Morgunblaðið - 21.11.1982, Blaðsíða 16

64
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 21. NÓVEMBER 1982
var ulmn fir|8.
fyrir kvennabos»
arbcurtim klæðnaður
karlmenn
sokkabuxum.
ffSPS—
umáfyrnhluta
nítjándu aldar.
sísí:»"‘".
assaP-t.
«Ti»****e,*to"
sjálfur.
Chí5^
Si-tíSSÍ
^86861 HaunvarupP'
^TTur tlamliR0"'-
nefndur besU
pv“ eftir emum
folanumíh'nn
KonunglcSa
i hesthúsi.
J.o.« »“'*', hi„„-
S.SS*'ikV
aða.
/970 -50
ssrsstfsr
sfc-rEí
einnig Wlár og 8r
Þeir eiginleikar, sem
konur sækjast eftir í
fari karla, hafa að von-
um mótast mest af tíð-
arandanum hverju
sinni og á hverjum stað. Þannig
gildir ekki það sama á íslandi í
dag og á söguöld og meðal frum-
stæðra þjóða gilda önnur lögmál
en á Vesturlöndum. Bandaríska
blaðakonan Arline Usden ritaði
nýlega grein um þessi mál í víðles-
ið kvennablað, án þess þó að gera
nokkra tilraun til að skilgreina í
hverju þessir eftirsóknarverðu
eiginleikar væru fólgnir. Hún
nefndi hins vegar dæmi um
kvennamenn fyrr og nú, en í frá-
sögn sinni miðaði hún eingöngu
við hinn siðmenntaða heim Vest-
urlanda, sem segir auðvitað ekki
nema hálfa söguna. Frásögn
blaðakonunnar hefst reyndar ekki
fyrr en skömmu fyrir aldamótin
1600, með manngerð sem hún kall-
ar „Elizabethan Gallant", sem
þýða má: „Spjátrungurinn eða
friðillinn frá tímum Elísabetar
fyrstu" og endar frásögnin á
manngerð, sem leikarinn Robert
Redford er sagður dæmigerður
fyrir. En áður en við lítum á áður-
nefnda grein, skulum við fara ögn
lengra aftur í tímann og reyna að
gera okkur í hugarlund hvað
draumaprinsar fornaldarinnar
höfðu til að bera, hafi þeir á annað
borð verið til á þeim tímum.
Maðurinn
með kylfuna
Við þekkjum öll skopteikningar
af svokölluðum steinaldar-
mönnum, frammynntum, höfuð-
stórum og þybbnum, með kylfu
reidda um öxl, þar sem þeir draga
konu á eftir sér á hárinu. Þannig
hefur skopsagan komið inn hjá
okkur ákveðinni ímynd af sam-
skiptum kynjanna á forsögulegum
tímum, án þess þó að hafa við
nokkur marktæk rök að styðjast.
Neandertalsmaður er samheiti,
sem gefið hefur verið allsundur-
leitum hópi aldauðra manna, er
líkjast frægri beinagrind, sem
fannst í Neandertal nærri Dúss-
eldorf. Og þótt nútímamenn séu
ekki af þessari tegund komnir, má
vel hefja frásögn okkar á þeim,
þar sem allnákvæmar vísbend-
ingar liggja fyrir um lifnaðar-
hætti og útlit þeirra.
Neandertalsmenn munu hafa
lifað á rótum og berjum og minni-
háttar veiðidýrum, en vopn þeirra
voru ekki slík, að þeir gætu unnið
á stærri dýrum nema með því að
búa þeim tálgryfjur. Þeir smíðuðu
sér áhöld, notuðu eld, og reikuðu
um freðmýrar Mið-Evrópu á ísald-
artímunum, en virðast hafa leitað

skjóls í hellum og jarðföllum þeg-
ar tók að líða að öðru hámarki
síðustu ísaldar fyrir um það bil 30
til 40 þúsund árum. Nokkur vottur
er þess, að þeir hafi verið farnir að
trúa á framhaldslíf, því að þeir
bjuggu um lik á stöðum sem hræ-
dýr náðu ekki til og létu persónu-
lega muni fylgja þeim í gröfina og
lögðu hjá þeim vistir og vopn. Af
lifnaðarháttum þessara manna
mætti ef til vill ráða hvaða ein-
staklingar innan hópsins hafi
helst gengið í augun á kvenpen-
ingnum, enda aðeins hér til gam-
ans gert.
