Morgunblaðið - 11.01.1983, Síða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 11. JANÚAR 1983
Shcharansky
í lífshættu
— hefur verid í hungurverkfalli í rúma þrjá mánuði
IVI Aviv, 10. januar. Al'.
ANATOI.V Shcharan.sky, scm silur í rangelsi í Sovétríkjunum, er neyddur til að
hnréa þriöja hvern dag og er nú í lífshættu, aö því er haft er eftir eiginkonu
hans. Ilann hefur nú verið í hungurverkfalli á fjórða mánuð.
Avital Shcharansky sagði í síma-
viðtali við AP-fréttastofuna frá
heimili hennar í Jerúsalem, að upp-
lýsingarnar hefði hún fengið frá
mági sínum í Moskvu. Einnig hafði
hún fengið þær fregnir, að enginn
hefði lengur heimild til að heim-
sækja eiginmann hennar í fangels-
ið.
Fangelsisstjórinn sagði í viðtali
við ættingja Shcharansky í Moskvu,
að hann væri einungis neyddur tií
að borða þriðja hvern dag, en fang-
ar sem hafa verið jafn lengi og
hann í hungurverkfalli fá yfirleitt
mat annan hvern dag. „Þetta þýðir
einungis, að þeir eru að ganga af
honum dauðum ... Yfirvöldin hafa
1 hyggju að drepa hann,“ sagði
Avital í viðtalinu.
Grikkland:
Gengisfellingin
fordæmd í EBE
BrussH, 10. janúar. Al*.
FRAMKVÆMDARÁÐ EBE for-
dæmdi í dag þá ákvörðun grísku ríkis-
stjórnarinnar að fella gengi grísku
„dröchmunnar" án þess að hafa sam-
ráð við önnur aðildarríki bandalags-
ins. Einnig sagði það þessa gengisfell-
ingu geta haft mikil áhrif á önnur
aðildarríki EBE.
Stjórn Andreas Papandreou for-
sætisráðherra lækkaði gengi gríska
gjaldmiðilsins um 15,5 prósent
gagnvart Bandaríkjadollar á
sunnudag í þeim tilgangi að styrkja
fjárhag landsins, sem er bágborinn.
Grikkland gekk í EBE árið 1981,
en er utan evrópska gjaldeyriskerf-
isins.
Forsætisráðherra Bretlands, frú Margaret Thatcher, virðir hér fyrir sér
jarðsprengjusvæði á Falklandseyjum sl. sunnudag, en sprengjusvæði
þetta sýnir vel þau vandamál, sem íbúar Falklandseyja eiga við að etja
nú, þegar þeir eru sem óðast að taka upp daglegt líf að nýju eftir stríðið
við Argentínumenn.
Thatcher ákaft fagnað við
komuna til Falklandseyja
l‘orl Sianlcy og London, l<). janúar. Al‘.
MARGARET Thatcher, forsætisráðherra Bretlands, var fagnað ákaft af
íbúum Falklandseyja, þegar hún kom þangað í skyndiheimsókn á laugardag.
Blöð brezka íhaldsflokksins hafa lýst yfir mikilli ánægju tned þessa heim-
sókn, en blöð Verkamannaflokksins hafa gagnrýnt hana. í Buenos Aires
hefur þessi heimsókn verið fordæmd sem ögrun við Argentínumenn, en nú
eru 7 mánuðir liðnir, síðan Bretar náðu Fallilandseyjum aftur á sitt vald úr
höndum innrásarliðs Argentínumanna.
Flugvél frú Thatcher lenti á
flugveílinum við Port Stanley á
Falklandseyjum á laugardags-
kvöld og var það í fyrsta sinn, sem
brezkur forsætisráðherra heim-
sækir Falklandseyjar á þeim 150
árum, sem liðin eru frá því að eyj-
arnar komust undir brezk yfirráð.
Til Port Stanley var flogið frá
London, sem er nær 13.000 km
löng leið og var höfð viðkoma í
Ascension-eyju á Suður-Atl-
antshafi á leiðinni. Þaðan var
flogið í einni ferð með vél af gerð-
inni Herkules og tók sú flugferð
um 13 klukkustundir, en flugvél-
inni var fylgt til Port Stanley af
orrustuþotum af Phantom-gerð.
Ég er hingað komin til þess að
ræða við fólkið, sem býr hér, til
þess að sýna stuðning minn við
herliðið, sem dvelst hér, og til þess
að tjá þeim virðingu mína, sem
frelsuðu Falklandseyjar, sagði frú
Thatcher við komuna.
Ekki var frá því skýrt, hve lengi
frú Thatcher hygðist dvelja á
Falklandseyjum, en talið víst, að
heimsókn hennar þangað muni
standa í nokkra daga.
