Morgunblaðið - 29.04.1982, Qupperneq 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 29. APRÍL 1982
Málefiii BÚR
og vinstri stjómin
eftir Ragnar
Júlíusson
Hvað hefur áunnist hjá BÚR
„óskabarni" vinstrimanna í
Reykjavík á kjörtímabilinu?
Þegar þeir tóku við um mitt ár
1978 höfðu stórfelldar breytingar
verið gerðar á starfsemi BÚR.
Löndun flutt í vesturhöfnina.
Bakkaskemman orðin að kældri
fiskmóttöku. Fiskiðjuveri hafði
verið gjörbylt. Tvær vinnslulínur
komnar í gagnið. Bónus í sjónmáli,
undirbúningi hans öllum lokið.
1976 var keyptur skuttogari af
minni gerð. A árinu 1977 gerði út-
gerðarráð samþykkt um kaup á
tveim skuttogurum til viðbótar af
minni gerð. Þeir komu að vísu ekki
fyrr en á árunum 1980 og 1981. Því
ollu aðgerðir stjórnvalda ríkisins.
Strax að loknum aðgerðum í
vesturhöfninni sáum við hilla
undir að rekstur BÚR yrði ekki
lengur á herðum borgarbúa og
reksturinn stæði undir sér. Hagn-
aður varð lítillega á árinu 1979,
aðgerðir áranna 1976 — ’78 voru
að skila sér.
Á árunum 1980 og ’81 hefur
hinsvegar sigið á ógæfuhliðina,
tap hefur aukist á ný og ekki virð-
ist árið 1982 lofa góðu með sama
áframhaldi.
Einu geta þó þeir fjórir útgerð-
arráðsmenn vinstri manna hælt
sér af: Þrír þeirra hafa notfært
sér valdaaðstöðuna. Formaðurinn
keypti stöðu framkvæmdastjóra
BÚR, trúnaðarmaðurinn gerðist
yfirverkstjóri hjá BÚR, en sjá
þriðji hefur haldið uppi atvinnu
fyrir austan fjall með fiski frá
BÚR. Á þessu sést vel að þre-
menningarnir hafa sest að kötlun-
um eftir að Reykvíkingar greiddu
þeim atkvæði sín 1978. Þeir virð-
Ragnar Júlíusson
„BÚR veitir því miklum
fjölda manna vinnu, en
velta fyrirtækisins 1981
var kr. 300 millj. (30
milljarðar gamlir).
Sjálfstæðisfiokkurinn
vill beita sér fyrir því að
rétta núverandi slæma
fjárhagsstöðu fyrirtæk-
isins við og styðja fyrir-
tækið til sjálfsbjargar.
Ekki verði ráðist í fjár-
frekar framkvæmdir
fyrr en fjárhagsgeta
leyfir.“
Þannig kemst Kagnar Júlíusson,
sem setið hefur í útgerðarráði BÚR
fyrir Sjálfstæðisflokkinn að orði í
þessari grein. Ragnar er 12. maður á
lista Sjáífstæðisflokksins í borgar-
stjórnarkosningunum í vor.
ast halda að þeir einir eigi BÚR,
en gleyma því að 22. maí nk. eru
það Reykvíkingar sem velja þá til
að stjórna sem þeir treysta.
Hvað viljum við sjálfstæðis-
menn gera í málefnum BÚR?
Fyrirtækið rekur 6 skuttogara,
frystihús og fiskverkunarstöð. Það
veitir um 600 manns stöðuga
vinnu allt árið. Auk þess hafa fjöl-
margir atvinnu við hin ýmsu þjón-
ustufyrirtæki sem BÚR er í mikl-
um viðskipum við. Má þar nefna
Slippfélagið, smiðjur, netaverk-
stæði og m.fl.
BÚR veitir því miklum fjölda
manna vinnu en velta fyrirtækis-
ins 1981 var kr. 300 millj. (30
milljarðar gamlir). Sjálfstæðis-
flokkurinn vill beita sér fyrir því
að rétta núverandi slæma fjár-
hagsstöðu fyrirtækisins við og
styðja fyrirtækið til sjálfsbjargar.
Ekki verði ráðist í fjárfrekar
framkvæmdir fyrr en fjárhags-
geta leyfir.
Sjálfstæöisflokkurinn vili
því stuöla að því:
1. að verðmæti aflans verði aukið
með því að auka hlut bolfiskjar í
afla og stytta veiðiferðir, þannig
að gæðamat fisksins verði sem
best.
2. Að auka fjölbreytni í vinnslu
hráefnis.
3. Að gæta ítrustu hagkvæmni í
öllum rekstrarþáttum fyrirtæk-
isins. Má hér nefna olíukostnað
sem nú er um 25% af aflaverð-
mæti hvers skips, veiðarfæri,
viðhald véla og skipa o.fl.
