Morgunblaðið - 03.10.1981, Blaðsíða 18

í Brlfast eru húsveggir víða skreyttir málverkum þeirra, sem berjast fyrir meira
réttlæti og mannúð, sérstaklega í H-blokkum Maze-fangelsisins. — Myndirnar tók Anna
Torfadóttir.
Á útfarardegi 9. hungurverkfallsmannsins. Likkistur sveipaðar irska fánanum standa
á gangstéttum og við þær stendur fólk heiðursvörð með svarta fána.
Hvað mundum við
gera í sporum Ira?
Greinarhöfundur og irskur vinur hans skoða leiði hungurverkfallsmanna í kirkjugarðinum i Belfast.
„Saga írlands er eitt opið, flakandi sár,
sem ekki læknast fyrr en ofbeldinu linnir“
Eftir Torfa Ólafsson
I Morgunblaðinu 30. september
birtist stutt frétt frá Norður-
írlandi, sem ber yfirskriftina
„IRA myrðir hermann". Fréttin
fjallar síðan um það að skæruliðar
írska lýðveldishersins hafi skotið
hermann úr Varnarbandalagi
Ulster til bana og sært annan, þar
sem hermennirnir hafi verið að
horfa á félaga sína leika knatt-
spyrnu.
I þessari frétt er þannig greint
frá málum, eins og svo oft í frétt-
um frá Norður-írlandi, að lesend-
um hættir til að mynda sér rangar
skoðanir, ef þeir eru fákunnandi
um sögu íra fyrr og nú. Einnig
virðist þekkingarskortur stundum
hamla þeim, sem fréttirnar þýða á
íslensku.
Sannleikurinn um „Varnar-
bandalag Ulster" er nefnilega sá,
að þetta er alls ekki her, í þeirri
merkingu sem við leggjum í það
orð, heldur samtök óbreyttra
borgara, sern nefnast Ulster Def-
ense Association (UDA), og líðst
félögum í þeim að ganga vopnaðir,
þótt almenningi í Norður-Irlandi
sé bannað að bera vopn og 10—15
ára fangelsisvist Iiggi við broti á
þeim lögum, ef um andstæðinga
breskra yfirráða í Ulster er að
ræða. Þannig var t.d. Bobby
Sands, fyrsti hungurverkfallsmað-
urinn, dæmdur í 14 ára fangelsi
fyrir að sitja í bíl sem skotfæri
voru geymd í. Hann var ekki stað-
inn að neinum glæp og ekkert
saknæmt sannaðist á hann, en þó
var honum fleygt í hið illræmda
Maze-fangelsi og farið með hann
sem ótíndan ' glæpahund. UDA-
samtökin eru einskonar baráttu-
sveit ofstækisklerksins Ian Pais-
leys. Um morð á hermanni var því
ekki að ræða í þetta sinn, en
mannvíg er jafn sorglegt fyrir því.
Irski lýðveldisherinn er ekki
heldur her í þess orðs fyilstu
merkingu, heldur samtök manna
sem krefjast þess að breskur her
verði á brott úr írlandi og landið
verði sameinað undir einni lýð-
veldisstjórn. í þessari baráttu
hafa oft verið unnin hin skelfi-
legustu verk, fjarri skal það mér
að neita því, en það er bara ekki
aðeins annar aðilinn í þeirri bar-
áttu sem hermdarverk fremur,
þótt breskar heimildir fjalli
minna um grimmdarverk sinna
manna. Til dæmis um það má
minna á það ódæði sem skeði fyrir
8 árum, að Bretavinir sprengdu í
loft upp í Dublin strætisvagn full-
an af skólabörnum. IRA-menn
hafa sannarlega margan Ijótan
glæpinn á samviskunni, en það er !
þó ekki nema dropi í hafið, borið I
saman við þann hafsjó grimmdar-
verka sem valdastreita Breta á
írlandi hefur leitt af sér, og tók þó j
fyrst steininn úr er Cromwell atti |
villidýrum sínum á íra á 17. öld.(
Þá rændu Bretar, brenndu og
slátruðu svo grandgæfilega að í
sumum þorpum var ekkert eftir
lifandi sem til manna gat talist,
hvorki ungbörnum né öldungum
var hlíft, en Bretar fengu lönd og
eigur íra að launum. Ulster var
lengi háborg írskrar sjálfstæðis-
baráttu, og þvi lömdu Bretar án
afláts á því fólki, þangað til mót-
spyrnuna þraut og þeir gátu skip-
að sínum mönnum í hvert rúm, og
þannig hefur verið þar upp frá því.
