Morgunblaðið - 11.02.1982, Qupperneq 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 11. FEBRÚAR 1982
Arni vidurkennir
sögufölsun sína
eftir Hjálmar Báröar-
son, sifflingamála-
stjóra
Fyrri hluti
í grein sinni í Morg-
unblaðinu 21. janúar:
„Dragbítur heitir það
„stjóri“ góður“, viður
kennir Árni Johnsen
blaðamaður sögufölsun
sína. Hann hefur nú
komist að raun um, að
Olafur T. Sveinsson
skipaskoðunarstjóri
leyfði Vestmannaeying-
um að taka í notkun
gúmmíbáta á skip þar,
aðeins þrem dögum eft-
ir að hann skoðaði og
reyndi gúmmíbátinn.
Kn dragbítur skal
hann samt heita
Þótt þessar staðreyndir komi
fram í grein Árna, þá eru millifyr-
irsagnir greinarinnar margar
hverjar ekki í neinu samræmi við
innihaldið, og áiyktanir dregnar
án tillits til staðreynda. „Dragbít-
ur heitir það „stjóri" góður" segir
Árni og skiptir hann þá engu máli
þótt staðhæfingin stangist á við
raunveruleikann.
I grein sinni rekur Árni nánar
en ég gerði í fyrri grein minni ein-
stök atriði þess, þegar Vest-
mannaeyingar keyptu fyrsta flug-
véla-gúmmíbátinn til að nota á
fiskiskip frá Vestmannaeyjum.
Árni hefur fengið upplýst, að
þetta hafi verið haustið 1950 en
ekki haustið 1951.
Þessar upplýsingar hefur Árni
fengið í fróðlegu viðtali við Kjart-
an Olafsson, og þar er staðfest að
Ólafur T. Sveinsson skipaskoðun-
arstjóri leyfir notkun þessa
gúmmíbáts, eftir að báturinn
hafði verið blásinn upp í húsa-
kynnum skipaskoðunarstjóra,
fyrst með gasþrýstifiösku, og síð-
an með handdælu. Þá var gúmmí-
báturinn látinn standa uppblásinn
í 24 klst. og hann hélt þrýstingi
þennan tíma. Daginn eftir veitti
Ólafur T. Sveinsson þeim Vest-
mannaeyingum leyfi til að nota
gúmmíbjörgunarbáta.
Þessa ákvörðun tekur Olafur T.
Sveinsson þremur dögum eftir að
gúmmíbáturinn er blásinn upp í
húsakynnum skipaskoðunarstjóra
Þetta skal að mati Árna John-
sen heita að vera „dragbítur" á ör-
yggismál sjófarenda! Óneitanlega
furðuleg niðurstaða. Hversu
margar opinberar stofnanir hafa
tekið jafn örlagaríka og mikil-
væga ákvörðun á þremur dögum?
llndanfari gúmmíbátanna er
krafa skipaskoðunarstjóra í
umburðarbréfi 14. október 1950
En lítum nú á það hvað „drag-
bíturinn" Ólafur T. Sveinsson
skipaskoðunarstjóri ritar í um-
burðarbréfi til útgerðarmanna og
skipstjóra, dagsett 14. október
1950:
„Skipaskoðuninni er mjög vel
Ijóst hversu miklum erfiðleikum
það er bundið að hafa bát eða
pramma á skipum sem eru um 20
rúmlestir, og sérstaklega á þeim
tíma sem stunduð er veiði á línu,
en þótt þessir erfiðleikar séu fyrir
hendi, verður að vinna bug á þeim
með einhverju móti.
Á skipum sem eru 30 rúmlestir
eða stærri verður ekki séð að nein-
ir óviðráðanlegir erfiðleikar vegna
plássleysis séu á því að koma fyrir
smá bát, ef aðeins vilji er fyrir
hendi, en á skipum sem minni eru
koma vandræðin í ljós, vegna
plássleysis, á þeim tíma sem
stunduð er veiði á línu.
Vegna þessa vandamáls hefir
ráðuneytið heimilað skipaskoðun-
arstjóra að krefjast megi bjarg-
fleka i stað báts eða pramma á
skipum, sem eru milli 20 og 30
rúmiestir, svo framarlega sem að
ekki sé hægt að koma bát fyrir.
Eins og öllum þeim, sem íhuga
þetta ástand hlýtur að verða ljóst,
þá verður ekki við svo búið látið
standa, heldur verður nú að full-
nægja þeim ákvæðum sem nú eru
í gildandi tilskipun um báta í skip-
um með þeirri tilslökun sem leyfð
er fyrir skip 20—30 rúml. ef með
þarf. »
Það verður því lagt fyrir alla
skipaskoðunarmenn að sjá um að
öll skip 30 rúml. og stærri hafi bát
fyrir alla á skipinu, en skip 20—30
rúml. megi, að fengnu samþykki
skipaskoðunarstjóra, í stað báts
hafa bjargfleka, ef bát verði ekki
komið fyrir á skipinu.
