætt og
eftirsótt hin síðari ár, en árið 1913
nefndu tveir kunnir fraðimtnn
Jarðabókina „langmerkasta heim-
ildarrit. sem lslendingar eiga um
landbúnað sinn og efnahag'. Út-
gefandi bókarinnar er Ilið is-
lenska fræðafélag í Kaupmanna-
höfn.
Fyrsta bindi, það er nú kemur út
öðru sinni, ljósprentað, fjallar um
Vestmannaeyjar og Rangárvalla-
sýslu. Jarðabók Eyja sem er frá
1704 er eina lýsingin sem til er í
handriti með hendi Árna sjálfs en
vitað er að hann samdi lýsingu
nokkurra byggðarlaga Rangár-
vallasýslu árið 1708.
Áætlað er að halda áfram hinni
ljósprentuðu útgáfu á næstu árum
og kemur annað bindi um Árnes-
sýslu út síðar á árinu. Til viðbótar
bindunum ellefu verða gefin út
skjöl sem varða jarðabókarverkið
og mun vonandi þykja fengur að
því. Gunnar F. Guðmundsson sagn-
fræðingur vinnur að undirbúningi
þessarar útgáfu.
Band hinnar ljósprentuðu útgáfu
hefur hannað Hilmar Einarsson
forstöðumaður viðgerðastofu
Safnahúss og Tómas Jónsson teikn-
ari sá um útlit kápu en hana prýðir
handgerð eftirmynd af íslandskorti
Þórðar biskups Þorlákssonar frá
Kápusiða hinnar nýju útgáfu Jarða-
bókarinnar. Kortið er handgerð eftir-
mynd af fslandskorti Þórðar Þor-
lákssonar. Nova et Accurata Islandi
delineatio 1670. Kortið var eign kon-
ungs, en var lánað Árna Magnússyni,
þegar hann fór til fslands 1702 að
vinna að Jarðabókinni. Eftirmyndin
er i eigu Landsbókasafns fslands.
1670. Kortið var eign konungs en
var lánað Árna Magnússyni þegar
hann fór til íslands árið 1702.
Upplag hinnar nýju útgáfu er
1200 eintök en áskrifendur eru
þegar orðnir 500.
Umboð fyrir Fræðafélag hefur
Sögufélag, Garðastræti 13 b, 101 R.,
og geta áskrifendur vitjað jarða-
bókarinnar þar.
mér að ríkisstjórnarfundur stæði
yfir en ekki væri að vænta nýrra
samþykkta í málinu. En það væru
viðhorf manna að það væri að fara
úr öskunni í eldinn ef hætt yrði
við kaupin nú, hinsvegar ætti að
lækka endurbótakostnað. Hann
minnti enn á hugmynd fjármála-
ráðherra um skiptingu 20% fjár-
magnsútvegunar, þann veg að
helmingur þeirrar lánsfjárútveg-
unar kæmi af sérstöku fjármagni
er ríkisstjórnin útvegaði og
ábyrgðist. Þessi orð ráðherra bar
ég stjórn stofnunarinnar, eins og
ég hefi nú frá þeim greint; engin
ný stjórnarsamþykkt en viðhorfin
þau sem ég hafði eftir ráðherran-
um.
Upphafið hjá
þingmönnum
Steingrimur Hermannsson,
sjávarútvegsráðherra. sagði
menn deila um upphaf þessa máls,
sem e.t.v. væri rétt rakið til
þingmanna viðkomandi kjördæm-
is. Framkvæmdastofnun hefði og
lengi haft með höndum athugun á
atvinnuástandi á norðausturhorn-
inu og hefði m.a. bent á þann
möguleika að hafin yrði félagsút-
gerð togara frá Þórshöfn og Rauf-
arhöfn. Með þetta í höndum hafi
ríkisstjórnin gert samþykkt um
heimild til kaupa á togara erlendis
frá 1. ágúst sl.
Ráðherra sagði umrætt skip
vera orðið of dýrt en ekki væri ráð,
eins og málum væri komið, að
hætta við kaupin. Hann greindi
frá símtali sínu við Sverri Her-
mannsson, forstjóra Fram-
kvæmdastofnunar. Ég tók fram að
ekki væri um nýja samþykkt
ríkisstjórnar að ræða. I raun var
allt rétt eftir mér haft, að því er
varðar mína afstöðu til málsins og
þá hugmynd, sem fjármálaráð-
herra vakti máls á. Aðalatriðið er
þó að ekki var um nýja stjórnar-
samþykkt að ræða.
Menn eiga að hverfa frá þessu
máli, fagna því að það er í höfn,
kanske þróast það svo að allir
vildu hafa átt frumkvæðið í því.
