Morgunblaðið - 14.08.1982, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 14. ÁGÚST 1982
lHttgin Útgefandi nMafrft hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson.
Fulltrúar ritstjóra Þorbjörn Guömundsson, Björn Jóhannsson.
Fréttastjórar Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Að-
alstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Skeifunni 19, sími 83033. Áskrift-
argjald 120 kr. á mánuði innanlands. i lausasölu 8 kr. eintakiö.
Aðförin að
Byggingarsjóði
ByKííinKarsjóöur hefur lánsfjármajínaö um 90% af íbúð-
arhúsnæði í landinu. Alþýðubandalafíið fékk því ráðið
að Bygííinííarsjóður, hornsteinn hins almenna húsnæðis-
lánakerfis, var sviptur helztu tekjustofnum sínum, launa-
skatti og bygginfíarsjóðsKjaldi, sem að óbreyttu hefðu gefið
honum 250 m.kr. 1982 — en renna nú í ríkishítina.
Það er nú komið á daginn, sem Mbl. hélt fram þegar þessi
aðför Alþýðubandalagsins að Byggingarsjóðnum var gerð,
að höggvið var að rótum húsnæðislánakerfisins. Þrátt fyrir
það að lánaáætlun Byggingarsjóðsins 1982 gerir ráð fyrir
800 færri frumlánum til einstaklinga, sem standa í íbúðar-
byggingum, en 1978, þá er lánasjóðurinn kominn í veruleg
fjárhagsvandræði. Svavar Gestsson, húsnæðismálaráð-
herra, sem stýrði aðförinni að Byggingarsjóði, segir í við-
tali við Mbl. í gær m.a.: „Það er margt sem kemur til greina
(til að mæta þessum vanda sjóðsins), en í versta falli yrði
að skera niður lán Húsnæðisstofnunar ...“!
Þetta er kveðjan sem það unga fólk fær, sem nú stendur í
því að byggja eigin íbúðarhúsnæði. Sjálfseignarstefna í
húsnæðismálum hefur verið mikilvirkasti hvatinn að þeirri
húsnæðisbyltingu, sem orðið hefur í landinu sl. hálfa öld, og
skilað hefur þjóðarbúinu ótrúlegu vinnuframlagi og verð-
mætum, sem ella hefðu farið forgörðum. Það er þjóðhags-
legt glapræði að slæva þennan hvata, eins og sósíalistar
telja pólitískt sáluhjálparatriði!
Það á að heita svo, að einstaklingar fái 17,4% af kostnaði
staðalíbúðar lánað úr hinu almenna húsnæðislánakerfi.
Þetta lán er hinsvegar greitt í þremur áföngum og verð-
bólgan smækkar það verulega. Hinsvegar er 90% lánshlut-
fa.ll, óskert, til húsnæðis, sem fellur undir „verkamanna-
bústaði“. Þessi mismunun er stjórnvaldsstýring til breyt-
ingar á eignarformi íbúðarhúsnæðis í landinu. Sjálfsagt er
að byggja bæði sölu- og leiguíbúðir með rýmilegum lána-
kjörum innan ramma „verkamannabústaða“. Hitt er bæði
rangt og hættulegt, að færa það framtak fólksins sjálfs í
fjötra lánsfjárskorts, sem undir merkjum sjálfseignar-
stefnu hefur reist um 90% af íbúðarhúsnæði landsins.
Húsnæðismálaráðherra, Svavar Gestsson, kennir lífeyr-
issjóðum um lánsfjárþrengingar Byggingarsjóðs. Þeir
kaupi ekki nóg af skuldabréfum sjóðsins. Flugufótur kann
að vera fyrir þeirri staðhæfingu. Hinsvegar hleypur hann
yfir þá meginorsök fjárskortsins, að sjálfur húsnæðismála-
ráðherrann — og flokkur hans Alþýðubandalagið — stóð
fyrir því að svipta Byggingarsjóðinn megintekjustofnum
hans. Afleiðingin er lánsfjárskortur í húsnæðislánakerfinu,
samdráttur í íbúðarbyggingum, skortur á íbúðarhúsnæði —
sem og stórhækkað leigu- og kaupverð íbúðarhúsnæðis.
