Morgunblaðið - 21.11.1982, Blaðsíða 26

74
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 21. NÓVEMBER 1982
. . . verdur sýnd á næstunni
Siðferði
hinna þröngsýnu
Árið 1928 var breski rithöf-
undurinn David Herbert Law-
rence 43 ára og átti hann aðeins
tvö ár eftir ólifuð. Hann hafði
gefið út nokkrar bækur, meðal
annarra The White Peacock
(1911), Sons and Lovers, The
Kainbow (1915), Women In Love
(1916) og allar áttu þær það
sameiginlegt að fjalla um tabú-
efni, efni, sem fór fyrir hjartað á
þröngsýnu, „siðprúðu" fólki sem
þjáðist af Viktoríu-komplexum,
og erfiðlega gekk að fá þær út-
gefnar. Þegar Lawrence hafði
lokið við Elskhuga lafði Chatter-
ley, sendi hann handritið til út-
gefanda síns, en hann neitaði að
gefa hana út. Ástæðuna þarf
ekki að nefna.
Þegar útséð var um að bókin
yrði gefin út í Englandi, fór
Lawrence með handritið til Flor-
ence og lét ítalska prentara (sem
kunnu örfá orð í ensku) prenta
hana. Að vísu vissu þeir um hvað
blessuð bókin fjallaði, en þeir
skildu ekki andúð Tjallanna
gagnvart hreinskilnislegum
bólfaralýsingum höfundarins.
„Við sem gerum það daglega,"
varð einum þeirra á orði. Bókin
var prentuð í eitt þúsund eintök-
um og kostaði eintakið tíu doll-
ara. Síðan var henni smyglað til
Englands og dreift meðal vina og
kunningja Lawrence. Sumir
þeirra voru forvitnir, vildu vita
hvað það væri eiginlega sem
gagnrýnendur kölluðu „saurug-
ustu bók enskra bókmennta".
Fyrsta upplagið seldist upp á
skömmum tíma og ekki leið á
löngu þar til annað upplag var
prentað. Bókin var umtöluð og
bannið jók aðeins forvitni fólks-
ins, þar af leiðandi söluna. Betri
auglýsing þekktist ekki þá. Lög-
reglumenn og Scotland Yard
réðust inn á heimili í leit að ein-
tökum. Á skömmum tíma var
þessi bók fræg fyrir það eitt að
ekki mátti lesa hana. Það dugði
til að hún seldist grimmt og
menn nældu sér í rándýr eintök
á svarta markaðinum.
Sjálfur var Lawrence veikur,
en verst þótti honum að fá ekki
peninga í sinn vasa. Hann dó ár-
ið 1930. En bók hans lifði áfram
í undirheimum. Það var ekki
fyrr en sumarið 1959 að banda-
rískur dómstóll dæmdi hana
löglega, hæfa til lestrar. Þá
Bækiaði
hermaðurinn á í
sifelldu stríði
við sjálfan
sig út af
framhjáhaldi
konu sinnar.
Elskhugi lafði
Chatterley
hafði hún verið lesin í leynum í
þrjátiu ár. Mismunandi eru ör-
lög bóka.
Sagan
Lawrence sagði einum vini
sinum að innihald bókarinnar
„hæfði ekki venjulegum fíflum,
hún yrði aldrei prentuð en hann
myndi aldrei stytta hana“.
í raun er söguþráðurinn svo
einfaldur að hægt væri að skrifa
hann á eldspýtustokk. Constance
Chatterley er ung og lífsþyrst
lafði. Maður hennar, Clifford,
bæklast í stríðinu mikla (heims-
styrjöldinni fyrri) og þegar heim
kemur verður hann að hafast við
í hjólastól; hann getur ekki leng-
ur gagnast konu sinni. Con-
stance missir áhugann á honum
og er ekki lengi að koma auga á
notagildi graða skógarvarðarins
á býlinu, Oliver Mellors.
Sylvia Kristel
Nú hefur þessi umdeilda bók
verið kvikmynduð í þriðja sinn
en hún verður sýnd í Háskóla-
biói innan skamms og var þar að
verki franski leikstjórinn Just
Jaeckin. Hann er frægastur fyrir
Emmanuelle-myndirnar og
hverja aðra en hana átti hann að
fá í aðalhlutverkið, Sylviu Kristel.
Allir kannast við þá leikkonu.
Að vísu hefur hún aldrei fengið á
sig sérstakt orð sem leikkona, en
þeim mun duglegri hefur hún
verið við striplið.
