Morgunblaðið - 03.10.1981, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 3. OKTÓBER 1981
vandi bæ jarf élagsins |
Texti og
myndir HG
Ekkert hefur verið unnið við frystingu i rúman mánuð og þvi eyðilegt um að litast í
vinnslusal frystihússins.
Togarinn Rauðinúpur hefur verið hálfgert olnbogabarn i höfninni siðan honum var
lagt og hann færður á milli bryggja þegar önnur skip þurfa afgreiðslu. Hér er verið að
landa loðnu úr Gísla Árna og Helgu II og liggur Rauðinúpur utan á Gisla Árna.
Maður er varla
f járráða lengur
«EG Á sennilega inni um 4 mán-
aða föst laun, en hef fcngið
nokkuð af yfirvinnu grcitt á
þessu tímabili. Ætli þessi upp-
ha>ð sé ekki um 50.000 krónur.
I>etta veldur náttúrlega erfið-
leikum í heimilishaldinu og
maður safnar hara skuldum.
sumum á vöxtum. og fáist eitt-
hvað greitt fer það allt í skuld-
irnar. I>að má segja. að maður
sé ckki fjárráða lengur. Annars
er maður orðinn svo vanur
þessu, þetta hefur gengið svona
undanfarin ár. að maður er
nánast hættur að kippa sér upp
við þetta,“ sagði Viðar
Friðgeirsson, verkstjóri í frysti-
húsi Jökuls.
Nýtt frystihús, eða stór-
hætt aðstaða eina
framtíðarlausnin
Hvernig lízt þér á framtíðina?
„Því er ekki að neita, að ýmis-
legt þarfnast lagfæringar, burt-
séð frá þeim vanda sem nú steðj-
ar að, eigi að vera rekstrar-
grundvöllur fyrir fyrirtækið.
Tækjaskortur er tilfinnanlegur í
frystihúsinu og margt orðið lé-
legt. Afgreiðsla og löndun úr
togaranum er mjög erfið. Það
vantar bretti og jafnvel fiski-
kassa og aðstaðan er slæm. Þá er
aðstaðan til að taka á móti afla
af dagróðrarbátunum mjög lítil-
fjörleg. Húsnæðið er Iélegt og
vantar alveg fyrir skreiðina og
saltfiskverkunaraðstaðan er
slök. Það hefur komið fyrir að
saltfiskurinn hefur skemmzt hjá
okkur vegna hita á sumrin. Við
höfum kælda geymslu fyrir
kassafisk, en hún er allt i senn,
fiskmóttaka, fiskgeymsla og
kassaþvottahús. Geymsla fyrir
kassa er engin, eða öllu heldur
öll Melrakkasléttan, þar sem við
stöflum þeim upp hér fyrir utan.
Jafnhliða því að fyrirtækið fái
rekstrarfé verður huga að fram-
tíðaráætlun til að vinna eftir við
uppbyggingu. Það þarf líklega að
byrja á því að koma upp sóma-
samlegri löndunaraðstöðu og
legukanti fyrir togarann. Eins
Viðar Friðgeirsson
og er þurfum við að notast við
hafskipabryggjuna, sem er 90
metra löng og þar erum við síð-
astir í forgangsröðinni og því
hefur það iðulega komið fyrir að
við höfum orðið að fresta inn-
komu togarans og hætta í miðri
löndun vegna annarra skipa-
koma. Þarna er líka landað úr
smábátunum og því við sama
vandann að eiga þar. Svo er
frystihúsið sjálft kapítuli út af
fyrir sig. Það er gamalt og
þröngt, enda upphaflega byggt
fyrir 1950, síðan endurbyggt eft-
ir bruna 1968 og loks lítillega
lagfært 1973, síðan ekkert. Þess
vegna setur það rekstrinum tals-
verðar skorður og litlu hægt að
breyta meir. Þó teljum við okkur
geta unnið 25 til 30 lestir í því
daglega, sé húsið fullmannað
enda er frystigeta til þess fyrir
hendi. Þrátt fyrir það tel ég að
það borgi sig ekki að reyna að
koma húsinu í það horf, sem
krafizt er í dag, það yrði ábyggi-
lega jafn dýrt og nýtt og aldrei
jafn gott.“
Vantar stijðuKleika í
atvinnukraftinn
„ Þá hefur það valdið okkur
erfiðleikum að fá starfsfólk, það
hefur verið nóg framboð á ungl-
ingum hér á sumrin, sem eru
mesti annatíminn, en þá hafa
húsmæður frekar fengið sér frí.