„Ekki verður
snúið aftur“
Ragnar Arnalds, fjármálaráð-
herra, sagði ekki fara á milli mála
að þessi landshluti þyrfti á eflingu
atvinnulífs að halda. Ljóst er,
sagði ráðherra, að þetta skip „er
heldur dýrt“ en hinsvegar „verður
ekki snúið til baka“. Ríkisstjórnin
samþykkti undanþágu til kaupa á
togara erlendis frá til Þórshafnar
og Raufarhafnar og fól Fram-
kvæmdastofnun fjármagnsfyr-
irgreiðslu.
Engin ný samþykkt var gerð um
þetta mál á síðasta ríkisstjórnar-
fundi. Mér þykir ekki trúlegt að
stjórnin muni gera nýja samþykkt
í málinu né taka til baka það sem
stjórn Framkvæmdastofnunar
hefur nú samþykkt. Ég setti fram
þá hugmynd að ríkisstjórnin tæki
á sig ábyrgð af hluta þessara 20%
fyrirgreiðslu og gerði það á þann
hátt sem hér hefur verið rakið.
Ráðherra sagði óvenjuþunga
byrði á byggðasjóði 1981, vegna
nýsmíði fiskiskipa, og ekki óeðli-
legt að ríkissjóður hækkaði hlut
sinn í því efni almennt, ekki
aðeins gagnvart þessu skipi.
Ráðherra sagðist staðfesta það
sem fram hefði komið sig varð-
andi hjá forstjóra Framkvæmda-
stofnunarinnar.
Skýrsla frá
forsætisráðherra
um málið
Matthias Á. Mathiesen (S)
sagði það margt stangast á í
fréttum og máli ráðherra, þing-
manna og stjórnarmeðlima Fram-
kvæmdastofnunar að nauðsynlegt
væri að forsætisráðherra gæfi
þingheimi tæmandi skýrslu um
þetta mál, frá upphafi til enda,
þar sem birtar verði samþykktir
ríkisstjórnar, stjórnar Fram-
kvæmdastofnunar, bréf sem rituð
hafa verið af þessum aðilum
varðandi málið, og einnig gerð
grein fyrir munnlegum skilaboð-
um sem farið hafa milli aðila.
Fram hefur komið hjá Ólafi G.
Einarssyni að hann muni krefjast
þess að málið verði tekið upp ef í
ljós kemur að ákvörðun hafi verið
tekin á röngum forsendum. Einn
þáttur í að ganga úr skugga um
það atriði er slík ráðherraskýrsla
sem við níu þingmenn höfum nú
formlega óskað eftir með tilvísan
til 31. greinar laga um þingsköp
Alþingis.
Afstaða í Ijósi
aðstæðna
Matthias Bjarnason (S) sagði
ýmis atriði varðandi atvinnumál í
þessum landshluta hafa verið
könnuð og rædd hjá Fram-
kvæmdastofnun, án nokkurrar
ákvörðunar eða skuldbindingar
um fjármögnun. Það er ekki fyrr
en í október sl. að fjármögnun er
rædd en þá lá fyrir að ríkisstjórn-
in hefði 1. ágúst sl. samþykkt
heimild til kaupa á togara erlendis
frá til þessara staða og falið
Framkvæmdastofnun ákveðinn
fjármögnunarþátt.
Matthías las upp bréf frá sjáv-
arútvegsráðherra til Stefáns
Valgeirssonar, alþingismanns,
sem hann taldi færa heim sanninn
um, hvert frumkvæði ríkisstjórn-
arinnar hefði verið í þessu máli.
Hann ræddi og um að i þessu
sérstaka máli hefði á skort um
eftirlit, varðandi breytingar á
skipi og kostnaðarþátt hans, en
þetta eftirlit hefði ekki verið falið
Framkvæmdastofnun.
Matthías sagði að sú samþykkt,
sem gerð var í fyrradag í stjórn
Framkvæmdastofnunar, í ljósi
skilaboða frá sjávarútvegsráð-
herra, hefði létt á ábyrgð byggða-
sjóðs, án þess að gengið væri á
fyrri heit um fyrirgreiðslu, og því
ekki óeðlilegt, að hún hafi verið
tekin. Það hefði verið siðleysi að
afturkalla nokkurs konar bak-
ábyrgð á víxli rétt áður en hann
féll í gjalddaga.
Bátar komið
eins að gagni
Halldór Blöndal (S) sagði það
hafa verið og vera sína skoðun að
betur hefði komið þessum sjávar-
plássum að fá báta til útgerðar,
enda fiskur að aukast á grunnslóð
vegna fiskverndaraðgerða. Hann
sagðist og andvígur því að veita
100% lánsfjárfyrirgreiðslu fyrir
skipakaupum erlendis frá — eða
hærri en veitt væri í nýsmíði
innanlands. En ég hlýt að standa
með öðrum þingmönnum úr Norð-
urlandskjördæmi eystra i kröfu
um að ríkisstjórnin standi við
gefin fyrirheit í þessu togara-
kaupamáli, eins og mál eru nú
komin.
