Morgunblaðið - 30.06.1981, Qupperneq 2

2
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 30. JÚNÍ 1981
Karpov
gagnrýnir
Friðrik
_ÉG ÁSKIL mér allan rétt til að
huKsa næsta loik.“ sauOi Anatoli
Karpov heimsmeistari i skák i
viðtali við jÚKÓslavnesku frétta-
stofuna um heÍKÍna. Ilann «ai;n-
rýndi Friðrik ólafsson forseta
FIDG harðleKa ok sagði að hann
hefði brotið ríkjandi hefð um að
heimsmeistari réði keppnisstað
(>K vaiið þann stað sem áskorand-
anum huKnaðist betur. _Síðan
kom þessi skyndilexa ákvörðun
forseta FIDE að fresta einviginu
um mánuð i viðbót — af stjórn-
málaástæðum að þessu sinni —
ekki af neinum tæknileKum
ástalðum,“ sagði Karpov.
Ummæli hans hafa vakið þær
spurningar með mörgum hvort
Karpov kunni að neita að mæta til
einvígisins. Þá fór Karpov hörðum
orðum um mótherja sinn, Korch-
noi, og sagði að hann hefði yfirgef-
ið fjölskyldu sína fyrir fimm
árum, og hann hefði ekki geð í sér
til að ræða karakter hans né
einkamál en hann fengi ekki séð
hvað þau kæmu taflmennsku við.
Karpov sagði að ekkert svar
hefði borizt við opinberri mót-
mælaorðsendingu sovézka skák-
sambandsins sem send var FIDE
varðandi frestunina. Karpov vís-
aði á bug sem firru hugmyndum
um að Korchnoi kynni að vera
honum fremri en hann viður-
kenndi þó að hann byggi yfir
styrkleika og tækni við taflborðið.
Mbl. tókst ekki að ná í Friðrik
Ólafsson forseta FIDE til að fá
álit hans á ummælum Karpovs.
Heljíarskákmótið í Grímsey:
Friðrik og
Jón L. efstir
og jafnir
GrimHey. 29. júni 1981.
FRIÐRIK ólafsson stórmeist-
ari sigraði á 10. heigarskák-
mótinu. sem fram fór norður i
Grímsey um helgina. Hlaut
Friðrik 5 vinninga af 6 mögu-
legum. jafnmarga og Jón L.
Árnason, sem varð í öðru sæti.
vegna þeirrar aðferðar er not-
uð er til að meta vægi vinninga
á mótunum.
í þriðja til sjötta sæti urðu
þeir Helgi Ólafsson, Guðmund-
ur Sigurjónsson stórmeistari,
Gunnar Gunnarsson og Guð-
mundur Pálmarsson, en þeir
hlutu 4,5 vinninga. — Helgi
Ólafsson fékk einnig á mótinu
sérstök verðlaun, aukaverðlaun
að upphæð 10 þúsund krónur,
fyrir besta árangur á fimm
síðustu helgarskákmótum.
í kvennaflokki var Ólöf Þrá-
insdóttir hlutskörpust, hlaut 3
vinninga. Mótið þótti takast hið
besta, og vakti allmikla athygli
í Grímsey. Meðal keppenda voru
alþingismennirnir, Halldór
Blöndal og Guðmundur G. Þór-
arinsson. Fréttaritari.
Byggingarvísitala
hækkar um 8,4%
HAGSTOFA íslands hefur reikn-
að út vísitölu byggingarkostnaðar
eftir verðlagi í fyrri hluta júní-
mánaðar og reyndizt hún vera 739
stig, hafði hækkað úr 682 stigum
frá síðasta útreikningi, eða um
tæplega 8,4%, sem þýðir um 498%
hækkun á ársgrundvelli. Þessi
vísitala gildir á tímabilinu júlí —
september nk.
Vísitala byggingarkostnaðar
hefur á einu ári hækkað úr 490
stigum í 739 stig, eða um ríflega
50,82%.
SÍÐASTLIÐINN sunnudag
birtist i Morgunblaðinu grein
eftir Halldór Laxness sem nefn-
ist _Þegar hún Skálholtskirkja
hrann“ og segir Laxness í
greininni m.a. að kaþólska
kirkjan eigi með réttu Skálhoit.
