Morgunblaðið - 14.08.1982, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 14. ÁGÚST 1982
27
Gagnkvæm
tillitssemi
er allra
hagur
VÉLHJÓL ER ÖKIÍTÆKI
(Almennt eru létt bifhjól, sem svo eru nefnd í umferðarlögunum, kölluð
vélhjól.) Sá, sem ekur vélhjóli, hefur sömu skyldur ö(í bifreiðastjóri.
Enginn má aka vélhjóli, nema hann sé orðinn 15 ára. Þetta á einnig við
um æfingaakstur á einkalóð.
VÉLHJÓL VERÐA AÐ VERA BÍIIN:
1. Góðum stýrisútbúnaði. 2. Handhemli á framhjóli. 3. Fóthemli á aft-
urhjóli. 4. Lás. 5. Flautu. 6. Góðum hljóðdeyfi (hljóðdunk). 7. Framljós-
keri (ef lág- og háljós eru í ljóskerinu, verður að vera Ijósaskiptir). 8.
Afturljósi. 9. Glitmerki, er snúi aftur. 10—II. Númeri að (framan og)
aftan.
Úrbóta
er
þörf
Ökutækjum af ýmsum gerðum
og stærðum hefur fjölgað gífur-
lega hérlendis á síðustu árum, og
umferðin er stöðugt að breytast.
Það sem e.t.v. þótti gott og gilt
fyrir fáeinum árum er nú litið
hornauga, og þykir ekki hæfa
hraðfara umferð nútímans.
Fyrstu 6 mánuði ársins voru
fluttar inn til landsins um 6.900
bifreiðar, og má ætla að „bíla-
floti” landsmanna hafi þar með
náð um 108 þúsundum.
Og innan um og í þessum hest-
aflaflykkjum lifum við og hrær-
umst. Daglegt líf krefst sam-
skipta við bifreiðar, og hvort
sem mönnum líkar betur eða
verr eru þeir nauðbeygðir til
þátttöku í einhvers konar um-
ferð. En samfara þessu er ljóst
að margir vegfarendur, eiginlega
allt of margir, skynja ekki þetta
umhverfi sitt rétt og beita alls
ekki þeirri athygli sem sívaxandi
umferð óneitanlega krefst. Því
vakna spurningar eins og þessar:
Eru vegl'arendur þá í sífelldri
hættu í umferðinni? Erum við e.t.v.
oft aðeins sekúndubroti frá því að
lenda í slysi sjálf? því miður verð-
ur að svara þessum spurningum
játandi og kemur þar margt til.
Aðgreining í umferð er hér lít-
il og hámarkshraði á vegum með
Frá umferðarráði
eina akrein í hvora átt er heim-
ilaður allt að 80 km á klst. Ólíkt
öruggari hljóta vegir að vera þar
sem a.m.k. tvær samhliða reinar
eru í hvora átt, og vegrið og
breiðar umferðareyjar á milli
þeirra sem mætast.
Skortur á sérstökum
hjólreiðastígum verður brýnni
með hverju nýju reiðhjóli sem
inn er flutt, og er í þeim efnum
þörf á róttækum aðgerðum í
kaupstöðum og á fjölförnum
vegum í þéttbýli víða um land.
Aðild ungra vegfarenda að
umferðarslysum er mikil — yfir
meðaltal. Enginn hópur vegfar-
enda er í eins mikilli slysahættu
og ungir ökumenn vélhjóla og
bíla.
Afstaða unglinga til laga og
reglna sem fullorðið fólk hefur
sett og kennt veldur oft erfið-
leikum.
Þeir kjósa oft að ýta frá sér
siðum fullorðinna. Við þau um-
skipti kemur upp öryggisleysi
gagnvart nýjum vandamálum í
umhverfi.
Ýmsar ástæður valda löngun
unglinga til þess að eignast
vélhjól. Það er gagnlegt og til-
tölulega ódýrt samgöngutæki.
Vélhjól er því í augum margra
unglinga ákveðið skref til þess
að sýnast fullorðinn. Unglingar
trúa einnig að þátttaka í vél-
væddri umferð sýni að þeir séu
orðnir fullgildir aðilar þjóðfé-
lagsins. Virk þátttaka í umferð-
inni er táningum tákn um sjálfs-
stjórn og frelsi.
Hvað er til ráöa?
Með stofnun og störfum vél-
hjólaklúbba má ná fram ýmsum
jákvæðum markmiðum sem vél-
hjólaeigendum gætu komið að
góðu gagni, eflt samkennd þeirra
fyrir góðri umferð, hirðingu
tækja og þroskað með þeim
ábyrgðartilfinningu sem m.a.
gæti leitt til þess að bæta sam-
skipti hinna ólíku hópa vegfar-
enda í umferðinni.
