Morgunblaðið - 11.01.1983, Blaðsíða 30

38
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 11. JANÚAR 1983
Minning:
Hólmfríður Jóna
Ingvarsdóttir
Fædd 21. september 1914
Dáin: I . janúar 1983
Glskuleg frænka mín, Hólmfríð-
ur Jóna Ingvarsdóttir, er ekki
lengur á meðal okkar, ástvina
sinna og vina. Hún er „farin heim“
— einsog hún orðaði sjálf förina
yfir landamærin.
Jóna fæddist 21. september 1914
í Reykjavík, dóttir hjónanna Ás-
dísar Jónsdóttur, föðursystur
minnar, og Ingvars Benediktsson-
ar, skipstjóra. Ólst hún upp í kær-
um systkinahópi, tveggja systra
og tveggja bræðra.
Að loknu námi giftist hún, þann
4. nóvember 1933, eftirlifandi eig-
inmanni sínum, Haraldi Sæ-
mundssyni, rafvirkjameistara og
síðar fulltrúa hjá Rafmagnsveitu
Reykjavíkur í fimmtíu ár.
Árið 1936 byggðu þau hús sitt að
Karlagötu 1 hér í borg og hafa átt
þar heima æ síðan.
Dætur þeirra hjóna eru Ásdís
og Ásthildur Inga, báðar búsettar
í Kópavogi. Barnabörn Jónu og
Haraldar eru orðin sex, en eitt
þeirra er látið.
Hinni látnu frænku minni var
margt til lista lagt. Auk þess að
búa manni sínum og dætrum fag-
urt og vistlegt heimili, þá fekkst
hún við kólasaum og lagði stund á
hannyrðir um tíma. Einnig gekk
hún í myndlistarskóla og lærði að
teikna og mála. Hún fékkst líka
við leirmótun og útskurð.
Fegurðarþrá og listsköpun var
henni þannig í blóð borið. En jafn-
framt var henni fjarri skapi að
keppa að frægð eða frama á þeim
sviðum.
Á kveðjustund verða hin gömlu,
góðu kynni og vinátta frænku
minnar mér efst í huga. Eins og
þegar ég og dóttir mín vorum í
vanda staddar á erfiðum tímum.
Þá stóð heimilið að Karlagötu 1
okkur opið sem kærleiksrik vin í
eyðimörk. Fyrir það góðverk og
alla tryggð fyrr og síðar, er nú
þakkað af heilum hug.
Haraldi, dætrum og fjölskyld-
um þeirra, votta ég innilega sam-
úð mína, dóttur minnar og fjöl-
skyldu.
Helga Jóhannsdóttir
Hin langa þraul er liAin
nú loksins hlausiu frióinn
ojj allt cr orðiA róll.
(Sálmur)
Jóna, eins og hún var kölluð,
andaðist að morgni nýársdags á
heimili Ingu, dóttur sinnar, eftir
löng og erfið veikindi og kom slík
fregn því ekki á óvart þeim er
hana þekktu. Jóna var fædd 21.
september 1914 og því 68 ára er
hún lézt. Hún var ein af fimm
börnum hjónanna, Ingvars Bene-
diktssonar skipstjóra og Ásdísar
Jónsdóttur, er eignuðust þrjár
dætur og tvo syni. Ingveldi er dó á
barnsaldri, Ásthildi er dó 18 ára,
Ingvár, er var fyrsti skólastjóri
Tækniskólans í Reykjavík og er nú
látinn fyrir nokkrum árum, svo og
Benedikt sem er einn eftirlifandi
af þessum efnilega systkinahópi.
Sem ung stúlka ólst Jóna upp
hér í Reykjavík, tápmikil, hlát-
urmild og stolt síns æskutíma. 19
ára giftist hún eftirlifandi eigin-
manni sínum, Haraldi Sæmunds-
syni rafvirkjameistara, er síðar
varð fulltrúi hjá Rafmagnsveitu
Reykjavíkur. Eignuðust þau tvær
dætur, Ásdísi og Ásthildu Ingu,
sem nú verða að sjá á bak indællr-
ar og umhyggjusamri móður og
börn þeirra ástríkri og innilegri
ömmu. Jóna var greind kona og
snillingur í höndunum og var
sama á hverju hún snerti. Hún
hafði mikið yndi 'af því að sauma,
og saumaði sem mest á dætur sín-
ar og fjölskyldu, svo og hjálpar-
hella annarra er á þurftu að
halda, hvað saumaskap snerti. En
enginn veit sína ævi fyrr en öll er
og eins og hún sagði eitt sinn: Líf
manns allt búið og allt eftir að
gera. En svo skipaðist heilsa
hennar, að hún sá að dagurinn
þverrandi fór, og gerði hún sér
grein fyrir því. Aðeins þeir er í
lenda vita hvað það er að berjast í
okkar dómharða heimi og að oft
þarf að bíta á jaxlinn ef ekki á að
brotna niður. Jóna var ein af þeim
er bitu á jaxlinn og var reiðubúin
að berjast og njóta þess að vera
með fjölskyldu sinni sem lengst.