Blöð brezka Íhaldsflokksins
hafa lýst yfir mikilli ánægju með
Falklandseyjaför frú Thatcher.
Þannig skýrir blaðið The Daily
Star frá henni með fyrirsögninni:
„Maggie vinnur eyjarnar á ný“.
Hjá blöðum Verkamannaflokksins
kveður mjög við annan tón og er
heimsóknin þar gagnrýnd. George
Foulkes, þingmaður Verkamanna-
flokksins, hefur látið svo um
mælt, að heimsóknin væri einung-
is gerð, til þess að frú Thatcher og
íhaldsflokkurinn gætu haft eins
mikinn stjórnmálalegan ávinnig
og unnt væri af sigrinum yfir Arg-
entínumönnum.
Sovézka fréttastofan Tass hefur
sagt, að heimsókn frú Thatcher til
Falklandseyja sé enn frekari
sönnun um, að Bretar hyggist gera
eyjarnar að meiri háttar herstöð í
Suður-Atlantshafi. I fréttinni frá
Tass er tekin skýr afstaða með
Argentínu, en þaðan fá Sovét-
menn mest af því korni og kjöti,
sem þeir flytja inn. Sagði Tass
ennfremur, að aðgerðir Breta á
Falklandseyjum eigi eftir að hafa
varanlega spennu í för með sér á
þessu heimssvæði.
Observer 1
fjárkröggum
Lundúnum, 10. janúar. Al*.
STJÓRN ARNEFN D blaðsins
Observer kom saman í dag til að
ræða framtíð blaðsins, sem er elsta
sunnudagsblað í Bretlandi og á í
miklum fjárhagserfiðleikum um
þessar mundir.
Samkvæmt fregnum Financial
Times mun fyrrverandi eigandi
blaðsins, Bandaríkjamaðurinn
Robert Anderson, vera viðstaddur
umræðurnar. Hann er stjórnar-
formaður Richfield-olíufyrirtæk-
isins, sem bjargaði Observer úr
fjárkröggum árið 1976 og seldi það
síðan fyrir sex milljónir punda ár-
ið 1981. Kaupandi blaðsins þá og
núverandi eigandi er Roland
Rowland frá Lonrho, sem er eig-
andi umfangsmikilla blaða-
hringja.
Rowland tilkynnti á sunnudag,
að hann hefði í hyggju að selja
blaðahring sinn í Bretlandi, og er
þar fyrir utan Observer um að
ræða blöðin „Glasgow Herald“,
„Sunday Standard" og 26 héraðs-
blöð.
Observer, sem er mjög virt blað,
var stofnsett árið 1791.
Veður
víða um heim
Akureyri -1 alskýjaó
Amsterdam 8 skýjaó
Aþena 13 skýjað
Beirút 16 skýjaó
Berlín 7 skýjaó
BrUssel 9 rigning
Buenos Aires 34 skýjaó
Chicago 9 rigning
Feneyjar 3 heióskírt
Frankfurt 5 skýjaó
Genf 6 heióskírt
Helsinki 3 heióskírt
Hong Kong 13 skýjaó
Jerúsalem 10 heióskírt
Jóhannesarborg 32 heióskírt
Las Palmas 19 skýjaó
Lissabon 13 heióskirt
London 12 skýjað
Madrid 10 heióskirt
Malaga 15 léttskýjaö
Mallorca 13 léttskýjaó
Mexíkóborg 23 heióskírt
Moskva 2 skýjað
Nýja Delhi 16 skýjaó
New York 2 heiðskírt
Ósló 5 heióskírt
Parts 9 skýjaó
Reykjavík 0 1 1 «
Róm 15 heiöskírt
San Francisco 19 heióskírt
Singapore 30 rigning
Stokkhólmur 3 heióskírt
Tel Aviv 16 heióskirt
Tókýó 9 skýjað
Vancouver 9 rigning
Vin 7skýjaö
Þórshöfn 8 alskýjaó
jr • • _____ _____
Liðhlaupi úr sovéska hernum W 7 ■ Tll I A TI ) "T\T T
lýsir ástandinu í Afganistan: T 111 I 11 tÝJI II
Um síðustu jól voru þrjú ár liðin
frá því, að Sovétmenn réðust inn í
Afganistan. Þrátt fyrir stuðning
leppstjórnarinnar í landinu hefur
innrásarhernum ekki enn tekist að
berja heimamenn til hlýðni. Sam-
kvæmt upplýsingum liðhlaupa úr
her Sovétmanna er nú svo komið,
að skorturinn á aga og óánægjan
er orðin slík innan hersins, að
grípa hefur orðið til þess að taka
undirforingja jafnt sem foringja af
lífi.