Ef endurreisa eigi Skálholt
verði það að gerast á réttum
forsendum. Þetta sé gjöf Gissur-
ar biskups ísleifssonar til róm-
versk-kaþólsku kirkjunnar á
íslandi.
Hlaðamaður hafði samband
við dóms- og kirkjumálaráð-
herra. Friðjón Þórðarson, bisk-
upinn. herra Sigurbjörn Ein-
arsson. og kaþólska biskupinn,
Henrik Frihen, og leitaði álits
þeirra á grein þessari.
Herra Sigurbjörn
Einarsson biskup:
„Ég finn litlar
röksemdir
í greininni“
_ÉG ER undrandi á blaðinu að
vera að prenta þetta upp. 25 ára
gamalt rugl sem er I engu
hafandi. Með allri virðingu
fyrir Nóbelsskáldinu. þá verð
ég að segja það að þegar hann
fer út í kirkjusögu, þá er lítið á
honum að græða.“ sagði herra
Sigurbjörn Einarsson biskup
þegar blaðamaður Morgun-
blaðsins hafði samband við
hann i gær og leitaði álits hans
á grein Halldórs Laxness um
endurreisn Skálhultskirkju er
birtist í Morgunblaðinu sl.
sunnudag.
í grein Laxness segir m.a.:
„Varðstaða í Skálholti verður
ekki endurreist af lúterskum
prótestöntum nema í gríni, ekki
einu sinni þó þeir kaupi sér
rómverskan kraga eins og fást í
búðunum...
Hver gaf hverjum Skálholt?
Ef endurreisa á Skálholt verður
það að gerast á réttum forsend-
um. Því þetta er gjöf Gissurar
biskups ísleifssonar til róm-
versk-kaþólsku kirkjunnar á ís-
landi.“
Þá var biskup spurður um þær
röksemdir sem Laxness færir
fram í greininni.
Srcr'- |W*rBunblftbtb »«-»
ifcgtbr I£<mwc
„Þegar hún
Skáiholtskirkja
branif
„Ég finn litlar röksemdir í
greininni en ef eitthvert viðhorf
er í þessu, sem hægt er að festa
hendur á, þá er það mjög ólíkt
viðhorfum kaþólskra manna nú
á dögum.
Mér finnst þessi skrif vera út í
hött, ákaflega grunnþæg grein-
ing á siðbótinni hér, og því sem
þá gerðist. Vitaskuld voru þetta
byltingartímar og byltingum
fylgir alltaf ýmislegt sem ekki er
æskilegt. Það þekkjr Halldór
Laxness vel en það eru engin rök
fyrir því að mála það í svörtum
litum algjörlega og þessar marg-
tuggnu tuggur hans um lágþýska
greifa sem hafi staðið fyrir
þessu öllu, það er nú fjarskalega
lítið púður í því.“
Kaþólski biskupinn
Hinrik Frihen:
„Ekki ríkis-
kirkjan sem ætti
að vera þar“
BLAÐAMAÐUR hafði einnig
samband við kaþólska biskupinn,
Hinrik Frihen, og innti hann álits
á greinarskrifum Ilalldórs Lax-
ness.
„Þetta er gömul hugmynd Hall-
dórs Laxness. Ég held að sögulega
séð hafi hann á réttu að standa.
Það hafði aldrei verið meiningin
hjá stofnendum Skálholts að aðrir
en kaþólskir tækju við Skálholti.
Auðvitað gátu þeir ekki séð fyrir
siðaskiptin og afleiðingar þeirra.
Gissur ætlaðist til þess að Skálholt
yrði sæti kaþólska biskupsins þar
sem sonur hans var kaþólskur
biskup. Þetta er alveg augljóst. Ef
við höldum við hans ætlun um
stöðu Skálholts, þá er það ekki
ríkiskirkjan sem ætti að vera þar.
Þetta er nú satt og þá meina ég
sögulega séð.
Lögfræðilega séð, er ég ekki vel
að mér hvorki í alþjóðalögum né
íslenskum lögum.