Það eru nú vinsamleg tilmæli
skipaskoðunarinnar til allra
skipaeigenda og skipstjóra að
sýna nú velvild sína og skilning á
þessu máli með því að vera skipa-
skoðunarmönnum hjálplegir til
þess að ráða bót á þessu ástandi,
með fórnfýsi og af skilningi.“
Þetta umburðarbréf Olafs T.
Sveinssonar er kurteislega orðað,
en ekki fer á milli mála að hann
þrýstir fast á útgerðarmenn og
skipstjóra á bátum 20 til 30 rúm-
lestir að setja um borð að minnsta
kosti bjargfleka en af þeirri stærð
var þá verulegur hluti vertíðar-
báta. — Það er í ljósi þessarar
kröfu, að gúmmíbátarnir eru
teknir í notkun og heimilaðir á
Vestmannaeyjabátunum. — En
athugið að ekki er minnst á neinn
möguleika á bát eða pramma á
bátum minni en 20 brl. Þessir bát-
ar hafa því verið án bjargtækja.
Það sem Vestmannaeyingar
fóru fram á við skipaskoðunar-
stjóra var þannig, að fá leyfi til að
hafa gúmmíbáta í stað bjargfleka,
báts eða pramma í fiskiskipunum,
en ekki að hafa gúmmíbáta til
viðbótar þeim búnaði.
Þessu leyfi skipaskoðunarstjóra
mótmælti 6. þing Slysavarnafé-
lags Islands í ályktun, sem birt
var orðrétt í grein minni í Mbl. 16.
janúar 1982.
I grein sem Páll Þorbjörnsson
skipstjóri í Vestmannaeyjum ritar
og birtist í Alþýðublaðinu 9. apríl
1952 segir svo m.a.:
„Gúmmíbjörgunarbátarnir
og slysavarnaþingið
Frá því hefur verið skýrt opin-
berlega að þing Slysavarnafélags
íslands hafi talið það misráðið og
vítt Skipaskoðun ríkisins fyrir
það, að leyfa gúmmíbjörgunar-
báta á vélbátaflotanum íslenzka.
Slysavarnaþingið finnur bátunum
það til foráttu, að þeir séu við-
kvæmir fyrir stungum og hætt við
eyðileggingu í eldi. Þá er það fært
bátunum til foráttu, að ekki sé
hægt að róa þeim eða ráða ferð
þeirra svo nokkru nemi.“
Þá segir Páll Þorbjörnsson
áfram í grein sinni: „Á vélbátum
20—70 smálestir, er illmögulegt að
koma fyrir björgunarbát, sem taki
alla skipshöfnina. Þá hefur
reynslan sýnt að bátum þessum er
mjög hætt við að brotna í vondum
veðrum og alla jafna gengur illa
að koma þeim fyrir borð, þegar
grípa þarf til þeirra."
„Hvers vegna mót-
mælti landsþingid“
segir í grein í Alþýðublaðinu 16.
apríl 1952 eftir varaformann
Slysavarnafélags íslands:
„Hvers vegna mótmælti lands-
þingið togleðursflothylkjunum í
stað skips- og björgunarbáta?
í fyrsta lagi sem hættulegum
fyrir öryggi sjómanna. Hylki
þetta er, eins og nafnið bendir til,
eins konar belgur, sem er fylltur
lofti er til hans þarf að grípa" ...
„Lítil reynsla hefur fengizt af
þessum hylkjum hér enn sem
komið er, en það litla, sem grein-
Hjálmar Bárðarson
argóðir menn hafa veitt athygli,
spáir ekki góðu.“
Olafur T. Sveinsson skipa-
skoðunarstjóri harðlega gagn-
rýndur fyrir að leyfa notkun
gúmmíbáta á fiskiskipum
Það sem Ólafur T. Sveinsson
mun hafa talið vera einna órétt-
látast í ádeilum varaformanns
Slysavarnafélags íslands á sig
fyrir að leyfa Vestmannaeyingum
notkun gúmmíbáta var eftirfar-
andi skoðun varaformanns SVFÍ.