Liðhlaupinn Anatoly Dimitr-
evich Zakharov, 19 ára bónda-
sonur frá Moldavíu, skýrði frá
þessu í samtali við blaðamann
breska blaðsins Sunday Tele-
graph og sagöist sjálfur hafa
orðið vitni að aftöku foringja í
herdeild sinni.
„Þetta gerist í síauknum mæli
og alls staðar í landinu," segir
Zakharov. „Aður var refsingin
venjulega 15 ára fangelsisvist í
það minnsta. Það er ekki aðeins
áhugaleysi fyrir herþjónustu,
sem plagar herinn, heldur og al-
gert virðingarleysi fyrir yfir-
mönnunum og stjórn landsins."
Zakharov segir - liðsandann
einnig vera í molum hjá her-
mönnum Sovétmanna og þeir
snúi sér í síauknum mæli að eit-
urlyfjum. Flestir hermannanna
reykja hass, sem auðvelt er að
verða sér úti um í Afganistan.
Venjulega fara viðskiptin fram
með þeim hætti, að hermennirn-
ir láta skotvopn, jafnvel riffla, í
té fyrir hassið. Sjálfur segist
Zakharov hafa þekkt nokkra
hermenn, sem voru orðnir for-
fallnir hassistar.
Mynd sú, sem Zakharov dreg-
ur upp af lífi sovéskra hermanna
i Afganistan, er harla dapurleg,
en sannfærandi fyrir þá sök, að
hún lýsir glöggt leiðindunum,
harðneskjulegum aðstæðum og á
stundum ruddafenginni vald-
beitingu.
Eftir mánaðarlanga grunn-
þjálfun í Taskhent var Zakharov
sendur til Kabúl. Að hans sögn
búa hermennirnir enn í tjöldum
þremur árum eftir innrásina.
Allt að 30 hermenn eru í hverju
taldi og aðbúnaðurinn er ömur-
legur. A sumrin er hitinn og ryk-
ið kæfandi, á veturna er kuldinn
að gera út af við þá.
Hreinlætisaðstaðan er hörmu-
leg að sögn Zakharovs. Ummæli
hans koma heim og saman við
aðrar fregnir, sem borist hafa til
Vesturlanda. Þær herma, að
mannfall sé mikið í liði Sovét-
manna, ekki eingöngu af völdum
skotsára, heldur fyrir sakir alls
kyns pesta og farsótta, sem
herja á hermennina í óþrifnaðin-
um, sem þeir búa við.
Barsmíðar af hálfu undirfor-
ingja voru daglegt brauð hjá
óbreyttum hermönnum í búðun-
um, sem Zakharov dvaldi í. „Þeir
börðu okkur til hlýðni,“ segir
Zakharov. „Foringjarnir sögðu
við okkur, að þeir hefðu verið
látnir sæta barsmíðum og nú
væri röðin komin að okkur.
Stundum voru barsmíðarnar svo
slæmar, að hermenn reyndu að
verja sig með byssum sínurn."
Eins og reyndin er með flesta
nýliða í hernum var Zakharov
sendur til sex mánaða dvalar í
Afganistan. Hann var aldrei
sendur til orrustu. Sérþjálfaðar
sveitir úrvalshermanna sjá um
þá hlið mála. Zakharov var um
tíma á sjúkrahúsi í Kabúl vegna
magakveisu og rakst þá á nokkra
hermenn, sem hann telur að hafi
orðið fyrir barðinu á eiturefnum,
sem notuð hafi verið í hernaði
gegn frelsissveitunum.
„Sumir þeirra voru blindir, á
öðrum voru ýmsir líkamshlutar,
sér í lagi handleggirnir, illa
brenndir," segir Zakharov. „Ég
heyrði oft á það minnst hjá her-
mönnum í minni herdeild, að
notað væri eiturgas í árásum
flughersins."
Ekki er hægt, að taka bók-
staflega mark á öllu því, sem
Zakharov hefur um ástandið í
Afganistan að segja, en meiri-
hluti vitnisburðar hans kemur
heim og saman við fregnir, sem
áður hafa borist til Vesturlanda
á síðasta ári. Zakharov ákvað
sjálfur, að tilgangsleysið tneð
styrjöldinni í Afganistan væri
slíkt, að ekki væri mannsæm-
andi að taka þátt í því. Hann
yfirgaf því herdeild sína og flúði
upp til fjalla.
Hermenn frelsissveitanna
handtóku hann, en skáru hann
einhverra huta vegna ekki á háls
eins og venja er til. Honum var
boðið að taka íslamska trú og
þáði það boð. í dag er hann með-
limur einnar fylkingar frelsis-
sveitanna og gegnir þar starfi
matsveins og gætir hundanna.