En það er nú svo langt síðan,
kynnu menn að segja, en árið 1916
er ekki svo ýkja fjarlægt í sög-
unni, né heldur styrjaldarárin sem
þar á eftir fylgdu. Því miður verð-
ur að segja það eins og það var, að
saga Breta á írlandi minnir átak-
anlega á aðfarir nasista gegn því
fólki sem ekki vildi lúta valdi
þeirra í auðmýkt. Saga írlands er
eitt opið, flakandi sár, sem ekki
læknast fyrr en ofbeldinu linnir.
Hinir gætnari írar eru fylgjandi
þeirri lausn á málinu að Norður-
Irland verði gert að sjálfstæðu
ríki og Bretar verði á brott þaðan.
I Englandi hafa einnig heyrst
sterkar raddir sem beinast í sömu
átt, en hvorutveggja þjóðin veit að
úr viðleitni til friðsamlegrar og
skynsamlegrar lausnar verður
ekkert meðan Bretar sitja uppi
með þann ólukku-forsætisráð-
herra, sem þeir álpuðust til að
kjósa yfir sig og er að ganga af
þeim hálfdauðunt. írskur prestur,
sem ég talaði við í sumar, sagði:
„Margaret Thatcher hefði verið
ágæt kona handa Hitler."
Þá hefur því verið haldið fram
að breski herinn sé eins til varnar
kaþólska minnihlutanum í Ulster
og mótmælendum. Ef herinn færi,
mundi taka við blóðbað og borg-
arastyrjöld. Þar er því til að svara
að í Norður-Irlandi er þegar
blóðbað og það bendir ekkert til að
því linni meðan núverandi ástand
helst.
IRA-menn eru tíðum nefndir
„hryðjuverkamenn" eða „hermd-
arverkamenn" í fréttum blaða hér
á landi. Sú nafngift á þó ekki við
nema tiltölulega fámennan hóp
þeirra manna, sem telja látlausa
baráttu einu leiðina til samein-
ingar írlands. En náist í einhvern
félaga úr samtökum þessum með
vopn eða í námunda við vopn, og
þarf ekki einu sinni það til, er
hann hnepptur í langvarandi
fangelsisvist, þar sem hann er
sviptur frumstæðustu mannrétt-
indum. Stúlka ein írsk var tekin í
Englandi fyrir að vera meðsek í
sprengjutilræði, sem mistókst,
þótt ekkert sannaðist á hana, og
var dæmd í 20 ára fangelsi. Systir
hennar kom með næstu flugvél frá
Irlandi, er hún frétti þetta, til þess
að reyna að verða systur sinni að
liði. Hún var umsvifalaust tekin
og dæmd í 14 ára fangelsi, fyrir
það eitt að vera systir hinnar
stúlkunnar. Hún hafði aldrei sést í
námunda við vopn.
Fyrir um það bil tveim árum fór
vinsæl unglingahljómsveit frá
Dublin til Belfast að skemmta
fólki. Hljómsveit þessi nefndist
„Miami Show Band“. Þegar þeir
félagar óku heimleiðis um nóttina,
stöðvaði bíl þeirra óaldarflokkur
úr hópi mótmælenda í Belfast,
slátraði allri hljómsveitinni á
staðnum og fleygði líkunum út í
vegarskurðinn. Einn piltanna
slapp þó lifandi, mikið særður.
Árásarmennirnir héldu að þeir
hefðu unnið á honum líka. Jafnvel
UDA-menn, sem kalla þó ekki allt
ömmu sína, lýstu því yfir að þá
hryllti við þessum verknaði og
sóru og sárt við lögðu að þeir ættu
ekki sök á honum. Svona dæmi
sýna, að þótt hermdarverkamenn
vinni illvirki, er ekki alltaf hægt
að kenna þeim trúflokki eða þeirri
þjóð, sem þeir tilheyra, um þau.
Irum er ekki illa við Breta og ekki
heldur við mótmælendur, en þeir
þrá þann dag að land þeirra verði
sameinað á ný og leyst undan er-
lendum yfirráðum, a nation once
again. eins og þeir syngja við
raust. Og þeir segjast halda áfram
baráttunni þangað til þeir vinni
sigur. Bretar hafa ekki lengur
neitt nema tapið af Norður-
írlandi, það kostar þá stórfé ár-
lega að halda því, mörg mannslíf
og rýrnandi álit. írar leggja líka
áhcrslu á þróun sögunnar í þeim
löndum, sem áður voru undir
bresku krúnunni. Þau börðust öll
til freisis — og sigruðu.
Ég átti eitt sinn tal við Eng-
lending um írlandsmálið og leitaði
álits hans. Hann sagði: „Hvað
heldurðu að hefði skeð hér á landi,
ef Danir hefðu haldið eftir handa
sér skika af íslandi, þegar íslend-
ingar kröfðust skilnaðar, og hefðu
síðan ríkt þar með hroka í krafti
vopnavalds?"
Já, hvað haldið þið að hefði
skeð?