Morgunblaðið - 07.07.1981, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 7. JÚLÍ 1981
19
Loftmynd aí byKgingu National Westminster-bankans í Textoth-hverfi í gærmorgun, er óeirðunum í
hverfinu slotaði. Kveikt var í bankanum og nærliggjandi byggingum í óeirðunum í Liverpool um
helgina, en í Textoth-hverfi er mikill meirihluti íbúa innflytjendur frá gömlum nýlendum Breta.
Símamynd — AP.
„Vonleysi undir-
rót óeirðanna“
l.undúnum. 6. júlt. AP.
ÓEIRÐIRNAR í Lundúnum og
Liverpool um helgina hafa komið
miklu hugarróti á Breta. „Ilvað
er að gerast í landi okkar,“ spurði
Lundúnablaðið The Sun á forsfðu
í dag. Margrét Thatcher, forsætis-
ráðherra Bretlands sagði i dag:
„Flest okkar héldu, að hlutir sem
þcssir gætu ekki gerst i landi
okkar.“ í óeirðunum í Toxteth-
hverfinu í Liverpool slösuðust 225
lögreglumenn og 70 manns voru
handteknir. Ilverfið var eins og
vígvöllur þegar birti i morgun og
af viðbrögðum i Bretlandi má
marka, að óeirðirnar hafi veru-
lega fengið á almenning i land-
inu. Hvað er að gerast spyrja
margir. en einnig hvers vegna?
Eins og í Brixton, þar sem
miklar óeirðir urðu í apríl, þá er
mikið atvinnuleysi í Toxteth-
hverfinu í Liverpool. Grunnt er á
kynþóttafordómum og fólk, eink-
um ungt fólk, hefur megnustu
óbeit á lögreglu. En munurinn á
Brixton og Toxteth er sá, að í
Toxteth fylktu hvítir og svartir
liði. „Það er eitt að vera atvinnu-
laus. En, eins og þetta unga fólk,
að eiga yfir höfði sér atvinnuleysi
um ókomin ár er annað. Það veldur
vonleysi. Vonleysið er undirrót
ócirðanna," sagði Dick Crawshaw,
þingmaður fyrir Toxteth við
fréttamann AP.
Óeirðirnar í Toxteth eru senni-
lega hinar verstu á Bretlandseyj-
um. I hverfinu býr einkum þel-
dökkt fólk. Þar búa um 30 þúsund
manns, sem eiga uppruna sinn í
Afríku og Asíu. Óeirðirnar þar á
laugardag og sunnudag fylgdu í
kjölfar kynþáttaóeirða sem urðu í
Southall-hverfinu í Lundúnum.
Þar ruddust svokallaðir „Skallar“
inn á tónleika þeldökkra og hófu að
Blóði drifinn lögregluþjónn, einn
þeirra tæplega tvöhundruð lög-
regluþjóna er slösuðust í óeirðun-
um í Liverpool um helgina.
Símamynd — AP.
hrópa slagorð gegn þeldökku fólki
jafnframt því að dreifa bækling-
um. Til átaka kom milli hvítra og
þeldökkra.
Allt annað var uppi á tengingn-
um í Toxteth í Liverpool. Þar
fylktu hvítir og þeldökkir ungl-
ingar liði og hófu að kasta grjóti og
benzínsprengjum að lögreglu. „I
Toxteth voru það ekki svartir sem
risu upp gegn lögregiu. Það voru
íbúar hverfisins, það var fólkið,
sem reis upp gegn yfirvöldunum,"
sagði Ken Oxford, yfirmaður lög-
reglunnar á Merseyside.
Þeldökkt fólk á sér mun lengri
sögu í Liverpool en í öðrum
borgum Bretlands. Svertingjar og
þeldökkir flykktust til Liverpool á
blómaskeiði borgarinnar á 19. öld
og í upphafi þessarar aldar.
Straumur þeldökks fólks til ann-
arra borga Bretlands er tiltölulega
nýhafinn. Það var á sjötta ára-
tugnum að þeldökkt fólk tók að
streyma til annarra borga Bret-
lands. Nú hins vegar hafa brezk
stjórnvöld gripið til margs konar
aðgerða til að hefta innflutning
þeldökks fólks til landsins.