Á gulnuðum miða segir hún á ein-
um stað:
Ó Drottinn gcf mér kraft ojj þor,
þín hoóoró öll aó halda.
I>ij; ætíó finna mcóal vor,
um allar aldir alda.
(Sálmur)
Þegar Jóna varð sextug gáfu
dætur hennar henni málartrönur.
En hún hafði oft gaman af að
skissa upp og teikna. Og hvað
skeður, hún málar hvert mál-
verkið á eftir öðru og skipti þá
ekki máli hvort um blýantsteikn-
ingar eða landslags olíumálverk,
nú eða andlits olíumálverk var að
ræða, en hún átti aðeeins eftir
ólokið málverki af einu sinna sex
barnabarna er hún eignaðist um
dagana.
Tréskurð fór hún einnig út í og
náði ótrúlegum árangri og þá ekki
síður keramik og styttugerð er lék
í höndum hennar þrátt fyrir allt
það er hartia þjáði, á síðari árum,
en baráttan við krabbameinið
krefst mikils sálarþreks, skap-
festu og lífslöngunar. 4. nóvember
í ár hefðu Jóna og Haraldur átt 50
ára hjúskaparafmæli og verður
það að segjast að heitbinding
þeirra ungu og glæsilegu hjóna,
hefur staðið af sér þann ólgusjó er
lífinu fylgir.
Á stund sem þessari er margs
að minnast og margt að þakka.
Haraldi votta ég innilegustu sam-
úð mína, svo og gimsteinunum
hennar, á Þinghólsbraut 47 og
Sunnubraut 52.
Við minnumst hennar.
Kallið cr komið, komin cr nú slundin,
vinaskilnaðar viðkvæm stund.
Vinir kvcðja vininn sinn látna,
cr scfur hcr hinn síðasta blund.
(Sálmur)
Hafsteinn Jóhannesson
Það er alltaf sárt til þess að vita
þegar skyldmenni og ástvinir falla
frá um aldur fram, en ástkær
frænka okkar Jóna Ingvars, eins
og hún var almennt kölluð, kvaddi
þetta líf á nýársdagsmorgun á
heimili yngri dóttur sinnar, eftir
áralanga þrotlausa baráttu við
einn erfiðasta sjúkdóm, sem herj-
ar mannkyn.
Hún barðist við sjúkdóm sinn af
hugrekki og festu og jókst sálar-
styrkur hennar eftir því sem nær
dró úrslitastundu, en hún var
stundum misskilin með það, að
vilja bera í einrúmi byrði sína
endrum og eins.
Jóna var trúuð kona og treysti
handleiðslu guðs, þótt vegir hans
séu stundum lítt skiljanlegir
okkur mönnunum. Þó vissi hún að
hverju stefndi, hennar tími til
brottfarar úr þessu lífi var að
renna upp.
En það vel þekkti ég frænku
mína, að engan viðskilnað hefði
hún kosið sér betri en þann sem
hún fékk, að fá að vera jólin og
áramótin utan sjúkrahússins í
örmum fjölskyldu sinnar síðustu
dagana í fullri sátt við allt og alla,
með þeirri sannfæringu að hún
myndi hitta ástvini sína aftur í
öðru lífi.
Foreldrar hennar, sem nú eru
löngu látnir, voru hin valinkunnu
sæmdarhjón Ásdís Jónsdóttir og
Ingvar Benediktsson skipstjóri,
sem án efa margir eldri Reykvík-
ingar muna enn eftir.
Þeim hjónum varð fimm barna
auðið, þriggja dætra og tveggja
sona. Tvær systur sínar missti
frænka, aðra á æskuskeiði og hét
hún Ingveldur, hina í blóma lífsins
og hét hún Ásthildur.
Yngri bróðir hennar lést
skyndilega af hjartaslagi langt um
aldur fram, aðeins 57 ára gamall,
en það var prófessor Ingvar Ingv-
arsson rafmagnsverkfræðingur,
sem þá þegar var orðinn þekktur á
sviði rafmagnsvísinda og vann
hann að undirbúningi að stofnun
Tækniskóla íslands og var rektor
hans fyrstu tvö árin, 1964—66.
