Morgunblaðið - 09.09.1982, Blaðsíða 12
12
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 9. SEPTEMBER 1982
Stór hljómplata aðeins 105
krónur
■ %
■ Cheerlos
Otrulegt —
en satt.
333333333333333333
Sýnisbók sænskrar ljóðlistar
Bókmenntir
Jóhann Hjálmarsson
Á ferðalagi í Stokkhólmi á
dögunum rakst ég á bók sem ég
sé ástæðu til að benda á. Hún er
að mörgu leyti vel heppnuð
kynning sænskrar ljóðlistar.
Bókin kom út fyrir fjórum árum
og nefnist: Svensk Dikt. Frán
trollformler till Lars Norén. En
antologi sammanstalld av docent
Lars Gustafsson (útg. Wahlström
& Widstrand). Lars Gustafsson
sem valdi ljóðin er nafni rithöf-
undarins, þess vegna kallaður
dósent á bókarkápu.
Eins og Lars Gustafsson drep-
ur á í formála er hér um að ræða
mjög fjölbreytt úrval sænskra
Ijóða frá miðöldum tii upphafs
áttunda áratugar. Hann segist
hafa reynt að taka mið af bók-
menntasögulegum og fagur-
fræðilegum sjónarmiðum í vali
Ijóðanna, en ekki einskorðað sig
l,ars Norén
við slíkt mat. Ljóð sem oft er
vitnað til og hafa náð almenn-
ingshylli eru af þeim sökum tek-
in með.
Það sem hér er kallað troll-
formler skýrist þegar lesin er
vísa gegn rigningu:
Jungfru Maria hon salt pá ntalta,
hon borsta och hon fliitu,
hon bad till Gud allena,
att regnet mátte lena,
och Holen mátte skena,
rórst pá folk och sen pá fa,
och sá pá Jungfru Marie lilla vita kná.
Elstu ljóðunum fylgja orða-
skýringar, en flestar eru þær
óþarfar þegar um íslenskan les-
anda er að ræða. Margt
könnumst við við úr okkar eigin
máli og skáldskap.
Eldri höfundar eins og til
dæmis Carl Michael Bellman fá
mikið rúm. Sama er að segja um
Gustaf Fröding. Þeir eru naum-
ast umdeildir lengur. Enginn
samtímahöfundur á jafn mörg
Ijóð í bókinni og Gunnar Ekelöf,
en Hjalmar Gullberg fylgir fast
á eftir honum. Af yngri skáldum
má nefna að þeir Tomas
VILTU TAKA ÞER TAK?
VIÐ LEITUM
AÐ FÓLKI MEÐ
HUGMYNDIR
Ef þú ert að velta fyrir þér hug-
mynd um smáiðnað eða skyldan
rekstur geturðu sótt um þátttöku í
verkefni um stofnun og þróun smá-
fyrirtækja.
Kannski viltu líka reyna nýjung-
ar í rekstri, sem þegarerhafinn.
Ekki er krafist sérstakrar þekking-
ar eða reynslu, aðeins brennandi áhuga á að koma hug-
myndum í framkvæmd.
Við stofnum ekki fyrirtæki fyrir þig, en veitum aðstoð við
að meta möguleikana og koma þér í startholumar.
Samstarfsnefnd um iðnráðgjöf í landshlutunum skipu-
leggur verkefnið í umboði iðnaðarráðuneytisins og í sam-
starfi við iðnráðgjafa í landshlutunum.
Verkefnið er m.a. styrkt af Iðnþróunarsjóði, Iðnrekstrar-
sjóði og Byggðasjóði. Það miðar að því að fjölga litlum
fyrirtækjum, efla þau sem fyrir eru og auka þannig fjölbreytni
í atvinnulífinu.
ÞÚ VERÐUR
AÐ LEGGJA
HART AÐ ÞÉR
Þetta er ekkert venjulegt
námskeið: Þú leggur sjálfur
til efniviðinn og það er frum-
kvæði þitt og vinna sem
ræður úrslitum um árangur-
inn.
Þú átt auðveldlega að
geta sameinað þátttöku í
verkefninu núverandi starfi, en gerðu ráð fyrir að mikið af
frítíma þínum fari í verkefnið.
Við hittumst á fjórum vinnufundum um helgar með um
þriggja mánaða millibili. Þar verður unnið í hópum og leið-
beinendur aðstoða þátttakendur við að meta hugmyndir
þeirra og skipuleggja starfið stig af stigi.
Milli vinnufundanna þarftu að glíma við verkefni sem öll
tengjast hugmynd þinni um stofnun fyrirtækis eða nýbreytni
í rekstri.