Gæta skal þess að alltaf sé sam-
ræmi milli veiða og vinnslu.
4. Að aðstaða starfsfólks sé ætíð
sem best á hverjum tíma.
Til að ná þessu markmiði þarf
að búa skip og vinnslustöðvar hag-
kvæmustu tækjum sem völ er á.
Skáksveit Utvegsbank-
ans sigraði í Bretlandi
ÞANN 20. april síðastliðinn fór skáksveit Útvegsbanka íslands i skákfor til
London og þreytti skákkeppni við skáksveitir i Lloyds Bank, Midland Bank
og National YVestminster Bank.
Keppnin fór fram í höfuðstöðv-
um viðkomandi banka í City of
London.
Úrslit urðu sem hér segir:
Sveit Útvegsbankans sigraði
Lloyds Bank með 4 vinningum
gegn 1, Midland Bank með 3'k
vinning gegn 1 'Æ og National
Westminster Bank með 3'k vinn-
ing gegn ‘k. Alls 11 vinningar
gegn 3. Ýmist var teflt á 4 eða 5
borðum.
Þess má geta að sveit National
Westminster Bank er um þessar
mundir stighæst í deildarkeppni
breskra bankamanna, og skipuð
þekktum og öflugum skákmönnum
þar í landi.
Skáksveit Útvegsbankans skip-
uðu Björn Þorsteinsson, Gunnar
Kr. Gunnarsson, Jóhannes Snæ-
land Jónsson, Bragi Björnsson og
Jakob Ármannsson, sem jafn-
framt var fararstjóri sveitarinn-
ar.
Má sjá sveitina á meðfylgjandi
mynd.
Börkur NK farinn á kol-
munnaveiðar við Færeyjar
NÓTASKIP Síldarvinnslunnar í
Neskaupstað, Börkur NK 122, er
nú farinn til kolmunnaveiða við
Færeyjar, en undanfarið hefur
Börkur verið á spærlingsveiðum
austur af Vestmannaeyjum. Börk-
ur hélt áleiðs á Færeyjamið á
laugardag, en í gær höfðu ekki
borist neinar fréttir af aflabrögð-
um. Vitað er að rússnesk kol-
munnaskip hafa verið að fá þokka-
legan kolmunnaafla á Færeyja-
miðum undanfarið. Færeysku
skipin eru enn að veiðum í brezku
lögsögunni, en þar er aflinn enn
betri. Búist er við, að aðal kol-
munnagangan komi í færeysku
lögsöguna á næstu dögum.
Sumir lesa bækurnar
eins og skáldsögur
Páll Lýðsson (Lv.) og Jón Guðmundsson.
KOMIi) er út fyrir nokkru annað
bindi bókarinnar Sunnlenskar byggð-
ir. Útgefandi er Húnaðarsamband
Suðurlands. Fyrsta bindið kom út í
júlí 1980 og var þar fjallað um Tung-
ur, Ilreppa og Skeið. í nýútkomna
bindinu er fjallað um Flóann. Rit-
nefnd er skipuð þeim Jóni Guð-
mundssyni í Fjalli, Oddgeiri Guð-
mundssyni í Tungu og Júlíusi Jóns-
syni i Norðurhjáleigu. Þá hefur Páll
Lýðsson í Litlu Sandvík séð um að
búa handrit til prentunar og annast
samskipti við prenstmiðjuna. Mbl.
ræddi nýlega við þá Jón á Fjalli og
Pál í Litlu Sandvík um hókina:
— Fyrsta bindið var frumraun
okkar og gerðum við nokkrar
breytingar í öðru bindi, en þó engar
stórvægilegar og alls er ráðgert að
bindin verði 6. Þessi útgáfa hefur
verið í undirbúningi frá árinu 1975
og var ,þá ölluin hreppsfélögum
skrifað og undirtektir kannaðar, en
síðan var hafist handa um að út-
vega rithöfunda.
Mesta verkið var að finna góða
menn til að skrifa ritgerðirnar um
hvern hrepp. Við einsettum okkur
að bækur þessar ættu að skrifa
innansveitarmenn, töldum að þeir
einir gætu gefið réttasta mynd af
sögu og byggðum sinnar sveitar.
Þetta hefur tekist allvel og stund-
um þurftum við reyndar að nauða
svolítið í mönnum um að taka þessi
verk að sér. Merfn báru því við að
- segja Jón Guðmunds-
son og Páll Lýðsson
um bækurnar Sunn-
lenskar byggðir en tvö
bindi hafa nú komið út
þeir væru engir rithöfundar, hefðu
aidrei skrifað eitt eða neitt, en á
endanum tókst okkur alltaf að fá
hæfa menn til að setjast niður og
skrifa.