Eftirlifandi kona hans, Karen
Helga Ingvarsson, er búsett í
Bandaríkjunum ásamt 2 dætrum
þeirra. Eftir lifir aðeins eldri
bróðirinn, Benedikt, sem hefur um
áratuga skeið verið yfirverkstjóri
renniverkstæðis Vélsmiðjunnar
Hamars hf. í Reykjavík, þekktur
hagleiks- og verkkunnáttumaður í
sinni grein. Kona hans er Hjördís
Þorkelsdóttir og eiga þau þrjú
börn og búa nú í Mosfellssveit.
Það er erfitt að skilja hvers-
vegna öll þessi fjögur systkini,
sem bæði voru efnileg og í reynd
mikið mannkostafólk, skyldu ekki
fá að njóta lengri lífdaga, ástvin-
um sínum, landi og þjóð til góðs.
Jóna Ingvarsdóttir var bæði fal-
leg kona og vel greind, listfeng
með afbrigðum, hvort heldur hún
skar út, mótaði leir, málaði, teikn-
aði, saumaði klæði eða listaverk.
Fegurðarsmekkur hennar og
handverk sýndu bæði þroska og
verkkunnáttu.
Mirming:
Sunnudaginn 19. desember síð-
astliðinn andaðist Jónína Her-
mannsdóttir frá Flatey á spítalan-
um í Stykkishólmi eftir árslanga
legu, níutíu og þriggja ára að aldri
og hálfu betur.
Mig langar hér að minnast
ömmu minnar með nokkrum orð-
um. Jónína amma var fædd í Flat-
ey 25. júní 1889, dóttir Þorbjargar
Jensdóttur og Hermanns S. Jóns-
sonar skipstjóra. í frumbernsku
fór hún í Skáleyjar og var þar í
fóstri fram á unglingsár. Síðan lá
leið hennar á ný í foreldrahús í
Flatey. I Flatey lifði hún og starf-
aði fram í háa elli, átti þar sitt
heimili í Hermannshúsi og annað-
ist föður sinn og verslun hans þar
til hann lést, og að honum látnum
til ársins 1967. Þá flutti hún og
maður hennar, Friðrik Salómons-
son, til okkar í Ólafsvík og áttu
þau sitt heimili hér á vetrum eftir
það. Þau vitjuðu jafnan Flateyjar
er sumra tók og dvöldu þar og
versluðu fram á haust. í júní 1971
lést Friðrik er þau voru nýkomin í
eyna og var hann henni mikill
harmdauði. Amma og Friðrik
frændi, eins og við kölluðum hann
jafnan, giftu sig árið 1929, hann 36
ára og hún fertug. Eignuðust þau
ekki börn, en Jónína ól upp syst-
urdóttur sína, Þorbjörgu móður
mína, og gekk Friðrik henni í föð-
Bar fjölbreytileiki listar hennar
merki frjórrar hugsunar og
stórbrotinnar skapgerðar.
Hún hafði ákveðnar skoðanir' á
mönnum og málefnum, var vinur
vina sinna og átti án efa engan
óvin.
Ég minnist yndislegrar ungrar
frænku minnar allt frá því að
barnsminni mitt hófst. Kátínunn-
ar, brosmildu augnanna og léttu
stríðninnar, sem hún sýndi okkur
systkinunum þegar hún gætti
okkar. Einnig minnist ég systur
hennar, Ásthildar, með ljúfu
þakklæti sem átti drjúgan þátt í
gæslu okkar systkinanna meðan
hún var á lífi.
Þegar Jóna lauk námi sínu í
Kvennaskólanum, kynntist hún
ung að árum myndarlegum efnis-
pilti, Haraldi Sæmundarsyni, síð-
ar rafvirkjameistara, sem um
fullra 50 ára skeið var starfsmað-
ur Rafveitu Reykjavíkur og vann
sig fljótlega upp, sem verkstjóri
og eftirlitsmaður.
Þau giftu sig síðar, 4. nóvember
árið 1933, og leigðu sér fyrst hús-
næði eins og títt er um ungt fólk
þegar það hefur búskap, en þegar
byrjaði að fjölga hjá þeim ungu
hjónunum var allt sett í gang að
koma yfir sig eigin húsi.
Aðeins þrem árum eftir giftingu
hófust þau handa um að byggja
framtíðarheimilið árið 1936.
