Morgunblaðið - 25.11.1982, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 25. NÓVEMBER 1982
ASKUR
LAUGAVEGI 28
Réttur kvöldsins
Forréttur
Kjötseyöi Valencia
eöa
Fiskitoppur meö andalúsíusósu
og
Paella
Spænskur hrísgrjónaréttur
m/kjúklingum og skelfisk
framreiddur meö hvítlaukssnittubrauöi
ÞOKULUKTIR
VINNULJÓS OG KASTARAR
ísetning ástaönum.
BOSCH ÞJÓNUSTA
BRÆÐURNIR ORMSSON
LÁGMÚLA 9 SÍMI 38820
%
Viötalstími borgarfulltrúa
Sjálfstæöisflokksins í
Reykjavík
Borgarfulltrúar Sjálfstæöisflokksins veröa til viðtals í
Valhöll, Háaleitisbraut 1 á laugardögum frá kl.
10—12. Er þar tekið á móti hvers kyns fyrirspurnum
og ábendingum og er öllum borgarbúum boðið að
notfæra sér viötalstíma þessa.
Hagnar Svainn
Laugardaginn 27. nóvember veröa til viötals kl.
10—12 Ragnar Júlíusson og Sveinn Björnsson.
■VF ERLENDUM VETTVANGI
eftir BJÖRN BJARNASON
Ronald Reagan, forseti Bandaríkjanna, flutti ræðu um afvopn-
unarmál og takmörkun vígbúnaðar á mánudagskvöldið. Ræð-
unni var sjónvarpað um öll Bandaríkin og með aðstoð mynda
lagði forsetinn sig fram um að skýra hernaðarstöðuna milli
Bandaríkjanna og Sovétríkjanna. Um leið og hann skýrði frá
tillögu sinni um nýju MX-eldflaugarnar og að þeim skuli komið
fyrir á skotpöllum í þyrpingu, ítrekaði hann fyrri tillögur sínar
í afvopnunarmálum og lagði fram nýjar hugmyndir. Þennan
sama mánudag flutti hinn nýi leiðtogi sovéska kommúnista-
flokksins, Yuri Andropov, stefnuræðu á fundi miðstjórnar
flokksins. Þar fjallaði hann einnig um stöðuna í vígbúnaðar-
málum. Hér verður leitast við að gera nokkra grein fyrir því,
sem þeir Ronald Reagan og Yuri Andropov höfðu að segja.
skoðunar, að Ronald Reagan og
aðrir leiðtogar Vesturlanda fari
með rangt mál, þegar þeir tala
um forskot Sovétríkjanna í
vígbúnaði, það sé í raun ekki
fyrir hendi heldur ríki nú „jafn-
ræði eða jafnrétti". Yuri Andro-
pov sagði á miðstjórnarfundin-
um á mánudaginn í þýðingu
áróðursskrifstofu sovéska sendi-
ráðsins í Reykjavík:
„Við lítum svo á, að inntakið í
viðræðum við Bandaríkin og
önnur vestræn ríki, liggi ekki
fyrst og fremst í því að ræða
skoðanaágreining, heldur í því á
hvern hátt við getum orðið sam-
mála um að stemma stigu við
vígbúnaðinum. Fyrir okkur eru
slikar viðræður sameiginlegt
átak ólíkra ríkja til að reyna að
ná sem mestum, hugsanlegum
árangri fyrir alla aðila. Vanda-
málin hverfa ekki af sjálfu sér,
ef viðræðurnar fara aðeins fram'
viðræðnanna vegna, eins og allt-
of oft á sér stað. Við viljum leita
að heilbrigðum grundvelli, sem
er aðgengilegur fyrir báða aðila,
þar sem leysa má hin marg-
slungnu vandamál, einkum, auð-
vitað, hvernig stöðva má víg-
búnaðarkapphlaupið, þar með
talið kapphlaup með bæði
kjarnorkuvopn og hefðbundin
vopn. En látum engan vonast
eftir einhliða afvopnun frá
okkar hendi. Við erum ekki
barnaleg þjóð. Við sækjumst
heldur ekki eftir einhliða af-
Reagan og Andropov
um frið og afvopnun
Bandaríkjaforseti sýndi með
myndum, línuritum og súl-
um, að á næstum öllum sviðum
vígbúnaðar standa Sovétmenn
framar en Bandaríkjamenn.
Gerði hann síðan grein fyrir því,
hvers vegna hann teldi nauð-
synlegt að koma MX-eldflaug-
unum fyrir. Hann sagði, að
vafalaust ættu ýmsir erfitt með
að átta sig á því, hvers vegna
það væri friðarviðleitni að
endurnýja eldflaugar. Hann út-
skýrði það með því að vísa til
kenningarinnar um það, sem á
íslensku hefur verið nefnt fæl-
ing en á ensku er „deterrence",
að varnarviðbúnaður sé ávallt
svo öflugur, að hugsanlegum
árásaraðila sé ljóst, að árás
hans yrði honum sjálfum of
dýrkeypt, hann myndi tapa
meiru sjálfur en andstæðingur-
inn. Reagan sagði, að fælingar-
kenningin hefði staðist reynslu
tímans, en hins vegar þyrfti að
grípa til ýmissa nýrra úrræða
til að framkvæma hana. Þá
benti hann einnig á það, að
ákvarðanir Bandaríkjamanna
um endurnýjun á vopnakerfum,
hvettu Sovétmenn til þess að
ræða af alvöru um niðurskurð
herafla og Bandaríkjamenn
vildu verulegan niðurskurð.