Eftir Emmanuelle-myndirnar
gekk henni ekki of vel að fá hlut-
verk, því hún vildi minnka
pornografíuna og leika. Það gekk
illa því fólk virtist aðeins vilja
á&jmm
W
Leikstjórinn Just Jaeckin leikstýrir Sylviu Kristel og Nicholas Clay.
Skógarvörðurinn og lafðin á valdi tilfinninganna.
sjá kroppinn. En þegar franski
skattheimtumaðurinn sat um
hana, fór hún til Ameríku til að
drýgja tekjurnar. Þar lék hún í
nokkrum myndum, Airport 79,
The Nude Bomb (Max spæjari)
og Private Lessons.
Sjálf hefur hún í blaðaviðtali
sagt frá fyrstu kynnum sínum af
myndavélinni. „Það byrjaði þeg-
ar ég kynntist fyrsta kærastan-
um mínum. Hann vann við
fréttablað í Utrecht og dag einn
átti hann að segja frá fegurðar-
sýningu. Jacques Charrier, einn
af körlum Bardot, var þar og
hann sagði við mig: þér gengi vel
í(kvikmyndum, fylgdu mér. Ég
fór með honum til Parísar og
hann prófaði mig fyrir framan
kvikmyndavélarnar. Síðan lokk-
aði hann mig í bólið. Daginn eft-
ir var öllu lokið og ég sá hann
ekki aftur. Mér brá auðvitað en
ákvað að spjara mig. Stuttu síð-
ar fékk ég hlutverk Emmanu-
elle.“
Sylvia er stolt af Lafðinni.
„Það er mín besta mynd til
þessa. Móðir mín segir hana fal-
legustu mynd sem hún hefur séð.
Ég hef reynt að losna við Emm-
anuelle-ímyndina en það hefur
ekki tekist, þótt ég hafi unnið
með leikstjórunum Vadim og
Chabrol. Nú segir hún (en fáir
trúa henni) að nú sé kominn tími
til að hætta að leika í þessum
erótísku myndum.
Helsta von
Englendinga
Það var Sylvia sjálf sem valdi
aðalmótleikarann, hlutverk
skógarvarðarins illræmda. Þeg-
ar leikararnir Oliver Reed og Ian
McShane afþökkuðu hlutverkið,
valdi hún óþekktan karlmann,
sem hún segir nú að sé karl-
mannlegasti maðurinn sem hún
hafi nokkru sinni séð, Nicholas
(’lay.
Fáir breskir leikarar hafa
skotist upp á stjörnuhimininn
sem kyntákn, en Clay þessi virð-
ist vera sá fyrsti í langan tíma.
Eða eins og Bretar segja sjálfir:
Ameríkumenn hafa sinn Burt
Reynolds. Við höfum okkar
Nicholas Clay.
Clay fékk þrjú hlutverk á svip-
uðum tíma. Fyrst lék hann í
Elskhuganum og fékkst til að
stripla djarflega með Sylviu. Því
næst lék hann í mynd Boormans,
Excalibur (enn ósýnd hérlendis)
og vakti hann mikla eftirtekt
fyrir það hlutverk. Fyrir
frammistöðu sína fékk Clay
hlutverk í Agatha Christie-
myndinni Evil Under the Sun
(Sólin ein var vitni). Nú gengur
Clay undir gælunafninu herra
Lust-A-Lot.
Að hneyksla eða
hneyksla ekki
Um bók þessa hefur fræði-
maðurinn Richard Hoggart sagt:
Elskhugi lafði Chatterlay er ekki
saurug bók. Hún er hrein og al-
varleg og falleg. Margar aðrar
bækur eru saurugar og ef við
sækjumst eftir slíkum ættum við
að lesa þær. Ef við höldum því
fram að bókin sé sori, þá erum
það við sem erum saurug. —
Lawrence gerði allt sem í hans
valdi stóð til að skrifa heiðarlega
og faliega bók með opnum huga.
Ef við lesum hana skynsamlega,
komum við auga á gæðin. Við
sjáum að hún er hreinskilnasta
bók okkar tíma.
Sjálfur segir Lawrence: Þrátt
fyrir allt hatrið samdi ég þessa
bók eins heiðarlega og mér var
frekast unnt. Orðin, sem
hneyksla við fyrstu sýn,
hneyksla okkur ekki eftir stutta
umhugsun. Er það vegna þess að
hugurinn er spilltur af vanan-
um? Alls ekki. Það er vegna þess
að orðin hneyksla aðeins augun,
þau hneyksla aldrei hugann."
HJÓ