Morgunblaðið - 11.02.1982, Qupperneq 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 11. FEBRÚAR 1982
—
VIÐSKIPTI - EFNAHAGSMÁL - ATHAFNALÍF
- UMSJÓN SIGHVATUR BLÖNDAHL
V erdstöðvunarlög
féllu úr gildi 1. jan. sl.
Samþykktir Verðlagsráðs þurfa
ekki að hljóta samþykki ríkisstjórnar
VEIGAMIKLAR breytingar urðu í
verdlagsmálum um sídustu áramót,
þegar 1. grein laga um verðlagsaðhald
o.fl. frá 30. apríl 1981 féll úr gildi. I’ar
með féll niður sú samfellda verð-
stöðvun, sem gilt hefur frá 1970. Eng-
in verðstöðvunarlög eru því í gildi um
þessar mundir og ýmsar vörur nú
komnar með frjálsa verðlagningu,
segir í fréttabrén Verzlunarráðs Is-
lands, sem nýlega kom út.
í fréttabréfinu segir, að rétt sé að
vekja athygli á tvennu í þessu sam-
bandi. — Sú vara og þjónusta, sem
var óháð verðlagsákvæðum eða með
frjálsri álagningu fyrir verðstöðv-
Svissair:
Um 35% veltuaukn-
ing á síðasta ári
EITIK heldur dapra afkomu á árinu
1980 rétti svissneska flugfélagið
Svissair mjög úr kútnum á síðasta ári,
þegar velta fyrirtækisins jókst um lið-
lega 35%.
Armin Baltensweiler, stjórnar-
formaður Svissair, sagði að megin-
ástæðan fyrir þessum bætta rekstri
fyrirtækisins væri sparnaður á öll-
um sviðum rekstrarins á siðasta ári.
— Við sáum þegar á árinu 1980 að í
óefni stefndi, oggerðum ráðstafanir
í samræmi við það. Þær hafa skilað
sér fyllilega, og má reyndar segja,
að afkoman á síðasta ári hafi verið
betri en bjartsýnustu menn þorðu
að vona, sagði Baltensweiler.
unarlögin 1970, verður nú óháð
verðlagsákvæðum frá og með 1.
janúar sl. Á hinn bóginn heyrir sú
vara og þjónusta, sem var háð verð-
lagsákvæðum og bundin hámarks-
álagningu, áfram undir Verðlags-
ráð.
— Samþykktir Verðlagsráðs um
verðhækkanir þurfa nú ekki að
hljóta staðfestingu ríkisstjórnar-
innar. Þó þarf enn samþykki ríkis-
stjórnarinnar að koma til, ef Verð-
lagsráð vildi gefa verðmyndun
frjálsa. Hins vegar eru fyrirhugað-
ar lagabreytingar í frjálsræðisátt.
Helztu vörutegundir, sem nú eru
frjálsar eru m.a.: Varahlutir í bif-
reiðir, landbúnaðar- og vinnuvélar,
leikföng og e.t.v. fleiri vörur sér-
verzlana svo og innlendar iðnaðar-
vörur að undanskildum vörum með
hámarksverð svo sem smjörlíki,
gosdrykkir, brauð, kaffi og niður-
soðnar fiskafurðir. Ekki er úr vegi,
að menn hafi í huga, að augu
margra munu beinast að því, hvern-
ig frjálsri verðmyndun á þessum
vörutegundum reiðir af í saman-
burði við vörur, sem háðar eru verð-
iagsákvæðum.
Þriðja grundvallarbreytingin í
verðlagsmálum, sem gekk í gildi um
áramótin, er heimild til smásölu,
heildsölu, iðnaðar og annarra
greina að endurmeta vörubirgðir.
Þessi heimild var samþykkt í Verð-
lagsráði og er eftirfarandi: „Við ný
innkaup eða þegar nýjar vörur hafa
verið framleiddar, er heimilt að
breyta verði eldri vörubirgða til
samræmis við nýtt framleiðslu- eða
innkaupsverð."