Þátttakendur verða valdir úr hópi umsækjenda. Áður en
valið fer fram færðu tækifæri til að gera grein fyrir hugmynd
þinni og aðstæðum í viðtali.
UPPLÝSINGAR GEFA:
Halldór Árnason
Vinnusími 91-42411
Heimasími 91-37865
Þorsteinn Garðarsson
Vinnusími 99-1350
Heimasími 99-3834
Theodór Blöndal
Vinnusími 97-2300
Heimasími 97-2260
SAMSTARFSNEFND UMIÐNRÁÐGJÖF í LANDSHLUTUNUM.
Iðntæknistofnun íslands, Vesturvör 27,200 Kópavogur, sími 91-42411.
Tranströmer og Göran Sonnevi
eiga báðir fjögur ljóð í bókinni,
Göran Palm þrjú, Lars Gust-
afsson eitt, Björn Hákanson eitt
og Lars Norén þrjú.
Furðumörg þeirra ljóða sem
birtast í Svensk dikt eru til í
íslenskum þýðingum. Meðal
þýðenda nefni ég nokkra: Magn-
ús Ásgeirsson, Helga Hálfdan-
arson, Jón úr Vör og Hannes
Sigfússon. íslensk skáld hafa
löngum þýtt mikið úr sænsku.
Það er með nokkru stolti að á
þetta er minnst hér, en hvað
varðar aðrar þjóðir hefur verið
um vanrækslu að ræða og hún
hefur skaðað íslenska ljóðlist.
Eg hef þá m.a. í huga áhugaleysi
þýðenda hvað varðar enska og
bandaríska ljóðlist og ekki síst
franska.
Samhengi bókmenntanna,
tengsl samtímaskálda við skáld
fyrri alda, veldur stundum
ágreiningi. Eins og Lars Gust-
afsson segir í formála sínum er
þráðurinn óslitinn í sænskum
skáldskap. Það held ég líka að
muni koma á daginn fari menn í
alvöru að hyggja að því sama í
okkar bókmenntum.
Gunnar Ekelöf var eitt þeirra
skálda sem orti mikið um fram-
andleik mannsins, sjálfan sig og
það land sem hann tilheyrði. I
Non serviam standa þessar eft-
irminnilegu línur:
J»g ar en frámling i detU land
men detU land ár ingen frámling í mig!
Jag ár inte hemma i detU land
men detU land beter Hig 8om hemma i mig;
Varla er unnt að orða betur
samband skálds við land sitt en
Gunnar Ekelöf gerir. En í
skáldskap hans var það ekki að-
eins Svíþjóð heldur allur heim-
urinn sem fékk hann til að
senda frá sér eftirfarandi trú-
arjátningu: Jag tror pá den en-
samma mánniskan. Eins og svo
mörg skáld gat hann sagt að
lokum: Það sem ég hef ort er
falið milli línanna.
Göran Palm hefur eiginlega
haft meira gildi fyrir þróun
sænskrar ljóðlistar sem gagn-
rýnandi, kenningasmiður, sífellt
reynt að velta goðum af stalli, fá
menn til að endurskoða hug
sinn. Eitt ljóða hans er þó orðið
sígilt í sænskum skáldskap og
oft til þess vitnað, margir hafa
skopstælt það, en það virðist
standa af sér öll veður. Lars
Gustafsson birti það í bók sinni.
I íslenskri þýðingu gæti það
hljóðað eitthvað á þessa leið:
kg frtend andspa^nis harinu.
lurna er það.
I'arna er hafið.
fce horfi í þnh.
HafiA. Já einmitt.
I»aö er einn og á Louvresafninu.
(Hafið)
Yngsta skáldið í Svensk dikt,
Lars Norén (f. 1944), yrkir ekki
af sama gáleysi og Göran Palm.
Ljóð Noréns fjalla um óttann
sem menn verða að búa við og
geta ekki flúið og þann ógnvald
sem eiturlyfin eru. Hann yrkir
um stúlku sem í einmanaleik
sínum verður fórnarlamb þessa
lífsflótta. Norén er meðal af-
kastamestu skálda Svía nú,
bækur hans eru sumar hverjar
dagbækur þar sem lýst er af
mikilli nákvæmni innra lífi sem
er fyrst og fremst angist og
órjúfandi martröð.
Ljóð Lars Noréns sýna okkur
hina hlið velferðarinnar þar
sem manneskjan er ein og rót-
laus. Þar er ekki um hina heim-
spekilegu sáttfýsi að ræða sem
greina má hjá Gunnari Ekelöf.
Jóhann Hjálmarsson