Bandaríkjaforseti vísaði enn
til forskots Sovétmanna á hin-
um ýmsu sviðum og einmitt þess
vegna hefðu þeir lítinn áhuga á
því að semja um afvopnun.
Bandaríkjamenn yrðu þess
vegna að skapa hernaðarlegt
jafnvægi að nýju til að fá Sov-
étmenn til samninga. Rifjaði
hann upp, að 1969 vildu Sovét-
menn ekki semja um bann við
gagneldflaugakerfum (ABM-
kerfum). Þá hefði öldungadeild
Bandaríkjaþings samþykkt með
naumum meirihluta að hefja
smíði sliks kerfis. Eftir það voru
Sovétmenn miklu viðráðanlegri
og síðan var samið um framtíð-
arskipan þeirra mála, sem báðir
una við enn í dag.
Eftir að Ronald Reagan hafði
rakið tillögur stjórnar sinnar
um útþurrkun á meðallang-
drægum eldflaugum í Evrópu,
stórfelldan niðurskurð á lang-
drægum kjarnorkuvopnum og
fækkun í venjulegum herafla í
Mið-Evrópu, rakti hann fleiri
atriði, sem ræða ætti við Sov-
étmenn. í fyrsta lagi um að risa-
veldin tilkynntu hvort öðru
fyrirfram ef þau ætluðu að gera
tilraunir með langdrægar land-
eldflaugar, langdrægar kafbáta-
eldflaugar og meðallangdrægar
eldflaugar. í öðru lagi tilkynntu
þau hvort öðru fyrirfram um
meiriháttar heræfingar. Næði
þetta hvorttveggja fram væri
hættu á misskilningi bægt frá. í
þriðja lagi ættu risaveldin að
skiptast á nákvæmum upplýs-
ingum um kjarnorkuherstyrk
sinn. Og Ioks sagðist Reagan
ætla að beita sér fyrir því að
„beina símalínan" milli Hvíta
hússins og Kremlar yrði endur-
bætt.
Síðan Sovétmenn náðu því
forskoti sem Ronald Reagan vís-
aði til og sýndi áhorfendum og
áheyrendum sínum fram á með
tölum og töflum, hafa eftirlætis-
orð sovéskra ráðamanna verið
„jafnræði" og ,jafnrétti“, þegar
þeir tala um stöðuna í miðkerf-
inu, en það orð er notað um
kjarnorkuvopnin, sem mynda
ógnarjafnvægið svokallaða milli
Bandaríkjanna og Sovétríkj-
anna. Kremlverjar eru þeirrar
vopnun vestursins. Við viljum
jafnrétti, þar sem tekið er tillit
til hagsmuna beggja aðila, við
viljum heiðarlegt samkomulag,
og við erum reiðubúnir til að
gera slíkt samkomulag."
Sé boðskapur þeirra Reagans
og Andropovs borinn saman í
stuttu máli, kemur í ljós, að
Bandaríkjaforseti hefur frum-
kvæði að því að setja fram
markvissar tillögur um það að
hverju skuli stefnt með afvopn-
unarsamningum, leiðtogi sov-
éska kommúnistaflokksins setur
ekki fram neinar slíkar tillögur
heldur talar almennt um vilja
til „heiðariegs samkomulags".
Sumir spyrja og ekki að ástæðu-
lausu, hvenær hafa Sovétmenn
gert „heiðarlegt samkomulag"
eða staðið „heiðarlega" að fram-
kvæmd samkomulags? Það eru
ekki síst nánustu samstarfs-
menn Ronald Reagans í afvopn-
unarmálum, sem velt hafa þess-
ari spurningu fyrir sér í ræðu og
riti og nægir þar að nefna Eug-
ene Rostow, sem er fyrir afvopn-
unarstofnun Bandaríkjastjórn-
ar. Jimmy Carter, fyrrum
Bandaríkjaforseti, hefur hvað
eftir annað skýrt frá því eftir að
hann lét af embætti, að Leonid
Brezhnev og Sovétstjórnin hafi
hafnað öllum hugmyndum sín-
um um afdráttarlaus og skjót
skref til afvopnunar. Ræðu
Andropovs verður að skoða í
þessu ljósi — Sovétmenn kunna
vel við stöðuna eins og hún er.
Fyrrum yfirmaður KGB veit um
undirróður manna sinna á Vest-
urlöndum og baráttuna fyrir
einhliða afvopnun þar, en Sovét-
menn eru „ekki barnaleg þjóð"
og hafna því einhliða afvopnun
fyrir sitt leyti, segir Andropov.