Eimskip:
Skipstjórnarmenn fá
aukin völd og áhrif á
rekstur skipanna
EIMSKII’ HEFIIR ákveðið að hefja undirbúning að verulegum breytingum á
hlutverki skipstjórnarmanna varðandi rekstrareftirlit og stjórnun um borð í
skipum félagsins. [Indirbúningsvinna fer fram á árinu 1982, en breytingin er
einkum fólgin í dreifingu ábyrgðar og ákvarðanatöku, þannig að skipstjórn-
armenn fá aukin völd og áhrif á rekstur skipanna. Yfirmenn fá í hendur
auknar upplýsingar um kostnað og rekstur skipanna og geta þannig tekið
hagkvæmustu ákvarðanirnar að yfirveguðu máli, segir m.a. f nýju fréttabréfi
Eimskips.
Mörg erlend skipafélög legg,a nú
áherzlu á, að aukinn hluti ákvarð-
ana og kostnaðareftirlits sé í hönd-
um skipstjórnarmanna. Eru þeir
oft vel í stakk búnir, til að fylgjast
með og taka ákvarðanir um mörg
veigamikil atriði, sem snerta
rekstrarkostnað fyrirtækisins.
Þetta fyrirkomulag hefur verið
nefnt á erlendu máli „Shipboard
Management". Var það fyrst tekið
upp af Norðmönnum, og síðan hafa
margar skipaútgerðir, einkum á
Norðurlöndum, tekið þetta kerfi
upp.
Undirbúningur að hinu nýja
kerfi tekur talsverðan tíma, og er
gert ráð fyrir, að það komi til
framkvæmda á 4 skipum félagsins í
ársbyrjun 1983, en verði síðan yfir-
fært á öll skip félagsins. Samið hef-
ur verið við danskt ráðgjafafyrir-
tæki, Dana Consult, dótturfyrir-
tæki DFDS-skipafélagsins, um að
aðstoða Eimskip við undirbúning
breytinganna. Dana Consult hefur
aðstoðað við uppsetningu slíks
kerfis, t.d. hjá Finnlines og Salén
skipafélaginu í Svíþjóð, auk
DFDS-skipafélagsins, þar sem
kerfið hefur reynzt með eindæmum
vel. Það er álit margra, að þetta
nýja fyrirkomulag hafi hjálpað
DFDS verulega að ná þeim gífur-
lega árangri í rekstri á undanförn-
um árum, sem raun ber vitni.
Lögð er rík áherzla á, að undir-
búningsvinna verði að mestu í
höndum starfsmanna Eimskips til
lands og sjós og lands og miðuð við
íslenzkar aðstæður. Skipstjórn-
armenn hafa löngum haft veru-
legan áhuga á að fylgjast með
rekstrarkostnaði skipanna, og
tryggja sem hagkvæmast viðhald
og rekstur. Má búast við, að með
auknum upplýsingum aukist enn
áhugi þeirra og árangur verði
meiri.
Ennfremur er það álit þeirra,
sem tekið hafa upp þetta kerfi, að
það veiti skipstjórnarmönnum
aukna ánægju í starfi og þeir öðlist
þekkingu, sem geti nýtzt þeim á
ýmsum sviðum. Félagið bindur
mikllar vonir við þetta verkefni, og
með þessum númtímalegu vinnu-
brögðum má segja, að brotið sé
blað í sögu félagsins og skipt um
stefnu frá því, sem tíðkast hefur,
segir að síðustu í fréttabréfinu.
Veruleg lækkun benzín- og olfuverðs á Rotterdammarkaði undanfarið:
HeimsframleiÖsla á olíu
dróst saman um 6,5% 1981
Ennfremur varð um 6% samdráttur í neyzlu á síðasta ári
VERULEG lækkun hefur orðið á benzín- og olíuverði á Rott-
erdammarkaði á síðustu vikum, en samkvæmt upplýsingum
Jóns Júlíussonar, deildarstjóra í viðskiptaráðuneytinu, var
verð á hverju tonni af benzíni komið niður í 304,25 dollara 2.
febrúar sl., en meðalverð á hverju tonni var á sl. ári 351,88
dollarar. Ilæst komst verðið hins vegar í júlí á sl. ári, þegar
hvert tonn af benzíni kostaði 373,80 dollara.