„Skipaskoðunarstjóri mun nú
skammt eiga eftir síns starfstíma
sökum aldurs. Um hann sjálfan og
stofnun þá, er hann stýrir, hefur
oft staðið gustur, og á stundum
napur. Mín skoðun er sú, að oft
hafi hann hlotið ómaklegt hnútu-
kast og ekki ávallt réttláta gagn-
rýni. En því fremur harma ég það,
að nú undir lokin hefur hann
svignað undan áróðri manna, sem
í augnablikinu hafa skapað sér
tröllatrú á tæki til björgunar, ef
til vill fyrir slyngan áróður kaup-
sýslumanns, er umboð hefur á
þessum tækjum, með það höfuð-
markmið kaupsýslumannsins, að
selja sína vöru.“
Þetta birtist 16. apríl 1952; tæp-
um tveimur árum áður en Ólafur
T. Sveinsson skipaskoðunarstjóri
lét af störfum vegna aldurs.
Ólafur T. Sveinsson skipa-
skoðunarstjóri tók vel kurt-
eislegri ósk Vestmannaey-
inga og mat rök þeirra
I grein sem Ólafur T. Sveinsson
ritaði í Alþýðublaðið 26. apríl 1952
svarar hann m.a. ásökunum vara-
formanns SVFÍ. Greinin heitir:
„Gúmmíbjargflekarnir í Vest-
mannaeyjum og skipaskoðunin,"
en þar segir m.a.:
„Þá er það ekki rétt, að samtök
Ólafur T. Sveinsson
útgerðarmanna og sjómanna í
Vestmannaeyjum hafi knúið mig
til að leyfa þeim að nota gúmmí-
fleka í stað trébáts, heldur var það
kurteisislega framsett ósk þeirra,
sem færð voru rök fyrir og ég, að
vel athuguðu máli og eftir þó
nokkra rannsókn, varð við, með
þeim skilyrðum, sem sett voru í
bréfi til skipaeftirlitsmanns í
Vestmannaeyjum: og enn fremur
var mér í minni álit og ósk manna
um að gúmmíflekar yrðu fyrir-
skipaðir í hinum minni mótorbát-
um, sem ekki geta haft bát vegna
plássleysis."
Þá bendir Ólafur einnig á það í
sömu grein, að bjargflekar, sem
notaðir eru á skipum, hvort heldur
þeir eru úr tré, málmi, korki eða
gúmmíbornum striga, eru þannig í
lögun, að þeim er hvorki hægt að
sigla né róa og því ekki hægt að
bjarga sér á þeim á þann hátt.
„Sama er að segja um þá bjarg-
fleka sem leyfðir hafa verið í Vest-
mannaeyjum á þessu ári (1952).
Þó hafa þeir þann kost fram yfir
hina, að á þeim geta menn verið í
skjóli og tel ég það mikilvægt at-
riði fyrir sjóhrakta menn.“
Þetta segir Ólafur T. Sveinsson
árið 1952 um gúmmíbjörgunarbát-
ana. Maðurinn sem heimilaði
notkun þeirra þegar árið 1950 og
síðar viðurkenndi bætta gerð
þeirra, þegar hægt var að fá þá
með skjólþaki. Þetta er maðurinn
sem Árni Johnsen segir ennþá,
þrátt fyrir allar staðreyndir, að
hafi verið dragbítur á framfarir í
ötyKKÍsmálum sjófarenda. — Eru
til óréttlátari og ósannari um-
mæli, öllu heldur öfugmæli, en
þetta?
„Áralöng barátta við kerfið“
er yfirskrift í grein Árna Johnsen
um framhaldsþróun gúmmíbjörg-
unarbátanna, hann segir seina-
Yfirlysing.
Með því að ekki hefir tekist að iltvega skipsbat af hæfilegn
stærð fyrir mótorskipið ...........................................
frá .......................
í stað skipsbáts, þá lásum v
mótorskipi því yfir að við óskum að vera á nefndu skipi enda þott
þaö vanti skipsbát á skipið eða annað sem getur komið í hans stað,
og að undirskrift mín sé gerð af fósum og frjálsum vilja.
tL
/2 l otn t
eða annað fleytitæki svo sem bjargfleka
ið undirrituð skipshöfn á ofangreindu
Þetta er yfirlýsing, sem Ólafi T. Sveinssyni, skipaskoðunarstjóra barst frá áhöfn á fiskiskipi, dagsett 1. febrúar 1951. Þar lýsir
áhöfn fiskiskips því yfir, að hún óski að vera á nefndu skipi, enda þótt það vanti skipsbát eða annað fleytitæki svo sem
bjargfleka. Þessi.sérstæða yfirlýsing lýsir vel þeim erfiðleikum, sem þáverandi skipaskoðunarstjóri stóð í til að fá menn til að
taka um borð í fiskiskipin einhver fleytitæki, eftir að hann hafði heimilað notkun gúmmíbáta á íslenskum skipum.