Gæti félagsstarf
hjálpað?
Hér að neðan er getið um
nokkra þætti til ábendingar
fyrir þá sem áhuga hafa á virku
starfi þ.e. starfsemi vélhjóla-
klúbba. Ekki er um að ræða
tæmandi skrá en gæti við fyrsta
undirbúning orðið leiðbeinend-
um til glöggvunar. Þegar verk-
efni eru valin þarf að taka tillit
til aðstæðna, kanna ítarlega
möguleika til samstarfs við aðra
aðila eða hvaða aðstoðar sé að
vænta t.d. hjá bæjar- eða sveit-
arfélagi, æskulýðsráði, lögreglu,
skólum og fleiri aðilum.
Mikilvægt er að sem flestum
félögum í hverjum klúbbi sé
fengið í hendur starf við undir-
búning eða í starfsnefnd. Með
slíkum hætti má vænta árangurs
sem eflir vélhjólaeigendur sem
ábyrga vegfarendur og þjóðfé-
lagsþegna.
Einstök verkefni og hugsan-
legir samstarfsaðilar:
1. Fundir með almennri fræðslu
um umferðarmál, lög og
reglugerðir. Heimsóknir lög-
gæslumanna, fulltrúa trygg-
ingafélaga o.fl. gætu fallið inn
í þennan þátt.
2 Kennsla og þjálfun í viðhaldi
og hirðingu vélhjóla. Sam-
starf við verklega kennslu í
efsta bekk grunnskólans,
véla- eða bifreiðaverkstæði
staðarins ásamt fyrirgreiðslu
vélhjólaumboðs.
3. Hjólaskoðun. Upplýsingar er
að fá hjá viðkomandi bifreiða-
eftirliti eða lögreglu.
4. Æfingar og keppni. Umferð-
arráð og ýmis félög geta veitt
aðstoð. Við val á æfingasvæði
skal leita til bæjar- eða sveit-
arstjórna.
5. Ferðalög og samskipti við
aðra vélhjólaklúbba. Vei und-
irbúin ferð getur verið áhuga-
vert viðfangsefni. Sé um að
ræða fjölmenna ferð, (fleiri
en 6—8 þátttakendur) getur
verið gott að leita samstarfs
við lögreglu. Munið að slíkar
ferðir sem eru vel skipulagðar
og takast vel geta verið góð
auglýsing fyrir starfsemi
klúbbsins (klúbbanna).
6. Fjáröflungarstarf og
skemmtanir (sýningar). Til
eflingar starfsemi klúbbsins
eru ýmsar leiðir færar til
tekjuöflunar. Má þar nefna:
1) aðgangseyri að sýningu í
góðakstri og/eða vélhjóla-
brautum.
b) þjónustu, sendiferðir t.d.
fyrir aldraða o.fl.
c) aðstoð við félagasamtök í
útbreiðslustarfsemi o.fl.
d) aðgangseyri að skemmtun-
um sem klúbburinn heldur í
samvinnu við fleiri félög.
7. Aðild eða útgáfu á fjölrituðu
blaði fyrir klúbbfélaga. Leitið
hugmynda t.d. hjá Umferðar-
ráði, Æskulýðsráði, vélhjóla-
umboðum, lögreglu o.fl. aðil-
um.
8. Lagning æfinga- og keppn-
isbrauta. Leitið aðstoðar hjá
viðkomandi bæjar- eða tækni-
fræðingi. í því sambandi er
vert að haga vali á staðsetn-
ingu æfingasvæðis að það sé
sem mest utan íbúðahverfa til
þess að forðast neikvæð við-
brögð fólks gagnvart vélhjól-
aunglingum. Þetta á einnig
við um almennan „frjálsan"
akstur í frítímum. Hjá Um-
ferðarráði er einnig unnt að
fá upplýsingar um þennan
þátt sem og fleiri varðandi
starfsemi vélhjólaklúbba.
Nokkuð skiptar skoðanir geta
verið um fundarform en ætla má
að unglingum á þessum aldri
(14—17 ára) þyki ekki áhugavert
að festa fundarstörf um of í fast
form. Nauðsynlegt er þó að
nokkrum einföldustu fundar-
reglum sé fylgt og fundargerðir
skrifaðar. Til þess að ná góðum
árangri á félagslegum grunni má
benda á æskulýðs- og tóm-
stundaráð viðkomandi staðar
eða Æskulýðsráð ríkisins.
Ennfremur eru til mjög víða
reyndir félagsmálamenn sem
gætu leiðbeint unglingum í upp-
hafi starfseminnar og gætu e.t.v.
orðið „feður" klúbbanna. Þar
sem félagsmiðstöðvar eru starf-
andi er sjálfsagt að leita sam-
starfs við þær, því þar er oft góð
aðstaða og menn reiðubúnir til
leiðbeiningarstarfa.