2. febrúar sl. kostaði hvert tonn gert ráð fyrir, að hún muni drag-
af gasolíu í Rotterdam 281,50 doll-
ara, en meðalverð á hverju tonni á
sl. ári var 299,22 dollarar. Verð á
hverju tonni af svartolíu var 2.
febrúar sl. 164,25 dollarar, en með-
alverð á hverju tonni á sl. ári var
186,08 dollarar, samkvæmt upp-
lýsingum Jóns Júlíussonar.
— Munurinn á hæsta og lægsta
verði á benzíni er um 77 dollarar
og á gasolíu og svartolíu á bilinu
63—64 dollara. Það sem hefur
skeð er, að eftirspurn hefur
minnkað verulega. A síðasta ári
dróst neyzlan saman um 6% og
hafði dregizt saman um 8% árið
1980, en á yfirstandandi ári er
......... ■
ast saman um 1—2%.
Þetta hefur gerzt á sama tíma
og heimsframleiðslan hefur
minnkað verulega, eða um 6,5% á
síðastaári miðað við árið á undan.
Heimsframleiðslan var árið 1979
um 3,2 milljarðar tonna, en
minnkaði í 3,1 milljarð tonna árið
1980 og á síðasta ári var heims-
framleiðslan um 2,86 milljarðar
tonna.
Samdrátturinn í framleiðslu er
hins vegar mjög mismunandi milli
landa. Hann er langmestur hjá
OPEC-ríkjunum, sem hefur geng-
ið erfiðlega að halda uppi sínu
verði, sem þeir ákváðu á fundum
sínum í Genf og Abu Dabi í vetur.
A sama tíma og verulegur sam-
dráttur er hjá þeim hafa Norður-
sjávarríkin og Mexíkó aukið sína
framleiðslu nokkuð. OPEC-ríkin
framleiða um 40% af þeirri olíu,
sem framleidd er og þar af fram-
leiða Saudi-Arabar um 40% af því
magni. Næsti fundur OPEC-ríkja
til að ákveða nýtt olíuverð er í maí
í Equador, sagði Jón Júlíusson.
Hverja telur þú ástæðu þessa?
— Ástæðan fyrir þessum mikla
samdrætti í framleiðslu og minnk-
andi eftirspurn, er fyrst og fremst
sá efnahagssamdráttur, sem átt
hefur sér stað í heiminum á sið-
ustu misserum. Til viðbótar því
hefur átt sér stað þó nokkur
sparnaður, sérstaklega í iðnaði.
Þrátt fyrir þessa lækkun á olíu-
verði, þá er olíuverð um 160%
hærra í heiminum í dag, en það
var fyrir þremur árum, sagði Jón
Júlíusson.
Að síðustu var Jón að því spurð-
ur, hvort búast megi við lækkun
olíuverðs hér.á landi. — Það er
mjög erfitt að fullyrða neitt um
það. Inn í þaö spilar mjög staða
dollarans og almenn gengisþróun
á gjaldeyrismörkuðum. Síðan
koma ófyrirséðar sveiflur inn í
dæmið, sagði Jón Júlíusson, deild-
arstjóri í viðskiptaráðuneytinu að
síðustu.
I»RÓUN meðalverðs á benzíni, gasolíu og svartolíu á Rotter
dammarkaði milli mánaða, reiknað í Bandaríkjadollurum
hvert tonn.
Janúar 1981
Febrúar 1981
Marz 1981
Apríl 1981
Maí 1981
Júní 1981
Júlí 1981
Ágúst 1981
September 1981
Október 1981
Nóvember 1981
Desember 1981
Benzín Gasolía Svartolía
356,34 309,69 220,88
349,54 305,80 217,62
341,67 307,71 214,87
340,11 389,53 206,55
334,18 272,40 189,31
346,25 272,13 168,05
373,80 286,89 168,45
362,26 292,89 163,96
360,08 296,96 166,20
361,01 311,25 172,75
356,11 322,98 175,69
335,29 322,51 168,70
Meðaltal 1981 351,88 299,22 186,08
Janúar1982 320,89 315,70 166,19
2. febrúar 304,25 281,50 164,25