Morgunblaðið - 14.03.1981, Blaðsíða 36

36
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 14. MARZ 1981
BRAGI KRISTJÓNSSON:
Spjall um sjónvarp og útvarp
Uppá hanabjálkalofti í Al-
þingishúsinu er ofurlítil her-
bergiskompa. Þar er varðveittur
hluti af gömlu skjalamoði lög-
gjafans. Og þar er ennfremur
skrifborð, æði fornt og mektugt
— auk járnaldarútgáfu af út-
varpshljóðnema og upptökutæki.
I kompu þessari fer fram
„starf" þingfréttaritara Alþing-
is. Þingfréttir þær, sem flesta
morgna eru fluttar í hljóðvarpi,
eru nefnilega ekki á vegum
hljóðvarpsins, heldur aldeilis á
ábyrgð og í hörtdum Alþingis, en
fluttar í hljóðvarpið. Það er því
ekki við Ríkisútvarpið að sakast
um hina aumlegu gerð þing-
frétta á morgunstundum, heldur
eru það hinir grámóskulegu
embættismenn þingsins og
ábyrgðarþrungnir forsetar þess,
sem viðhalda þessum drungalega
þætti í núverandi horfi.
Tímasetning dagskrárefnis
í hljóðvarpi er mikið vandaverk
og víst verður aldrei öllum til
hæfis gert á tímum hinna vís-
indalegu kannana og rannsóna.
En í fljótu bragði er ekki mjög
margt, sem greinilega mætti
betur fara.
í hljóðvarpinu er flutt ýmiss-
konar merkilegt fræðsluefni um
atvinnuvegi, byggðamál, rétt-
indamálefni o.s.frv. Óþarflega
oft eru þessir fróðleiksþættir
fluttir á þeim tímum, sem fáir
geta notið þeirra, á miðjum
morgnum.
Góðir kvöldtímar eru á hinn
bóginn lagðir undir æðri hugvís-
indi eins og nútímamúsík, hálf-
þvælið framhaldssöguroms og
t.a.m. þáttinn Á vettvangi, sem
gerist nú draugslegri með degi
hverjum og næsta sjaldgæft að
þar sé flutt efni sem hefur
almenna höfðun. Jákvæðar
breytingar hafa vissulega verið
gerðar á tímasetningu efnis í
hljóðvarpi á síðustu misserum
og stefna þær flestar í rétta átt.
Viðtöl og samtalsþættir eru
með allra vinsælasta efni hljóð-
varps og hefur miðillinn getað
hrósað happi að hafa i þjónustu
sinni prýðilega hæfileikamenn á
þessu sviði.
Stefán fréttamaður Jónsson
var árum saman meistari sam-
talslistar hjá hljóðvarpi og
sakna margir þess að heyra ekki
lengur hin djúpu tog hans úr
sálarfylgsnum alþýðufólks í
landinu.
Jökull Jakobsson náði fágætu
valdi á samtalsforminu og seiddi
viðmælendur til svo eðlilegra
tjáninga, að varð hrein list.
Björn Th. Björnsson á mikinn
heiður skilinn fyrir ýmis menn-
ingarleg framlög í Ríkisútvarp-
inu — auk þáttarins Á hljóð-
bergi. Viðtöl hans á þessum vetri
um Einar Benediktsson eru
Björn Th. Ouðni
Björns.son Kolbeinsson
sjaldgæf verðmæti, sem seint
verða maklega þökkuð, þótt mis-
vel hafi ýmsum líkað framsett
ummæli í þeim þáttum. Nærfær-
in háttvísi Björns í viðtölum
virkar hvetjandi á viðfangsefnin
og hann gæðir efnið klassískum
þokka.
Yngra fólki hjá hljóðvarpi eru
dálítið mislagðar hendur í sam-
talskúnstinni. Nema Guðrúnu
Guðlaugsdóttur: Bráðsnjöll í
vaii viðmælenda og beinir sam-
tölum skemmtilega innávið; opin
og sjarmerandi mannleg sam-
skipti.
Um Guðna Kolbeinsson mál-
hressingarmann á við það sem
séra Matthías sagði um kven-
fólkið: „að það væri piparinn í
lífsins plokkfiski".