Þá var einnig mikil vinna að
samræma frágang handrita og
varð þá að gæta þess að virða höf-
undaréttinn og drepa ekki niður
snilli manna. Þessar bækur eru
ekki þjóðsagnafróðleikur, en þær
eru heldur ekki vísindi, en eitthvað
þarna á milli. Við höfum átt mjög
góða samvinnu við alla aðila sem
unnið hafa að þessu verki með
okkur, en það er vissulega ekki
hlaupið að því að skrifa svo öllum
líki.
Eru þessar bækur einkum fyrir
innansveitarmenn?
— Þær eru sjálfsagt mest og
jafnvel eingöngu keyptar af fólki
sem býr hér eða rekur ættir sínar
hingað, en í þeim er samankominn
mikill fróðleikur um sveitirnar og
býlin hér. Þetta má hiklaust telja
rnerkt- hehnHdarrit og nú er ein-
mitt unnið að útgáfu rita sem þess-
ara í nánast öllum landshlutum.
Þessar bækur verða því er fram
líða stundir ómetanlegar heimildir
og má telja jafnast á við Jarðabók
þeirra Árna Magnússonar og
Sveins Pálssonar.
Páll Lýðsson nefndi að í þessum
bókum hefði komið fram ýmislegt
efni sem hvergi hefði áður birst og
væri fengur að. Nefndi hann eitt
dæmi þess. í Villingaholtshreppi
var starfandi pöntunarfélag um
tíma, en af því hafa litlar sögur
farið í rituðu máli. Helgi Skúli
Kjartansson sagnfræðingur, sem
nú vinnur m.a. að því að skrá sögu
Samvinnuhreyfingarinnar, hafði
rekist á í fundargerðabókum frá
aðalfundum SIS, að þá sat, sem
áheyrnarfulltrúi, maður frá þessu
pöntunarfélagi. Gömlu mennirnir í
sveitinni hér vissu ýmislegt um
pönunarfélagið og gátu frætt hann
og upplýst um það sem hann hafði
verið að leita að og hvergi fundið.
í þessum ritgerðum er greint frá
mjög mörgum þáttum í sögu,
menningu og landafræði hverrar
sveitar. í sveitalýsingu Villinga-
holtshrepps eru t.d. kaflar um legu
og landslag, landnám, landkosti,
afrétti, alfaravegi fyrr og nú, áveit-
ur og ræktun, búnaðarfélagið og
fjölmörg önnur félög, sjúkrasam-
lag og skólamál.
Einnig nefndi Páll að hann hefði
setið einn laugardag með þremur
gömlum mönnum í einni sveitinni
og fengið þá til að greina frá ýmsu
frá gömlum tíma og var það allt
numið á segulband. Síðan var fróð-
leikur þeirra unnin af bandinu og
taldi hann víst að enginn þeirra
hefði verið fáanlegur tií að skrifa,
en þarna hefði án efa varðveist
eitthvað, sem annars hefði e.t.v.
fallið í gleymskunnar dá.
Hafið þið orðið varir við að bæk-'
urnar séu mikið lesnar?
— Þessar bækur eru án efa mikið
lcsnar. Sumir lesa þær eins og
skáldsögur, taka þær með sér í
rúmið á kvöldin og hafa jafnvel
haft á orði að nú séu þeir að byrja
aðra umferð, en aðrir nota þær sem
uppflettirit eða heimildarrit og
menn gera sjálfsagt mikið af því að
bera saman býlin í sveitunum. ,
Þetta bindi hefur nokkra sér-
stöðu að því leyti að hér er fjallað
um þrjá þéttbýlisstaði, Selfoss,
Eyrarbakka og Stokkeyri. Reynd-
um við í þeim tilvikum að halda
okkur við að rekja búskaparháttu
og þróun í þessum þorpum, en nú
er búskapur auðvitað mikið til
hættur á þessum stöðum og eftir
örfá ár verða kannski allir búnir að
gleyma því að þarna var eitt sinn
búskapur. Landbúnaðurinn var það
sem hélt lífinu í fólki í þéttbýlinu
og telja má að mun meiri ördeyða
og brottflutningur hefði verið ef
búskapur hefði lagst niður.
Þá sögðu þeir Jón Guðmundsson
á Fjalli og Páll Lýðsson í Litlu
Sandvík að bókunum hefði verið vel
tekið og sjálfsagt væru þær nú til á
öllum bæjum í sýslunum. Næsta
bindi er væntanlegt nú í haust og
útgáfu þeirra allra 6 á að vera lokið
eftir 2 ár.