Þá spurði Halldór hvort rétt
væri að ríkisábyrgðarsjóður
hyggðist krefjast 20% af brúttó-
afla þessa togara í tryggingu og
byggðasjóður annars eins. Ráð-
herra hefur krafist rekstraráætl-
unar fyrir skipið. Sú áætlun hlýt-
ur að þurfa að byggja á atriðum-
eins og því sem ég hefi nú um
spurt, að gefnu tilefni.
Svör sjávarútvegs-
ráðherra.
Steingrimur Hermannsson,
ráðherra, sagði rétt að ríkis-
stjórnin hefði heimilað undan-
þágu til þessara togarakaupa í
öndverðan ágústmánuð sl., að
beiðni þingmanna og í ljósi upp-
lýsinga frá Framkvæmdastofnun.
Það er þó rétt að taka fram að
Framkvæmdastofnun ræddi ekki
um togarakaup erlendis frá, vakti
hinsvegar athygli á gildi samút-
gerðar þessara tveggja staða á
togara. Enginn sem þekkti til
mála, að hér var um rækjutogara
að ræða, gat efast um, að breyt-
ingar kostuðu verulegt fjármagn.
Hversvegna var þetta skip keypt,
ekki annað; og hversvegna var
þennan veg staðið að breytingum
er kaupenda nyrðra að svara fyrir.
Spurningar Halldórs Blöndals um
ábyrgðir heyra undir fjármálaráð-
herra og kann ég ekki svör við
þeim nú.
Rangt að staðið
Magnús H. Magnússon (A)
sagði það ranga ráðstöfun al-
mannafjár sem stuðlaði að: 1.
rýrari afkomu sjómanna með
stækkun of stórs veiðiflota, 2.
bjarnargreiða við lítið byggðarlag,
sem skapaði því hundruð milljóna
gamalkróna í árlegan taprekstur,
3. nýtingu fjármagns, sem af-
markað væri til nýsmíði innan-
lands, til kaupa skips erlendis frá.
Ég get tekið undir með Hjörleifi
iðnaðarráðherra að þetta er yfir-
gengileg vitleysa, sagði Magnús.
Það á að banna innflutning á
fiskiskipum, binda endurnýjun við
nýsmíði innaniands, og jafna at-
vinnu með fiskflutningum milli
staða. Mun hyggilegra hefði verið
að kaupa báta en þennan togara.
Hvenær breytt
um skip?
Vilmundur Gylfason (A) krafð-
ist svara við spurningu: hvenær
var hætt við kaup á frönskum
togara, sem kostaði þriðjung af
verði þessa norska skips? Hverjir
tóku þá ákvörðun? Hvers vegna?
Árni Gunnarsson (A) tók í
sama streng. Til hefði staðið að
kaupa skip sömu tegundar og
Hólmatind, Eskifirði, ágætt skip.
Þá hefði og boðizt annað norskt
skip, í góðu standi, mun ódýrara.
Hversvegna var breytt yfir í
verksmiðjuskip, eins og til stóð
með þetta? Ekki eykur vinnsla á
hafi úti vinnu í landi. Kaup á
togara var sjálfsögð vegna at-
vinnuástands, en hversvegna
þróuðust mál eins og staðreynd er
nú?
Enn var sitt
hvað sagt
Friðrik Sóphusson (S) áréttaði
nauðsyn þess að forsætisráðherra
gæfi þinginu tæmandi skýrslu um
þróun þessa umrædda máls.
Garðar Sigurðsson (Abl) sagði
illt að heyra frá fjármálaráðherra
sjálfum að byggðarsjóður væri
þungt haldinn 1981 vegna togara-
kaupa, þegar hald manna væri að
flotinn væri stærri en veiðiþol
nytjafiska leyfði. Hann tók undir
kröfuna um tæmandi skýrslu um
málið.
Stefán Valgeirsson (F) sagði
hér ekki rætt fyrst og fremst um
Þórshafnartogara heldur stefnur í
byggðamálum. Ástæða væri til að
þakka byggðadeild Framkvæmda-
stofnunar notadrjúg störf. Ekki
hefði verið áhugi á bátaútgerð
nyrðra. Þegar verð skips væri
metið þyrfti að taka mið af aldri
þess og útbúnaði.
Ekkert Haukdal (S) sagði for-
sendur fyrir fjármagnskostnaði
gjörbreyttar sem og þessum kaup-
um yfir höfuð; verulegur rekstrar-
halli máski um árabil væri litlu
byggðarlagi bjarnargreiði.
Kaupsamningur hefur enn ekki
verið gerður. Enn er hægt að snúa
við. Vonandi bera stjórnöld í
landinu gæfu til þess að stöðva
þessi vanhugsuðu kaup! það geta
þau enn ef vilji stendur til.