Mikið af þessum unglingum eru
ágætir starfskraftar, en það er
ljóst að húsið verður ekki rekið
með þeim í meirihluta. Þess
vegna hefur nokkuð verið gert af
því að „flytja inn“ starfsfólk og
af því hefur verið góð reynsla.
Hér eru ágætar verbúðir og að-
komufólk því yfirleitt ánægt hér,
en það vantar fyrst og fremst
Ólafur II. Kjartansson
sem stunda fiskverkun, að þeir eigi
að verka í skreið og salt, það verð-
ur að vera rekstrargrundvöllur
fyrir hverri grein fyrir sig, því
möguleikar hinna ýmsu fisk-
vinnslufyrirtækja eru mjög mis-
munandi eftir landshlutum.
„Ég er sem sagt þeirrar skoðun-
ar, að þetta sé afmarkaður vandi
Jökuls. Okkur er ekki kunnugt um
að fleiri frystihús hafi orðið að
stöðva rekstur sinn og því hljótum
við að álykta að vandi Jökuls verði
stöðugleika í atvinnukraftinn.
Ég minntist áðan á það, að hús
vantaði fyrir skreiðarverkun, en
það er meira, sem þar kemur inn
í. Þar til í sumar hefur verið lítið
um skreiðarverkun hér, en í
sumar var hún stóraukin, vegna
þess hve hagkvæm verkunarað-
ferð þetta er talin. Hún hefur
hins vegar ekki reynzt vel hér. I
fyrra haust misstum við skreið-
ina undir snjó þegar í nóvember,
rétt áður en hún varð nægilega
þurr og undir snjónum var hún
þar til í vor. I sumar voru settir
upp miklir skreiðarhjallar hér
norðan við bæinn og mikið hengt
upp. Nú er svipaða sögu af því
ævintýri að segja, þegar hún var
að verða pökkunarhæf í ágúst
byrjuðu rigningar, sem hafa ver-
ið samfelldar síðan og nú er
byrjað að snjóa, svo það er alveg
óvíst hvenær hún næst inn. Það
er augljóst að skreiðarverkunin
gengur ekki við þessar aðstæður
svo ástandið lítur ekki vel út.
Það er sem sagt margt, sem
þarf að taka tillit til við lausn
vandamála Jökuls, það er ekki
nóg að fá bráðabirgðalausn,
heldur verður að hyggja að
framtíðinni og leysa bæði fram-
tíðarvanda Jökuls og fiskvinnsl-
unnar í heild, eigi ekki að verða
hér atvinnuleysi eins og eftir að
síldin hvarf," sagði Viðar.
leystur einn og sér. Verði rekstr-
argrundvöllur frystingarinnar síð-
an eðlilegur, er vandinn leystur
með 4 milljóna króna láninu."
BirKðasöfnun fyrirtækis
ins ekki óeðlileg
Hefur ekki birgðasöfnun fyrir-
tækisins aukið á vandann?
„Við teljum birgðasöfnunina
ekki óeðlilega. Við höfum ekki vilj-
að selja fisk til Englands í sumar
vegna lágs verð. Við höfum beðið
eftir hækkun, sem er að koma í ljós
nú. Því hefði það ekki verið skyn-
samlegt að selja í sumar. Ef veður
hefði verið skaplegt, væri skreiðar-
verkuninni nú lokið og hún á leið á
markað, en eins og er, hrósum við
happi, losnum við við hana fyrir
áramót. Saltfiskbirgðirnar eru
mjög eðlilegar og pökkun á þeim að
hefjast, svo ekki verður langt að
bíða þess að við losnum við þær.
Það er því af og frá að þessi
birgðasöfnun stafi af því að við
hættum að selja í gegn um SH. Það
skýra orð mín hér á undan og auk
þess er það mjög eðlilegt að birgðir
séu miklar að hausti, vegna þess að
mest berst hingað af fiski um
sumarmánuðina.