Hress og innlifaður flutningur
íslenzkufræðingsins á spaug-
sömum austantjaldsteikniþátt-
um o.fl., er hreinasta afbragð.
Og sennilega hefur sami, þegar
hann flutti þáttinn um daglegt
mál í hljóðvarpi, unnið raun-
hæfu málverndarstarfi varan-
legra gagn með landsfrægu mis-
mæli, en allir hinir þrumulostnu
kergjukallar og kellingar þess-
ara fræða við áralangt nudd og
fortölusífur.
Líf þeirra smávina, Sponna og
Sparða, er selt undir látlausar
ofsóknir illra afla.
Hið sama má nútildags segja
um blessaða stjórnmálamenn-
ina, sem umsetnir eru „frétta-
skýrendum" einsog þeir heita á
fréttastofu-íslenzku, og sjón-
varpskösturum frá morgni til
kvölds.
Það er miklu erfiðara að vera
pólitíkus á þessum „opnu" tím-
um, en var fyrir daga myndmiðl-
anna og hinna sívökulu síðdegis-
blaða. Fyrrum voru þingmenn og
aðrir landstólpar í vitund al-
þýðunnar óhagganlegar kyrra-
lífsmyndir, líkt og Jón forseti,
einbeittar á svip og prýddu síður
flokksgagna með reglulegu bili
— og stigu niður til þjóðarinnar
á fjögurra ára fresti.
Nú varpar myndmiðillinn
hverri andlitsvipru og glotti
inná hvert heimili í landinu.
Sveiflur skoðanakannana eru
bezt til marks um þau áhrif, sem
þessir nýju miðlar hafa á viðhorf
hins reikula kjósendaskara. Þar
er þó fyrst og síðast til marks
hinn skammæi kosningasigur
pínulitla flokksins, þegar hann
fékk til meðgöngu tvo þekkta
fjölmiðlara og Vilmund rann-
sóknarblaðamann. Hinir breyttu
hættir komu vel til skila í
sjónvarpi á þriðjudag, þegar
Húnvetningar skipulögðu bezt
heppnuðu, friðsömu þrýstiað-
gerð til þessa. Skrýddir þrykkt-
um áróðursflíkum steðjuðu þeir í
Alþingishúsið við nokkru liði,
baðaðir fjölmiðlanna gleymna
ljósi.
Hjörleifur orkuráðherra stóð
glottandi undir máli aðkomu-
manna. Og kvittaði síðan fyrir
móttöku boðskapar þeirra á svo
loðmullulegu kerfismáli, að sér-
hver meðal framsóknarráðherra
hefði getað verið stoltur af
svarinu.
Þær umræður, sem síðar um
kvöldið var sjónvarpað, munu
varla teljast annálsverðar þegar
frá líður: dæmigert karp fulltrúa
hagsmunahópa landshlutanna,
lexía í þrýstitækni, þar sem hver
hópurinn af öðrum sendi fram
sína fulltrúa.
Ætli Páll Pétursson hafi ekki
verið einna snarborulegastur
þessara ræðumanna? Honum
tókst þó að halda ræðu sem helzt
mátti skilja svo, að eiginlega
stæði hann aö baki þessum
aðgerðum...
Norræna félagið á
Akranesi 25 ára
NORRÆNA félagið á Akranesi verður 25 ára sunnudaginn 15.
mars nk. Það var stofnað af Magnúsi Gíslasyni sem þá var
framkvæmdastjóri Norræna félagsins á íslandi. Fyrsti for-
maður þess var Hálfdán Sveinsson, sem lengi var forseti
bæjarstjórnar og bæjarstjóri um skeið.
Norræna félagið hefur oft
staðið fyrir fræðslukvöldvökum
um norræn málefni, og aðstoðað
við móttökur gesta frá hinum
Norðurlöndunum. Akranesbær
hefur verið í vinabæjasambandi
við bæi á Norðurlöndum allt frá
1951 og hefur Norræna félagið
séð um að viðhalda þessu sam-
bandi með gagnkvæmum heim-
sóknum á vinabæjamót, sem
haldin eru þriðja hvert ár, svo og
fréttabréfasendingum, en þessi
fréttabréf eru birt í blöðum allra
vinbæjanna samtímis.