Afleiðing
rangrar stjórnarstefnu
Ikjölfar útfærslu fiskveiðilandhelginnar í 200 sjómílur
jókst sjávarafli og verðmæti sjávarvöruframleiðslu
jafnt og þétt hin næstu ár og bar uppi að meginhluta
lífskjör í landinu. Nú er hinsvegar komið að nýtingarmörk-
um ýmissa nytjafiska, jafnvel yfir þau. Engu að síður eru
verðmæti sjávarvöruframleiðslunnar 1982 mun meiri en
þau vóru 1977 og 1978. Verðmæti sjávarvöruframleiðslunn-
ar 1977 vóru 3.955 m.kr. Verðmæti hennar í ár, ef miðað er
við dekkstu spár, þ.e. 6% rýrnun þjóðartekna, er hinsvegar
4.255 m.kr., á föstu verðlagi, eða verulega hærra en 1977 og
1978.
Aflabrögð og markaðsþróun nægir því ekki ein sér til
skýra vegferð þjóðarbúsins niður í þá kreppulægð, sem það
stendur nú í. Höfuðorsök þess að við höfum glutrað niður
afrakstrinum af útfærslu landhelginnar felst og í rangri
atvinnu- og efnahagsstefnu Alþýðubandalags og Fram-
sóknarflokks, sem ráðið hafa ferð hjá núverandi ríkis-
stjórn, með viðblasandi árangri í þjóðarbúskapnum!
Kosningaréttur
— hvað er það?
eftir Guðjón
Lárusson, lœkni
Stjórnarskrárnefnd er nú langt
komin með störf sín, að því er fjöl-
miðlar segja. Þótt störf hennar
hafi dregist nokkuð á langinn, hef-
ur hún ekki sætt verulegri gagn-
rýni. Ekkert bendir til annars en
að í henni sé samviskusamlega
unnið og setning stjórnarskrár er
vissulega vandasamt verk, því að
væntanlega líða áratugir, kannski
aldir, áður en önnur verður sett.
Almenningur hefur lítið látið á
sér bera í fjölmiðlum um stjórn-
arskrármálið, ef undan eru skilin
skrif, sem þó hafa verið furðu fá,
um misvægi atkvæða. Það hefur
öllum verið ljóst árum og áratug-
um saman, að ekki hafa allir
landsmenn setið við sama borð
hvað atkvæðisréttinn snertir. Nú
er svo komið, að mismunur á at-
kvæðum manna eftir búsetu er
orðinn það mikill, að varla dettur
neinum í hug annað en að ein-
hverja leiðréttingu verði að gera.
Deilurnar hafa snúist um að
„minnka misréttið". í því felst, að
um misrétti er að ræða og þá spyr
maður sig og stjórnarskrárnefnd,
því á að minnka það? Hvers vegna
á ekki að afnema það?
í fréttum heyrist nú, að stjórn-
arskrárnefndin sé að fást við kjör-
dæmamálið — það sé erfiðasta
málið. Það, hvernig minnka skuli
misræmið milli kjördæma. Menn
sitja og reikna út hvaða áhrif það
hafi á flokkastærð og kjördæmi ef
mismunurinn er minnkaður svo og
svo mikið, örlítið meira eða örlítið
minna. Hefur nefndin ekki hugsað
út í það, að stjórnarskráin er
handa fólki en ekki handa flokk-
um eða kjördæmum. Er stjórn-
arskrá ekki sett til þess að tryggja
þegnunum lýðræði — að þeir ráði
hverjir stjórna þeim? Er það ekki
grundvöllur lýðræðis, að allir
þegnar hafi sama kosningarétt?