Öflun fæðunnar var auðvitað
upphaf og endir tilverunnar hjá
þessu mannfólki og því má vel
ímynda sér að þeir duglegustu á
þessu sviði hafi notið mestrar
hylli. Nú er ekki með öllu Ijóst
hvort kænska eða líkamsburðir
hafi ráðið þar mestu um, en vísast
er að hvort tveggja hafi skipt
máli. Og þar sem rannsakaðar
hafa verið höfuðkúpur og beina-
grindur Neandertalsmanna, get-
um við lýst hinum fyrsta drauma-
prinsi eitthvað á þennan veg:
Kænn og sterkur veiðimaður með
gríðarstórt höfuð á þéttum og
þybbnum búk, með stutta, en
digra og sterklega útlimi, herða-
breiður og álútur með höfuðið og
hálsinn í sömu bugðu og bakið, svo
að hann getur naumast litið upp.
Hann gengur jafnan boginn í
hnjánum og hálfskutlast áfram á
milli þess sem hann situr á hækj-
um sínum við tinnusmíðar og aðra
iðju. Ennið er lágt, augnabrúnir
framstæðar og hnakkinn stór með
greinilegum beinkambi í miðj-
unni. Kjálkinn er sterklegur og
hökulaus. Þessi lýsing samræmist
ef til vill ekki þeim hugmyndum
sem við gerum okkur um fríðleika,
en í þessum hópi hefur drauma-
prinsinn ekki getað litið öðruvísi
út, ef marka má niðurstöður
mannfræði- og fornleifarann-
sókna.
Upphaf
siðmenningar
Sjaldan mun hafa orðið meiri
breyting á mannfólkinu en er Ne-
andartalsmenn hurfu úr sögunni
og Cro-Magnon-kynþátturinn tók
við, en sá kynþáttur virðist að at-
gjörvi og gáfum hafa verið jafnoki
bestu núlifandi kynkvísla. Með
Cro-Magnon-manninum kom hinn
viti borni maður til sögunnar og
varð aðalkynþátturinh á síðari ís-
aldartímum. Nokkuð er óljóst um
uppruna þessara manna og einnig
er skyldleiki þeirra við aðra kyn-
þætti, svo sem Neandertalsmenn,
óljós, en verið getur að Cro-
Magnon-menn hafi eytt síðustu
leifum Neandertalsmanna eða
blandast þeim við lok ísaldar og
hafi það verið síðasta stigið í
þróun, sem leiddi til þess að nú-
tímamaðurinn, homo sapiens sapi-
ens, kom fram.
Draumapnnsmn
Á öllum tímum, í öllum löndum, hafa ungar stúlkur átt
sér draumaprinsa, ímynd hins fullkomna manns, sem
er öðrum mönnum fremri og eftirsóknarverðari.
Þessir hjartaknúsarar hafa að sjálfsögðu verið afar
mismunandi eftir því hvar og hvenær þeir hafa leikið
með tilfinningar yngismeyjanna og tíðarandinn hefur
auðvitað mótað mjög þessar hetjur sem og önnur fyr-
irbrigði í mannlífinu. Það væri eflaust ágætt rann-
sóknarefni fyrir félags- og sálfræðinga að kanna
hvers konar eiginleikar eða hvers konar manngerðir
það eru sem konur sækjast helst eftir, þótt eflaust
megi búast við að svörin yrðu ærið misjöfn. Víst er, að
í fjölbreytileika nútíma samfélags er erfitt að benda á
ákveðna manngerð eða afmarkaðan hóp sem nýtur
sérstakrar kvenhylli umfram aðra. Þó læðist sá grun-
ur að, að menn sem eru áberandi í fjölmiðlum, t.d.
sjónvarpi og kvikmyndum, séu einna best settir í
þessum efnum. En þessum tækjum var auðvitað ekki
til að dreifa fyrr á tímum og í aldanna rás hafa hinar
ólíklegustu manngerðir komið við sögu draumaprins-
anna, sem verður lauslega rifjuð upp í eftirfarandi
grein.