Það er venja í kirkjulögunum að
eftir 100 ár fyrnist lög og réttur, ef
engin krafa hefur komið fram á
eignina. En þetta segi ég með
fyrirvara, þar sem ég er ekki
lögfróður maður.
Ég get ekki sagt að svo komnu
máli, hvað ætti að gera núna eins
og andinn er innan kirkjunnar í
dag, þ.e.a.s. kaþólska og lútherska
kirkjan eru farnar að ræðast við.
Það gæti því verið auðveldara að
leysa þennan vanda með Skálholt."
Friðjón Þórðarson
kirkjumálaráðherra:
„Tel að sjálfsögðu
að þjóðkirkjan
eigi Skálholt“
_Það er nú annað að vera skáld
en sagnfræðingur kannski,“ sagði
Friðjón Þórðarson dóms- og
kirkjumálaráðherra, þegar blaða-
maður Mbl. spurði Friðjón um
greinarskrif Laxness i Morgun-
blaðinu á sunnudag.
Gissur biskup gefur þjóðkirkj-
unni í hans tíð jörðina, og ég býst
við að jafn hygginn maður og hann
var, andlegur og veraldlegur höfð-
ingi í landinu, hafi ekki haldið að
kirkjan stæði óbreytt um aldur og
ævi, heldur tæki eðlilegum breyt-
ingum í aldanna rás. Þess vegna
tel ég að sjálfsögðu að þjóðkirkjan
í dag eigi Skálholt samanber lög
númer 32 frá 1963 en þar er
ríkisstjórninni heimilað að af-
henda þjóðkirkju íslands endur-
gjaldslaust til eignar og umsjár
jörðina Skálholt í Biskupstung-
um ... Þó að segja megi að eignin
hafi verið gefin kirkjunni í kaþ-
ólskum sið þá tel ég að það breyti
engu þó að siðbótin yrði, hvað sem
segja má svo um hana. Hún var
umdeild og er kannski enn, en ég
held að það sé ekki hægt að deila
um það að þessi staður sé eign
þjóðkirkju íslands og hafi alltaf
verið. Ég held að Gissur hafi verið
hyggnari maður en svo að hann
hafi talið sig geta ákveðið í eitt
skipti fyrir öll, að engar breytingar
yrðu á eignarhaldi á Skálholti.“
„Ekki í fyrsta skipti sem sambands
laust er þegar á þarf að halda“
Umfangsmikil leit að 10 ára stúlku í Þórsmörk:
— segir Valgeir Guðmundsson lögregluþjónn á Hvolsvelli
_ÞAÐ VAR búið að svipast um eftir
stúlkunni þarna innfrá í nokkurn
tíma en það var ekki fýrr en kl. 23 á
laugardagskvöldið sem byrjað var
að leita fyrir alvöru.“ sagði Valgeir
Guðmundsson. lögregluþjónn á
Hvolsvelli, er Mbl. spurðist fyrir um
leitina sem gerð var að tiu ára
stúlku. Evu Vilhjálmsdóttur. er
villtist i Þórsmörk á laugardags-
kvöld en fannst um 10 leytið á
sunnudagsmorgun eftir að hafa
verið á gangi alla nóttina."
„Um miðnættið var byrjað að kalla
í talstöð í sæluhúsi Ferðafélagsins,
Skagfjörðsskála, bæði í Gufunes og
Vestmannaeyjaradíó til að fá hjálp
héðan frá Hvolsvelli, en það tókst
ekki að ná sambandi. Um síðir fóru
nokkrir menn á rútu niðureftir og
þeir komu hingað um tvöleytið um
nóttina.
Nei, talstöðin var alls ekki biluð.
Fjarskiptatækin þarna eru léleg og
þetta er alls ekki í fyrsta skiptið sem
sambandslaust er þegar á þarf að
halda. Sambandið rofnar einmitt
gjarnan á kvöldin og nóttunni, ein-
mitt á þeim tíma sem mestar líkur
eru á að alvarlegir atburði: eigi sér
stað og fólk sem dvelur í Þórsmörk
þurfi hjálpar við.