Norræna félagið á Akranesi
hefur tvisvar staðið fyrir vina-
bæjamóti á Akranesi, árin 1957
og 1972. Á seinna mótið komu 50
gestir frá hinum vinabæjunum.
í tilefni af afmælinu gengst
félagið fyrir listsýningu í Bók-
hlöðunni dagana 8.—15. mars og
er sýningin opin á hverju kvöldi
kl. 20-22.
Þá gengst félagið fyrir afmæl-
ishátíð í Rein laugardaginn 14.
mars nk. kl. 20.00. Þar verður
sameiginlegt borðhald og margt
til skemmtunar. Þar mun m.a.
verða formaður Norræna félags-
ins í Bamble í Noregi, Reidunn
Tollefsen, og maður hennar, en
henni er boðið hingað í tilefni
afmælisins.
Stjórn Norræna félagsins
skipa nú Þorvaldur Þorvaldsson
formaður, en aðrir í stjórn eru
Lilja Guðmundsdóttir, Þjóð-
björn Hannesson, Svandís Pét-
ursdóttir og Sigurbjörn Guð-
mundsson.
(Fréttatilkynning)
Föðurnöfn
víxluðust
í fréttatilkynningu frá skrif-
stofu forseta Islands þar sem
greint var frá því, að forseti
Islands Vigdís Finnbogadóttir
hefði í opinberri heimsókn sinni
fært Margréti Danadrottningu að
gjöf skartgrip, sem í senn er næla
og hálsmen, víxluðust föðurnöfn
gullsmiðanna Hjördísar og Ás-
laugar, sem hönnuðu og smíðuðu
skartgripinn. Rétt nöfn þeirra eru
Hjördís Gissurardóttir og Áslaug
Jafetsdóttir gullsmíðavinnustof-
unni Silfurskin, Skólavörðustíg,
og leiðréttist það hér með.
FrétUtilkynning frá skrifstofu forsrta
Islands.
Jakob V. Hafstein, lögfræðingur — Fiskiræktarmál 3:
Endurskoðun lax- og
silungsveiðilaganna
- veiðilöggjöf - fiskiræktar- og fiskeldislöggjöf - fordæmi Norðmanna
Svo sem kunnugt er var löggjöf
okkar um lax- og silungsveiði
endurskoðuð síðast á árunum 1968
til 1970. Þýðingarmiklar breyt-
ingar voru þá gerðar á þessari
viðkvæmu löggjöf, sem hnigu í þá
átt, meðal annars, að meta og
viðurkenna þá öru þróun, sem þá
hafði orðið og var í miklum vexti
um fiskiræktar- og fiskeldismál.
Ymsum þótti þá samt sem áður
ekki nóg að gert við þá endurskoð-
un, einmitt varðandi þann þátt
laganna, er snerti fiskiræktar- og
fiskeldismálin. Þetta hefur komið
á daginn og nú er löggjöf þessi enn
í endurskoðun eftir rúm 10 ár.
Við síðustu endurskoðun lax- og
silungsveiðilaganna var fyrst
fram borin ábending og tillaga um
það, að nauðsyn bæri til þess að
skýr mörk og ákvæði yrðu lög-
bundin, annarsvegar um veiði-
löggjöf en hinsvegar um fiski-
ræktar- og fiskeldislöggjöf. Bent
var á fordæmi og ekki síður
reynslu annarra þjóða á þessu
sviði, einkum í Svíþjóð, Noregi,
Kanada, Bretlandseyjum og í
Bandaríkjunum, en þetta voru þá
— og eru enn — forystuþjóðir í
fiskiræktar- og fiskeldismálum
lax- og silungsfiska, ásamt með
Sovétríkjunum.
í Noregi hefur sjóeldi á laxi
tekið geysimiklum framförum og
þróast mjög ört á undanförnum
árum. Norðmenn hafa haft mikil
viðskipti við íslendinga um kaup á
sjógönguseiðum af laxi og vonandi
má búast við áframhaldi á því
sviði, þótt meira og meira þokist í
þá átt, að Norðmenn verði sjálfum
sér nógir um framleiðslu sjó-
gönguseiða til afnota í sjóeldis-
stöðvum þeirra.