Fræðsluþættir Geðhjálpar:
Kynning á sjálfshjálp
Einn liður í starfi Geðhjálpar
er sjálfshjálp. Sjálfshjálparhóp-
ar eru starfandi um allan heim
og við höfum reynt að byggja á
líkum hugmyndum og þeir gera,
og hefur það gefist vel hjá okkur.
Sjálfshjálp er leið til þess að
bregðast við sérstökum vanda-
málum og áhyggjum hjá fólki,
sem á þau sameiginleg, og
áhugafólki um ýmis mál. Þess-
um hreyfingum hefur vaxið fisk-
ur um hrygg á seinni árum,
vegna þess að þær hafa skilað
raunverulegum árangri. Þær
brúa líka oft bil, sem verða í
heilbrigðisþjónustunni. Sjálfs-
hjálparhópar eru frábrugðnir
meðferðarhópum, sem stjórnað
er af sérfræðingum. Aðalmunur-
inn liggur í því, að í
sjálfshjálparhópi er lögð mest
áhersla á, að allir þátttakendur
veiti hverjir öðrum þann stuðn-
ing, sem á stofnunum er reiknað
með að komi frá sérfróðu fólki.
Þó að í svona hópum sé oft unnið
með sérfræðingum og áhuga-
fólki, þá er þeirra þáttur að vera
með, sem einn af hinum, frekar
en vera leiðandi eða miðpunktur.
Hlutverk þess, sem hjálpar, og
þess, sem hjálpað er, er ekki eins
skýrt afmarkað. Fólk verður allt
að vera jafn reiðubúið til að taka
á móti hjálp og að veita hana, til
þess að árangur náist.
Sjálfshjálparhópar starfa yf-
irleitt eitthvað á þennan hátt:
Allar umræður í sjálfshjálp
þurfa að vera eins uppbyggjandi
og hægt er, ætlaðar til hjálpar,
skilningsríkar og með kærleika
að leiðarljósi. Til að reyna að ná
þessu markmiði reynum við að
forðast umræður um trúarbrögð,
stjórnmál og slúðursögur. Um
beina leiðsögn er ekki að ræða
heldur jafna þátttöku allra í
hópnum, og við forðumst ráðríki.
Enginn einstaklingur má ætla
sér neitt vald, stuðla að því hjá
öðrum innan hópsins, eða koma
með ákveðnar skipanir varðandi
heilsufar annarra einstaklinga.
Það getur haft hinar hrapalleg-
ustu afleiðingar fyrir eindrægni
og samstillingu hópsins. Áætl-
anir okkar eru byggðar á uppá-
stungum, hugmyndum, skoðana-
skiptum og að skiptast á
reynslufrásögnum, sem við telj-
um að hafi jákvætt gildi, og ann-
arri reynslu, sem okkur finnst
mikilvæg. Við léttum líka á
hjarta okkar í góðra vina hópi.
Hver einstaklingur reynir að
halda sinni heilsu eða taka
framförum eftir bestu getu, —
það vitum við öll frá byrjun. Við
óskum eftir því, að allir virði
þagnargildi og nafnleynd. Við
reynum aldrei að sjúkdóms-
greina, slíkt er alltaf vafasamt.
Allt sem við heyrum á fundum
er aðeins skoðun þess, sem talar
hverju sinni. Ef einhver segir
eitthvað, sem öðrum ekki líkar,
þá þarf að muna, að hann talar
út frá eigin reynslu, sem þarf
ekki að vera reynsla annarra í
hópnum. Fólk tekur aðeins með
sér heim þær hugsanir, sem hafa
gildi fyrir það sjálft, en gleymir
hinu sem því líkar ekki.
Þátttakendur í sjálfshjálpar-
hópi munu að öllum líkindum
öðlast eitthvað af eftirfarandi:
félagsskap — það að skiptast á
hugmyndum og úrræðum — að
takast á við erfiðleika — venjast
á óhlutdrægni — að vera með-
vitaður — aukið sjálfstraust —
stuðning — læra jákvæð við-
brögð — að bregðast við breyt-
ingum — ný vináttutengsl —
hughreystingu — hjálp til að
standa á eigin fótum — ein-
drægni (að finna að þú ert ekki
einn á báti) — útrás neikvæðra
tilfinninga — að læra að ein-
beita sér að sínum sterku hlið-
um, ekki þeim veiku — hjálp til
að ráða við persónuleg vanda-
mál.
Staðreynd er, að sjálfshjálp-
arhópar hafa hjálpað þúsundum.
Getur svona hópur ef til vill
hjálpað þér? Takið eftir merki
Geðhjálpar og fundarboðum í
blöðunum í haust.