I kjölfar óeirðanna í Toxteth
hafa margir orðið til að lýsa þeirri
skoðun sinni, að eina ráðið til að
koma í veg fyrir óeirðir í framtíð-
inni sé að ráðast af hörku gegn
draug atvinnuleysisins. I Toxteth
er atvinnuleysi meðal íbúanna
talið um 37% og að sögn óstað-
festra heimilda, þá er atvinnuleysi
meðal þeldökkra íbúa hverfisins
talið allt að 60%. Nú eru um 2,6
milljónir Breta atvinnulausir, eða
11,1% vinnufærra manna. Talið er
að tala atvinnulausra muni nema
um 3 milljónum í árslok.
Brezka blaðið Guardian sagði í
dag í leiðara að efnahagslegur
samdráttur sé undirrót hatursins,
sem brotist hefur út í borgum
Bretlands. „Óeirðirnar í Toxteth og
Southall eru um margt ólíkar en
þær eiga rætur að rekja til sama
þjóöfélagsmeinsins; mikils at-
vinnuleysis, þjóðfélagslegrar
hnignunar, sem magnar upp kyn-
þáttahatur." Þá hafa margir hvatt
til, að lögæzla verði styrkt til
muna. Eldon Griffiths, þingmaður
íhaldsflokksins gekk eina lengst
þegar hann lagði til, að sérstakar
óeirðasveitir yrðu stofnaðar. Lög-
reglumenn með „hjálma, í eld-
traustum klæðnaði, lögreglumenn
vopnaða byssum ef þörf krefur og
herbíla".
Bandaríkjamenn á
móti hvalveiðum
WashinKton. fi. júli. AP.
BANDARÍKJAMENN munu leggja til við Alþjóðahvalveiðiráðið, sem
kemur saman í þessum mánuði. að hvalveiðar verði bannaðar í
heiminum. Þeir eru þó sannfærðir um, að tillaga þeirra nái ekki fram
að ganga.
Hvalveiðiráðið kemur saman í
Brighton í Englandi 20. júlí.
Bandaríkjamenn segja, að hvalv-
eiðiþjóðirnar séu nægilega margar
til að feila tillögu þeirra.
Náttúruverndarmenn eru
óánægðir með afstöðu stjórnar-
innar til þessa máls. Þeim þykir
hún ekki ganga nógu hart fram í
því og benda á, að enginn hefur
enn verið settur í embætti hval-
veiðiráðgjafa ríkisins. Þeir segja,
að stjórnin sé ekki tilbúin að reita
Japani til reiði, en Japanir eru
mesta hvalveiðiþjóð heims. Full-
trúar Japana hafa sagt, að ákveð-
in andstaða Bandaríkjamanna
gegn hvalveiðum gæti haft slæm
áhrif á samskipti þjóðanna, en
þau hafa ekki gengið sem best
undanfarið.
Kaldasti júní í Frakk-
landi og á Bretlandi
JÚNÍMÁNUÐUR var hinn kald
asti frá því madingar hófust á
Bretlandi og í Frakklandi. Sam-
tök brezkra bifreiðaeigenda hafa
ráðlagt bileigendum að haía
frustlög á bílum sinum vegna
kulda. Á Ascot-veðreiðunum
frægu vakti það helst athygli. að i
stað glæsilegs sumarkla'ðnaðar
kvenna. þar sem fyrirkonur
brezka heimsveldisins hafa jafnan
skartað sinu fegursta, voru konur
kappklæddar; dúðaðar loðfeldum
og öðrum ámóta hlýjum flíkum.
Þar var ekki sumarlegt um að
litast.
Hitastig í júnímánuði hefur ver-
ið undir meðallagi í N-Evrópu og
óvenju úrkomusamt hefur verið í
N-Þýzkalandi og á Norðurlöndum.
Þrátt fyrir að meðalhiti hafi verið
undir meðallagi síðustu vikurnar,
þá er ekki búist við, að uppskera
muni verða minni en í meðalári.
Á meðan íbúar N-Evrópu hafa
mátt kappklæða sig vegna kulda,
hefur hitabylgja gengið yfir S-Evr-
ópu. Veðurfræðingar þar suður frá
segja, að hitabylgjan sé hin versta
sem þar hefur komið í heila öld.
Hitinn komst upp í 44 gráður á
celsíus á Spáni. Skógareldar hafa
kviknað og fjölmargir hafa fengið
sólsting og orðið að dvelja á
sjúkrahúsi. Á afmörkuðum svæð-
um hefur uppskeran eyðilagst
vegna hitanna og þurrka, sem hafa
fylgt í kjölfarið. Sömu sögu er að
segja á Grikklandi. Miklir hitar
hafa þjáð ferðamenn frá norður-
hluta Evrópu og er vitað um
nokkur tilfelli þar sem gamalt og
veikburða fólk hefur látist vegna
hitanna. Þá segja heilbrigðisyfir-
völd í Grikklandi, að 150 nautgripir
hafi drepist þegar verið var að
flytja þá með lest. Þeir þoldu ekki
hitann. Hiti á Ítalíu hefur hins
vegar verið eins og í meðalári.