Lýðræði er ekki stjórnarfyrir-
komulag, sem alltaf hefur ríkt,
hvorki hér á landi eða annars
staðar og gerir ekki enn. Það er
háð kosningaréttinum — því að
allir þegnar hafi jafnmikil áhrif,
þegar þeir kjósa fulltrúa sína til
að fara með innanríkis- og utan-
ríkismál sín. Kosningarétturinn
hefur ekki dottið af himnum ofan
eins og einhver guðs gjöf. Fyrir
honum hefur þurft að berjast og
miklu blóði verið úthellt, þó ekki í
þessu landi. „Öll dýr eru jöfn, en
sum eru jafnari en önnur," segir í
Félaga Napoleoni. Það hafa líka
alltaf verið til menn, sem telja sig
eiga að vera .jafnari en aðrir".
Sú var tíðin, að kosningaréttur
fór eftir því hvort maður var
fæddur inn í aðals- eða öreiga-
stétt. Engin rök skorti þá, sem
töldu sjálfsagt að þannig ætti það
að vera.
Þá var sú tíð, að kosningaréttur
fór eftir efnahag manna. Þeir sem
ekki áttu jörð eða fasteign höfðu
heldur engan kosningarétt. Þeir er
kosningaréttinn höfðu, fundu nóg
rök fyrir því, að þannig ætti það
að vera.
Og enn var sú tíð, að kosninga-
réttur fór eftir kynferði og eru
ekki mörg ár síðan því misrétti
var breytt, en ekki gerðist það af
sjálfu sér. Engum dettur nú í hug
að afnema kosningarétt kvenna,
ekki einu sinni að minnka hann í
t.d. þriðjung eða fjórðung úr at-
kvæði karlmanns. Þá væru þær
orðnar annars flokks þegnar.
í sumum löndum er auðséð
hverjir eru annars flokks þegnar.
Þar sést það á litnum og þar fer
kosningaréttur eftir litarhætti. ís-
lendingar hafa verið ósparir á að
gagnrýna slík mannréttindabrot.
Samúð okkar er með blökku-
mönnum er þeir berjast fyrir að fá
sama rétt og hvítir menn. En þeir,
sem viðhalda óréttinum, hafa
nægar skýringar á því hvers vegna
það sé nauðsynlegt.
Á íslandi fer kosningarétturinn
eftir búsetu í landinu. Sá þegn,
sem býr á einum stað, hefur öðru-
vísi kosningarétt en hinn, sem býr
á öðrum stað. Nú eiga 18 ára ung-
lingar að fá kosningarétt — en
ekki jafn mikinn. Ungmenni, sem
býr í Reykjavík og gengur þar í
skóla, verður með minni kosn-
ingarétt en jafnaldri þess, sem
gengur í skóla á Akureyri eða Isa-
firði. Einn unglingur hefur allt að
fimmfalt meiri áhrif á stjórn
landsins, þar með talin utanrík-
ismál, en annar. Mismunun eftir
búsetu. Tvennskonar þegnar í
landinu. Enginn skortur er á þeim,
sem vilja viðhalda þessu ranglæti
og rökin svipuð og þeirra, sem áð-
ur hafa barist gegn lagfæringu á
kosningarétti. Hvað er verið að
halda í? Svarið er völd. En hver á
að hafa valdið? Svarið er, að á
kjördegi verða allir þegnar lands-
ins að hafa jafn mikið vald. Þann-
ig er lýðræðið.
Ef ástæða er til hverju sinni að
hygla mönnum vegna kynferðis,
ætternis, búsetu, atvinnu, litar-
hætti o.s.frv., o.s.frv., verður að
gera það eins og hefur verið og er
gert, með skattaívilnun, styrkjum,
hærri launum, lánum, gjöfum og
sporslum allskonar, sem þing-
menn eru sérfræðingar í, en ekki
með því að versla með hornstein
lýðræðisins.
Væri ekki athugandi fyrir
stjórnarskrárnefnd að verja nú
þeim tíma, sem hún á eftir, í það
að tryggja lýðræðið í landinu, með
því að tryggja jafnræði þegnanna
á stjóm landsins. Að hver þegn
hafi ekki fleiri atkvæði en annar
— en heldur ekki færri, og breyta
kjördæmaskipan i það horf, að al-
gjört jafnræði náist, en láti lönd
og leið hvað flokkar stækka eða
minnka við þá breytingu, enda er
það ekki hennar heldur lands-
manna sjálfra að ákveða það með
þessu eina atkvæði sínu.