Það tókst ákaflega vel að skipu-
leggja þessa leit eftir að okkur hafði
verið gert viðvart. Björgunarsveitin
hér lagði þegar af stað inn i Þórs-
mörk og síðan ein björgunarsveit af
annarri. Um það leyti sem stúlkan
fannst, voru komnar upp eftir björg-
unarsveitir af öllu Suðurlandi, allt
austan frá Eyjafjöllum, og hafa
líklega á annað hundrað manns tekið
þátt í leitinni. Þá tók þyrla Land-
helgisgæslunnar einnig þátt í leitinni
en hún komst ekki í Þórsmörk fyrr
en á sunnudagsmorguninn vegna
þoku.
Það er annars ekki mikið um þetta
að segja, nema þessi litla stúlka sem
týndist, hagaði sér afskaplega skyn-
samlega eftir að hún var orðin villt.
Hún hlóð t.d. vörðu uppi á hábrún
fyrir ofan Búðarháls og setti þar
sokkinn sinn á spýtu í vörðunni.
Þetta hjálpaði mjög mikið til og varð
til þess að sporhundur, sem Hjálpar-
sveit skáta í Hafnarfirði kom með,
komst á sporið,“ sagði Valgeir.
„Það er afskaplega oft erfitt að ná
sambandi í Þórsmörk og fer mikið
eftir veðri,“ sagði Þórunn Lárusdótt-
ir, framkvæmdastjóri Ferðafélgs ís-
lands, er Mbl. innti hana eftir
hvernig á því stæði að ekki náðist
samband frá Skagfjörðsskála á laug-
ardagskvöldið. „Það var þungbúið
veður og rigning þarna um nóttina og
við þau skilyrði er mjög erfitt að ná
sambandi. Þetta er ekki í fyrsta
skipti sem ekki næst samband frá
Þórsmörk þegar á þarf að halda og
verður sjálfsagt því miður ekki það
síðasta heldur.
Málið er einfaldlega að talstöðin
þarna er löngu orðin úrelt. Það væri
sjálfsagt full þörf á að hafa þarna
góð tæki en ég sé enga lausn á því
vandamáli. Við leigjum þessi tæki á
okurverði hjá símanum en samt eru
þau svo úrelt að varla er hægt að
nota þau. Ég hef fengið þau svör hjá
símanum, þegar ég hef verið að
spyrjast fyrir um þetta, að það eigi
að fara að hætta að nota þessi tæki
og önnur betri að koma í staðinn, en
hvenær það verður veit ég ekki.“
Að lokum hafði Mbl. samband við
móður Evu Vilhjálmsdóttur, og fór
fram á það að fá viðtal við stúlkuna
um reynslu hennar á sunnudagsnótt-
ina, en því var hafnað. Kvað hún
stúlkuna hafa náð sér vel eftir
vosbúðina um nóttina og sagði að þau
hjónin væru mjög þakklát öilum er
tóku þátt í leitinni eða lögðu á sig
fyrirhöfn í tengslum við hana.
Valþjófsstaðahurðin rýrnað
um 3 mm síðustu 30 árin
Síðastliðinn sunnudag birtist f
blaðinu grein eftir Halídór Lax-
ness þar sem segir að Valþjófs-
staðahurð sé að sögn á góðri leið
með að skemmast. Höfðum við
samband við Þór Magnússon þjóð-
minjavörð og inntum hann eftir
áliti á þessu.
„Ég veit ekki hvaðan það er
upprunnið að Valþjófsstaðahurðin
sé að skemmast. Þetta hefur nú
áður sést í bláðagreinum og þykir
nú hverjum gott að geta étið
ósómann úr einhverjum öðrum. En
einmitt þegar þetta kom upp í
blaði í hitteðfyrra athuguðum við
hana sérstaklega af þessu tilefni.
Það gerðu Gísli Gestsson og dóttir
hans Margrét. Þau mældu hurðina
nákvæmlega og báru hana saman
við gömul mál af henni og gamlar
ljósmyndir og þau komust að því
að líklega myndi hún hafa rýrnað
um þrjá millimetra frá því að hún
kom í safnið 1952.