Morgunblaðið - 09.04.1981, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 9. APRÍL 1981

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guömundsson,
Björn Jóhannsson.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar:
Aöalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Skeifunni 19, sími 83033.
Áskriftargjald 70 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 4 kr. eintaklö.
Frelsi í stað
ríkisforsjár
Þess var minnst á ársfundi Seðlabanka íslands í fyrradag, að
20 ár voru liðin frá stofnun bankans. Ákvörðunin um að
koma hér á fót sjálfstæðum seðlabanka var liður í því
efnahagsátaki, sem viðreisnarstjórn Sjálfstæðisflokks og Alþýðu-
flokks beitti sér fyrir frá og með árinu 1959. Þá var brotið blað í
efnahagsstjórn landsins og farið inn á nútímabrautir, sem dugað
hafa til mestu framfarasóknar í sögu lands og þjóðar síðan. Fyrri
helmingur þessa 20 ára tímabils einkenndist af sóknarhug og
fram til ársins 1971 var skipulega unnið að því að leggja grunninn
að enn stærri sigrum. Með vinstri stjórninni, sem mynduð var
1971, komust til valda menn, er töldu viðreisnarstefnuna af hinu
illa og reyndu með einu eða öðru móti að skekkja grunn hennar.
Til þessarar vinstri stjórnar má einnig rekja þá undanlátssemi
gagnvart verðbólgunni, sem síðan hefur sett svip sinn á allt
þjóðlífið. í stjórnartíð Geirs Hallgrímssonar, 1974 til 1978, var
spyrnt við fótum í efnahagsmálum og þá var einnig framkvæmd
200 mílna stefna Sjálfstæðisflokksins í landhelgismálinu, sem
leiddi til fullra yfirráða okkar sjálfra yfir íslandsmiðum. Frá því
að sú stjórn fór frá hefur undanlátssemin og hringlandahátturinn
ásamt pólitískri upplausn sett svip sinn á landsstjórnina.
I ræðu sinni á ársfundi Seðlabankans rakti dr. Jóhannes Nordal
þessa þróun og komst þannig að orði, að opnun hagkerfisins og
frjálsari markaðsbúskapur á áratugnum 1960—1970 hafi greini-
lega sýnt gildi sitt í auknum styrk og sveigjanleika atvinnustarf-
seminnar. Seðlabankastjórinn nefndi sérstaklega þessu til
stuðnings, að þrátt fyrir það mikla efnahagsáfall, sem fólst í
hruni síldveiðanna og miklum samdrætti í framleiðslu á árunum
1967 og 1968 hafi þjóðarframleiðslan vaxið að meðaltali um 4,7%
á ári þessi tíu ár. Jóhannes Nordal sagði einnig, að frá 1971 hefði
verið meiri stöðugleiki í aflabrögðum og útflutningsframleiðslu
heldur en áratuginn á undan. Á hinn bóginn hefði ekki tekist að
koma í veg fyrir neikvæð áhrif vegna aukinnar verðbólgu erlendis
og stóraukinna sveiflna í alþjóðaefnahagsmálum. Síðasta áratug
hefur þjóðarframleiðslan vaxið að meðaltali um 4,6% á ári, í því
samhengi er athyglisvert, að síðustu þrjú árin hefur orðið
samdráttur í þjóðarframleiðslunni, á þeim tíma er hún að
meðaltali aðeins 3,2%, enda þótt um hátt atvinnustig og aukna
útflutningsframleiðslu hafi verið að ræða öll þessi ár.
Þessi þróun síðustu ára er mikið áhyggjuefni, þegar haft er í
huga, að á þeim nýtast íslandsmið að fuilu fyrir okkur sjálfa og
bolfiskaflinn, verðmætasti hluti sjávarfangsins, hefur margfald-
ast ár frá ári. Menn hljóta að velta því fyrir sér miðað við hið háa
atvinnustig, sem verið hefur, hvort vinnuaflið fái nægilega
arðbær verkefni við að glíma. í því tilliti er augljóst, að
þvergirðingsháttur Alþýðubandalagsins og samstjórnarmanna
þeirra, sem leggja stein í götu eðlilegrar nýtingar orkuliijda
þjóðarinnar og stóriðju í tengslum við hana, leiðir til rýrnandi
lífskjara og minnkandi þjóðarframleiðslu.
Meginmarkmið viðreisnarstjórnarinnar í efnahagsmálum var
að innleiða frelsi á sem flestum sviðum. Framkvæmd þeirrar
stefnu fólst í því, að ríkisvaldið hefði ekki forsjá á öllum sviðum.