Ánægjulegt væri að sjá, ef sá
mikli lagamaður, formaður nefnd-
arinnar, hefði sig nú upp yfir
flokkadrætti og tryggði sér eftir-
mæli í sögu landsins, sem væri
nokkurs virði.
Og kæmi ekki jafnvel til mála,
að stjórnarskráin verði borin und-
ir landsmenn sjálfa til samþykkt-
ar eða synjunar í þjóðaratkvæða-
greiðslu, heldur en undir þá al-
þingismenn, sem kosnir hafa verð
með núverandi fyrirkomulagi og
hafa hag af að viðhalda því.
Batnandií
Norðurá
„Veiðin hefur verið nokkuð góð að
undanförnu og reyndar farið batn-
andi jafnt og þétt. Þetta fór allt sam-
an af stað hálfum mánuði seinna en í
venjulegu ári, þannig voru að veiðast
laxar með lús og hala um mánaðamót
júlí og ágúst, en slíkir laxar hafa að-
eins verið í fersku vatni í nokkrar
klukkustundir,“ sagði Stefán Magn-
ússon í veiðihúsinu við Norðurá, er
Mbl. sló á þráðinn í gær.
Stefán tjáði Mbl. ennfremur, að
1088 laxar hefðu verið komnir á íand
af aðalsvæði árinnar, en í allt væru
þeir á milli 1200 og 1300. Best hefur
veiðst að undanförnu á milli Laxfoss
og Glanna og eins frammi í dal. Með-
alþyngdin er í hærra lagi og taldi
Stefán að hún væri á milli 6 og 7
pund. Stærsti laxinn til þessa var 17
punda hængur sem Guðmundur Ara-
son veiddi á maðk á Stokkhylsbroti í
lok júlí. Var lax sá grálúsugur, „taldi
40 lýs á baki hans“, sagði Stefán.
Mest veiðst á flugu um þessar mundir
og síðustu dagana hafa um 90% afl-
ans veiðst á Þingeying Streamer, eins
hafa Francis og Green Highlander
gefið vel í sumar. Hópurinn sem lýk-
ur veiðum í dag hafði veitt 59 laxa
fram að hádegi í gær, en veitt er á 12
stangir.
Gott í Langá
í gær voru komnir um 870 laxar á
land úr Langá á Mýrum, en það eru
150 löxum meira en allt síðasta
sumar, sem var reyndar eitt hið öm-
urlegasta í manna minnum þar um
slóðir. Af þessum afla hafa rúmlega
500 veiðst á neðsta svæðinu, rúmlega
300 á miðsvæðinu og milli 70 og 100 á
efsta svæðinu. Lax þessi er yfirleitt
áberandi smár, 3—5 pund að meðal-
tali, eins árs fiskur úr sjó, en lítið
hefur sést af stærri fiski. Talsvert er
af fiski um alla á og stöðug ganga var
í hana allan júlí. í ágúst dró talsvert
úr henni, en hefur þó engan veginn
hætt með öllu. Veiði lýkur 14.
september, en veitt er á tólf stangir,
viðbúið er því, að sumaraflinn verði
að þessu sinni miklu meiri en í fyrra.
Mikið er veitt á flugu og hafa reynst
fengsælastar Hairy Mary, Blue
Charm og Francis.
Sæmilcgt í
Hrútu
Samkvæmt tíðindamanni Mbl. sem
var við veiðar í Hrútafjarðará í upp-
hafi vikunnar og fram í hana miðja,
eru komnir milli 140 og 150 laxar á
land, en veitt er á 2—3 stangir. Veið-
in hófst 1. júlí, en fyrir skömmu voru
skilyrði afar slæm, gruggug á og
vatnavextir. En í kjölfar þeirra kom
góð ganga, þannig veiddi flokkur sá,
sem tíðindamaður Mbl. tilheyrði, 10
laxa síðasta morguninn sem hann var
við veiðar og er það fengur sem ekki
þarf að kvarta yfir. Meðalþunginn er
góður, milli 8 og 9 pund. — gg.