Það er sem sagt margvíslegur
vandinn, sem að okkur steðjar, en
hann er hægt að leysa á þann ein-
falda hátt að leyfa okkur að taka
lán með veði í hluta eigna okkar,”
sagði Ólafur.
4 milljónir í lán er framtíðarlausn,
en 2 leysa aðeins launavandann
„ÞAÐ eina sem við vitum hér er
að málinu hefur verið visað til
Framkvæmdastofnunar og hvaða
lausn er væntanleg vitum við því
síður. Það er þó ljóst að við þurf-
um 4 milljónir, með 2 milljónum
verður ekkert gert nema að
greiða launaskuldir. Fáist þessar
4 milljónir teljum við vandann
leystan.“ sagði Ólafur H. Kjart-
ansson. framkva'mdastjóri Jök-
uls.
Staðan er þannig nú að togarinn
landaði síðast hér 21. ágúst og um
25. ágúst var hætt að taka við afla
af litlu bátunum og frystingu var
hætt rétt á eftir. Nú eru líklega 10
til 15 manns í vinnu hérna, fast-
ráðið mánaðarkaupsfólk aðallega.
Og fólkið á inni 6 til 7 vikur í laun-
um. Þann 23. sptember nam upp-
hæðin til sjós og lands um
1.390.000 krónum og hefur hækkað
lítið síðan. Birgðir hjá fyrirtækinu
eru um 15.500 kassar af freðfiski,
80 lestir af saltfiski og 80 lestir af
skreið, heildarverðmæti um 9 til 10
milljónir. Þá höfum við talið að
heildareignir fyrirtækisins séu það
miklar að þær réttlæti 4 milljóna
lántöku. I útistandandi lánum
skuldum við um 6,5 milljónir og
um síðastliðin áramót voru
skammtímaskuldir um 4 milljónir
umfram veltufé. Það er til að
greiða þær, sem lánsins er óskað.
Tryggingaverðmæti togarans er 20
milljónir svo með þessum aðgerð-
um myndu langtímaskuldir vera
11,5 milljónir en eignir 20 milljón-
ir, ef undan eru skildar aðrar eign-
ir en togarinn."
VoðurfarslcK skilyrði
koma í veg fyrir
skreiðarverkun
Hvað hefur valdið ykkur mest-
um erfiðleikum?
„Til þess, að það verði ljóst, þarf
að taka það fram að frystingin hef-
ur verið vafasöm að undanförnu og
því hefur fiskverkendum verið
bent á það að verka meira í skreið
og saltfisk til að vega upp á móti
tapinu, sem fyrirsjáanlegt hefur
verið á frystingunni. Við höfum því
í nokkrum mæli aukið skreiðar-
verkun hér frá því sem verið hefur.
í fyrra vorum við með nokkra
skreiðarverkun, en endirinn varð
sá að í nóvember misstum við
skreið og hausa undir snjó og náð-
ist það ekki upp fyrr en í juní í ár.
Síðan var ákveðið að auka verulega
skreiðarverkun í ár og því settir
upp umfangsmiklir hjallar og
þetta leit nokkuð vel út seinni
hluta sumars, en stöðug vætutíð
undanfarnar 7 vikur hefur breytt
málinu verulega og nú er óvíst
hvenær skreiðin næst inn. Þó
skreiðarverkun hafi fjárhagslega
verið arðbærasti þáttur fiskvinnsl-
unnar, þá virðast veðurskilyrði hér
á Raufarhöfn vera þannig, að þetta
sé engan veginn auðveld verkunar-
aðferð.
Saltfiskverkun hefur verið
stunduð hér sem hliðargrein með
heldur lélegum árangri. Það sem
veldur því er samsetning aflans.
Stærð togarafisksins, sem er uppi-
staðan í þeim fisk, sem verkaður er
hér, hentar ekki til þessarar verk-
unar, til þess er hann of smár. Þess
vegna hefur frystingin verið aðal-
verkunaraðferðin og reynzt okkur
happadrýgst, en eins og alþjóð veit,
hafa þeir erfiðleikar, sem steðja að
frystingunni, ekki látið standa á
sér.
Enjrin lausn að vinna
upp tap einnar greinar
með hagnaði annarrar
Það er því mín skoðun, að það sé
engin lausn að segja þeim aðilum,