Þar í landi er norska fiskirækt-
ar- og fiskeldislöggjöfin komin
nokkuð til ára sinna og telja þeir
því brýna nauðsyn á því að
endurbæta þessa þýðingarmiklu
löggjöf, sem orðið hefur hin mesta
lyftistöng fyrir fiskeldi og sjóeldi í
Noregi á undanförnum áratug, en
þessi löggjöf er gersamlega aðskil-
in frá lax- og silungsveiðilöggjöf-
inni norsku. Frumvarp að nýrri og
fullkominni löggjöf um málefni
þessi var lagt fram í ríkisráðinu
norska hinn 9. janúar síðastliðinn
og þá gert ráð fyrir afgreiðslu
frumvarpsins til nýrra laga á vori
komanda. En til þess að ekki ríkti
lögleysa og ýmsir erfiðleikar
vegna umsókna einstaklinga um
framkvæmdir og byggingu nýrra
eldisstöðva — 5—700 að tölu —
voru ýmis eldri lagaákvæði þar
um í Noregi framlengd til 30. júní
næstkomandi, en frekari frestur
ekki gefinn, svo þýðingarmikil eru
mál þessi talin þar í landi í norska
Stórþinginu.
En hvernig er þá málum þessum
háttað hér hjá okkur? Lætur
löggjafinn þau mikið til sín taka
— og liggur nokkuð á?
Ekki verður því í móti mælt, að
mjög mikill og vaxandi áhugi er
fyrir fiskiræktar- og fiskeldismál-
um, fyrir sjóeldi á laxi og fyrir
hafbeit, og fyrir því að geta byggt
upp nýjan útflutningsatvinnuveg
á þjóðhagslegum grundvelli í
landinu á þessum vettvangi. Nýjar
og afkastamiklar fiskiræktar- og
fiskeldisstöðvar rísa á ári hverju
og vitað er að fleiri stöðvar eru í
undirbúningi til stofnunar og
reksturs. En fullkomin löggjöf um
þessi mál er ekki til í landinu.
Tvö ár eru liðin síðan skipuð var
nefnd af stjórnvöldum til endur-
skoðunar og umbóta á gildandi
lax- og silungsveiðilögum nr. 76
frá 1970. Lítt eða ekkert hefur
heyrzt eða frétzt af störfum þess-
arar nefndar. Og þá er heldur ekki
vitað hvort stjórnvöld hafa falið
umræddri endurskoðunarnefnd
lax- og silungsveiðilaganna að
taka sérstaklega til meðferðar,
rannsóknar og athugunar fiski-
ræktar- og fiskeldismálin og þá
gífurlega öru þróun og stórlega
vaxandi áhuga og framkvæmdir,
sem þar eiga sér nú stað, ekki bara
hér hjá okkur Islendingum, heldur
einnig og ekki síður hjá nágranna-
þjóðum okkar og víðar, varðandi
skipulag og uppbyggingu á fiski-
ræktar- og fiskeldismálum á at-
vinnulegum og þjóðhagslegum
grundvelli. Kemur þá einnig í
þessu sambandi mjög til greina og
gaumgæfilegrar rannsóknar sam-
vinna við aðrar þjóðir. Ekki hvað
sízt verður í því sambandi að
skoða vel þá tilhneigingu, sem
gert hefur vart við sig hjá einstök-
um aðiljum, að byggja upp rekstur
og félagsskap við erlenda fjár-
sterka aðila á íslenzku landi, við
íslenzkar aðstæður og íslenzka
möguleika.
Hér var vissulega um stórmál
að ræða, sem varla þolir nokkra
bið að verði farsællega til lykta
leitt. Rétt þykir í því sambandi að
víkja að nokkrum fáum mikils-
verðum atriðum um löggjafar-
atriði í þessu sambandi:
1.
Alþingi getur tæplega lengur
lokað augunum fyrir því, að sett
verði ný og fullkomin ákvæði í lög
um fiskirækt, fiskeldi, sjóeldi á
laxi og hafbeit, ásamt með ýmsum
öðrum þróunarmöguleikum á at-
vinnulegum grundvelli í málum
þessum og þá vitanlega undir
sérstakri stjórn, aðskilinni frá
veiðilöggjöfinni.
2.
Alþingi getur heldur ekki látið
það ógert að setja í lög ákvæði um