Ríkisforsjármennirnir hafa farið með stjórn landsins síðan
haustið 1978. Þeir einblína á íhlutun ríkisins í stórt og smátt og
færa sig stöðugt upp á skaftið eins og fram kom til dæmis í
millifærslutillögunum um síðustu áramót. Að eigin sögn er
verðbólgan þeirra helsti óvinur, en hún hefur aldrei verið meiri en
einmitt í stjórnartíð þeirra. Skipbrot þessarar stéfnu lýsir sér í
minnkandi þjóðarframleiðslu. Frá henni verður að hverfa og
treysta að nýju á dug og frumkvæði einstaklinganna, gefa þeim
frjálsari hendur til að beita hugviti sínu. í því efni er nauðsynlegt
að rýmka enn heimildir manna í gjaldeyrisviðskiptum og móta
með skynsamlegum hætti almennar reglur, er miða að jafnræði,
en hverfa frá leyfakerfi, er byggist á geðþótta stjórnmálamanna.
Átökin milli verðlagsráðs og ríkisstjórnar síðustu daga sýna í
hvert óefni er komið. Verðlagsstofnun býr sig undir að kæra
hækkun Sementsverksmiðju ríkisins, sem ríkisstjórnin sam-
þykkti, til Rannsóknarlögreglu ríkisins!
Á áratugnum 1960—1970 vöndust íslendingar því, að stjórn-
málamenn legðu línurnar um framtíðarmarkmið og hvettu menn
til að vinna í samræmi við þau að eigin frumkvæði. Nú veit
enginn, hver er stefna ríkisstjórnar í meiriháttar málum (enda
segjast kommúnistar hafa um þau neitunarvald). Aðilar
stjórnarinnar forðast að ræða önnur mál en þau, sem krefjast
úrlausnar dag frá degi. Þetta slævir allt framtak og skapar
óeðlilega spennu. Síst af öllu þolum við stöðnun og hún er óþörf,
ef rétt er á málum haldið.
Utanríkisráðuneytið birtir gögn um áform á Keflavíkurflugvelli:
Ný flugstöð 14000
fyrir 250 milljónir
BYGGINGARLÝSING nýrrar
flugstöðvar á Keflavíkurflug-
velli var birt opinberlega í gær.
Þar kemur fram, að heildarupp-
hæð útboðs byggingarinnar
nemur 40 milijónum dollara eða
um 250 milljónum króna. Sú
byggingarnefnd, sem unnið hef-
ur að undirbúningi málsins.
hefur skorið stærð flugstöðvar-
innar úr 23700 rúmmetrum í
13969 rúmmetra. Telja þeir,
sem að þessum niðurskurði
hafa unnið, áætlaða stærð flug-
stöðvarinnar hafa náð lág-
marki og ekki sé raunhæft að
hefja byggingu nýrrar flug-
stöðvar undir þessari stærð.
í byggingarlýsingunni, sem er
gefin út af þeim aðilum, íslensk-
um og erlendum, er að undirbún-
ingi hafa unnið, er sögu málsins
lýst og þeim breytingum, sem
hugmyndir um flugstöðina hafa
tekið frá því fyrst var byrjað að
huga að slíkum aðskilnaði al-
mennrar flugstarfsemi frá
starfsemi varnarliðsins á Kefla-
víkurflugvelli, en það var á árinu
1968. Af íslenskum aðilum hefur
embætti húsameistara ríkisins
haft forystu um tæknilegan und-
irbúning í samvinnu við varn-
armáladeild og utanríkisráðu-
neytið.
Um lokaáfanga í undirbúningi
segir í byggingarlýsingunni:
„Frágangi útboðsgagna ásamt
kostnaðaráætlun lauk í árslok
1980. Þegar þau gögn lágu fyrir,
í desember 1980, óskaði utanrík-
isráðherra eftir því, að gerðar
yrðu nokkrar breytingar á út-
boðsgögnum til lækkunar á
byggingarkostnaði. Niðurstaða
þeirrar endurskoðunar var lækk-
un kostnaðaráætlunar um 12,2
millj. Bandaríkjadollara eða 76,1
millj. kr. á meðaltalsgengi
Bandaríkjadollars 1.1. 1981. Var
sumum atriðum hönnunar
breytt, en önnur atriði felld úr
framkvæmdaröðun á fyrsta
byggingarstigi flugstöðvarinnar.
Endurskoðun þessari lauk með
framlagningu breyttra útboðs-
gagna í febrúarlok 1981.“
Byggingarlýsing
Heildarlýsing á
hyggingunni er þessi:
„Niðurstaða hönnunar liggur
fyrir í aðalteikningum, í mkv.
1:10000/1:1000/1:200/1:100 og út-
boðsgögnum, dags. í febrúar
1981. Skv. þeim teikningum
verður aðalbyggingin tveggja
hæða mæld í ytri brún útveggja,
samtals um 12384 fm, 1. hæð
5963 fm og 2. hæð 6321 fm. Við
það flatarmál bætist grunnflöt-
ur nýtanlegs þakrýmis (loft-
ræstihúnaður o.fl.) um 2450 fm
og grunnflötur leiðslukjallara
um 5963 fm, með takmarkaðri
lofthæð og ófrágengnu gólfi.
Rúmmál byggingarinnar með
þakrými, en án leiðslukjallara,
er samtals 94264 rúmmetrar.