I A-Evrópu hefur fólk einnig
mátt þola mikla hita. Leonid Brez-
hnev, forseti Sovétríkjanna, skýrði
nýlega frá því í ræðu, að búist væri
við uppskerubresti á svæðum í
suðurhluta Sovétríkjanna vegna
mikillar hitabylgju þar í júnímán-
uði.
Norsk yfirvöld
eltast við Fritz
Krú (réttaritara MorKunhlaftsins
í Oslú. fi. júlí.
ÞÝZKllR köttur lék sér um
helgina að tugum veiðimanna I
vörugeymslu Gcneral Motors í
Osló. Hann kom til landsins mcð
þýzkri lest á föstudag og slapp
inn í vörugeymsluna. sem er um
60.000 fermetrar og hefur um
35.000 skúffur og skápa. Yfir-
völd óttuðust. að kötturinn væri
með hundaa'ði og þvi eltust þau
við hann i þrjá sólarhringa.
Vörugeymslunni var lokað, og
reynt var að lokka köttinn fram
með mjólkursopa og ferskum
fiski. Það var ekki fyrr en á
aðfaranótt mánudags, að veiði-
mennirnir komust á spor kattar-
ins. Þegar hann skaust yfir gólfið,
urðu þeir fljótir til og skutu hann
haglaskotum.
Kettinum var gefið nafnið
Fritz. Norska þjóðin fylgdist með
afdrifum hans af miklum áhuga í
blöðum og útvarpi alla helgina.
Hann mun verða krufinn og
gengið úr skugga um, hvort hann
var felldur saklaus eða hvort
hann í raun og veru þjáðist af
hundaæði.
Sovésk ballerína
biður um hæli í
Bandaríkiunum
Istanbúl, 6. júli. AP.
SOVÉSKA ballerinan Galina Chursina, sem var á ferð með
Bolshoi-ballettinum i Tyrklandi, baðst hælis i bandariska sendiráðinu
i Istanbúl á laugardag. Tyrkneska lögreglan sagði, að hún hefði notað
tækifærið og flúið, þegar hún var i búðarferð með dansflokknum.
Aðstoðarstjórnandi ballett-
flokksins, Alexei Ustin, sagði á
mánudag, að sovéskum fulltrúum
hefði verið meinað að hitta stúlk-
una í þrjá daga. Hann sagði, að
bréf, sem hún hefur skrifað tyrkn-
eskum yfirvöldum, sé augljóslega
falsað og skrifað til að villa um
fyrir sovéskum og tyrkneskum
almenningi.
„Með hliðsjón af viðurstyggi-
legri framkomu fulltrúa Banda-
ríkjanna við Galina Chursina
mótmælum við í ballettinum harð-
lega þessum svikráðum," sagði í
yfirlýsingu Ustins. Háttsettur
starfsmaður bandaríska sendi-
ráðsins, sem vildi ekki láta nafns
síns getið, sagði, að Chursina
myndi fara til Bandaríkjanna
„einhvern næstu daga“.
Tvö tyrknesk dagblöð sögðu í
dag, að Chursina hefði orðið ást-
fangin af tyrkneska leikaranum
Faruk Peker, þegar þau léku
saman í aukahlutverkum í kvik-
myndinni Ferhat og Sirin, sem var
tekin í Moskvu fyrir þremur árum.
Blöðin sögðu, að Peker hefði þó
ekki átt neinn þátt í flótta baller-
ínunnar.
Sovéski sendiherrann í Ankara
átti fund með tyrkneskum emb-
ættismönnum á mánudag. Sovét-
menn munu væntanlega mótmæla
aðgerðarleysi tyrkneskra ráða-
manna formlega á þriðjudag.
Bandaríkjamenn hafa ekkert vilj-
að segja um málið opinberlega.
Chursina er sjötti dansari Bols-
hoi-ballettsins, sem biður sér hæl-
is á ferð erlendis síðan 1979.
Rudoif Nureyev, dansari í Kirov-
ballettinum, reið á vaðið í Frakk-
landi 1961.