Flatarmál landgangs til flugvéla
(fingur) verður í 1. áfanga um
366 fm á 1. hæð, en 1319 fm á 2.
hæð, eða samtals um 8234
rúmmetrar.
Aðkoma og brottför frá bygg-
ingunni er um 1. hæð. Á þeirri
hæð er farangursskáli fyrir
miðju, en til vesturs afgreiðsla
brottfararfarþega, og til austurs
afgreiðsla komufarþega. Með
þessu fyrirkomulagi er umferð
að og frá brottfarar- og komu-
afgreiðslu aðskilin. Fyrirkomu-
lag þetta virðist henta vel þess-
ari stærð flugstöðvar, og veita
öllum þáttum starfseminnar
jafna og eðlilega stækkunar-
möguleika. Auk afgreiðslu fyrir
farþega inn og út úr landi er
einnig fyrirhuguð ýmis almenn
þjónusta og aðstaða fyrir starfs-
fólk á 1. hæð byggingarinnar. Á
efri hæð er biðsvæðið (transit)
fyrir miðju, en gengið verður
beint af þeirri hæð um landgang
út í flugvélar. Á efri hæð verða
ennfremur skrifstofur og versl-
Skýrsla Orkustofnunar:
Blönduvirkjun bezti
kosturinn, nema ...
Orkufrekur iðnaöur í þremur 50 MW áföngum fram til 1990.— Þrír
möguleikar um staðarval: Grundartangi, Eyjafjörður og Reyðarfjörður
„Blönduvirkjun hagkvæm-
ust í öllum tilvikum nema
einu,“ segir í nýútkominni
skýrslu Orkustofnunar um
vinnslu og flutning raforku til
aldamóta. Hið eina tilvik er,
„að orkufrekur iðnaður rísi
upp á Reyðarfirði, en þá er
hagkvæmust virkjunarleið
sem hefst á Fljótsdalsvirkjun“.
Sultartangi er númer tvö, ef
valin yrði virkjunarleiðin með
Ðlöndu efsta á hlaði, en
Blanda númer tvö, ef leið
Fljótsdalsvirkjunar yrði fyrir
valinu. í könnun þessari er
reiknað með nýjum, orkufrek-
um iðnaði, er komi í þremur 50
MW áföngum, 1986, 1988 og
1990, og varðandi staðsetn-
ingu voru þrír möguleikar
athugaðir, þ.e. Grundartangi,
Eyjafjörður og Reyðarfjörður.
Þá er einnig gert ráð fyrir, að
hinn nýi orkufreki iðnaður
verði allur á einum þessara
staða.
Eins og komið hefur fram í
frétt Mbl., hefur Hjörleifur
Guttormsson iðnaðarráðherra
fullan hug á, að Fljótsdalsvirkj-
un verði númer eitt og hefur
hann haft í huga orkufrekan
iðnað á Austurlandi. 200 millj.
kr. fjárveiting er á fjárlögum
ársins til undirbúnings slíks
orkufreks iðnaðar. Mikill
ágreiningur hefur verið innan
stjórnarflokkanna um röðun
þessa og hefur þessarar skýrslu
Orkustofnunar, sem telur nokk-
ur hundruð blaðsíður, verið
beðið með nokkurri eftirvænt-
ingu.
í skýrslunni eru settir upp
fjórir valkostir um virkjunar-
leiðir og röðun þeirra fram til
aldamóta. Kemur fram, að sú
leið sem byrjar á Blöndu er
hagkvæmari skv. tölfræði-
legum matsreglum en leið sem
byrjar á Fljótsdalsvirkjun eða
Sultartanga með um 95% líkum
eða meira, í öllum öðrum tilvik-
un en ef stóriðju verður komið
á fót á Reyðarfirði. í því tilviki
er leið, sem byrjar á Fljótsdals-
virkjun, með yfir 95% líkum og
hagkvæmari en leið sem byrjar
á Blöndu með 91% líkum.
I könnun Orkustofnunar er
gengið út frá, að raforkuþarfir
landsmanna verði eins og áætl-
að er í raforkuspá Orkuspár-
nefndar 1978—2000. Að því er
orkuþörf varðar, eru tekin til
athugunar í fyrsta lagi orku-
þörf almenna markaðarins og
þess orkufreka iðnaðar sem
samið hefur verið um orkusölu
til og hins vegar einnig sú
stóriðja sem þegar hefur verið
samið um að viðbættum nýjum
orkufrekum iðnaði, sem kæmi í
þremur áföngum, og getið hefur
verið hér að ofan.
I skýrslunni segir, að niður-
staða orkuspárnefndar á endur-
skoðun raforkuspár frá 1978
hafi verið sú, að sú þörf fyrir
raforku, sem því er samfara að
tryggja þjóðinni fram til alda-
móta lágmark efnahagslegra
framfara, sem menn eru al-
mennt sammála um að gera
kröfu til, muni vera milli vissra
nánar tilgreindra marka. Neðri
morkin gera ekki ráð fyrir