Það mikla áherslu lögðu hin
ungu hjón á uppbyggingu framtíð-
arheimilis síns, að Haraldur
sleppti þeim mikla sóma að keppa
sem liðsmaður í sundknattleiksliði
íslands á Ólympíuleikunum í Ber-
lín árið 1936. „Geri aðrir betur."
Þessi ungu framsýnu hjón urðu
ein þau fyrstu til að byggja hús
austan Snorrabrautar, að Karla-
götu 1, sem þá var í órafjarlægð
frá miðbænum á þeirra tíma vísu,
aðeins nokkrir bæir þar innar og
bar þar hæst að mínu mati býlið
Klambra, sem stóð í námunda við
þann stað sem Kjarvalsstaðir
standa nú.
Þau byggðu stórt, tvær hæðir
með kjallara ásamt bílskúr, síðar
bættu þau við, rifu af þakið og
settu á það veglegt ris.
Þar unnu þau hjónin myrkr-
anna á milli allar helgar og öll
kvöld og þegar haft er í huga að
þessar framkvæmdir voru að
mestu unnar á kreppuárunum
fyrir stríð, þegar endurrétta
þurfti hvern nagla oftar en einu
sinni, þetta var aðdáunarverj
framtak enda þau hjónin ávallt
þakklát vinum og vandamönnum,
ur stað. Betri föður var vart hægt
að óska sér að öðrum ólöstuðum.
Mín kynni af þeim ömmu og
frænda hófust fyrir alvöru er ég
var sendur þeim til sumarfósturs
ásamt Bjarna bróður mtnum 1946,
og var ég hjá þeim á hverju sumri
til ársins 1951, eða í sex sumur
samfieytt.
Það var dýrðartími fyrir
strákpjakkinn að fara heim í Flat-
ey, eins og maður kallaði það, og
jafn leiðinlegt að kveðja þau og
eyna á hverju hausti. Þaðan á ég
margar góðar minningar, sem
ljúft er að geyma, jafnvel þó að
umhyggja og elskusemi ömmu
ættu til með að fara í taugarnar á
ungum framkvæmdamanninum er
stundum fannst sem helsi væri
lagt á frjálsræðið er dagur var
sem lengstur og veður blíð.
í Hermannshúsi var eilíft „opið
hús“, eins og nú er sagt, því ömmu
var ákaflega sýnt að gera fólki vel
í mat og drykk. Átti það jafnt við
vini og vandalausa. í henni bjó
þessi aldagamla íslenska gest-
risni, sem er arfur frá þeim tíma
er fólk þurfti virkilega á því að
halda að njóta beina á ferðum sín-
um. Eldhúsið hennar í Flatey var
heimur út af fyrir sig með sinni
stóru síheitu eldavél og vox-
dúksklædda matborði undir
glugganum er oft var hlaðið föng-
sem léðu þeim lið við hið erfiða
verk.
Þau hjónin létu ekki þar við
sitja í byggingarframkvæmdum,
það vantaði sumarbústað, bát og
bátaskýli. Það var framkvæmt
með sama hugarfari á fallegri
sjávarlóð í Kópavogshreppi, langt
frá byggð þar á þeim tíma.
Á þeim slóðum er nú eitt eftir-
sóttasta einbýlishúsasvæði Kópa-
vogsbæjar.
Ég vil gjarnan geta þess hér að
auk síns fasta starfs og uppbygg-
ingar heimilisins liggja eftir Har-
ald Sæmundsson yfir 1500 frum-
teikningar af raflögnum í hús og
mannvirki á Stór-Reykjavíkur-
svæðinu og víðar um land, sem
hann vann við í sínum frístundum.
Hann má líta stoltur yfir farinn
veg.
Hjá þeim að Karlagötu 1 bjuggu
einnig á síðara skeiði ævi sinnar
foreldrar Jónu, en Ásdís móðir
Jónu var föðursystir okkar systk-
inanna og má því með sanni segja
að dugnaður þeirra hafi komið
fleiri kynslóðum að gagni en
þeirra sjálfra og niðjum þeirra.
Þau hjónin eignuðust tvær ynd-
islegar dætur, sem voru auga-
steinar þeirra, en þær eru: Ásdís,
fædd 17. febrúar 1934, gift Þor-
valdi Ragnarssyni bifreiðastjóra
og eiga þau þrjár dætur og eina
dótturdóttur; Ásthildur Inga,
fædd 9. júlí, 1943, giftist Helga
Oddssyni verslunarmanni og áttu
þau þrjú börn, tvo drengi og eina
stúlku. Þau urðu fyrir þeirri djúpu
sorg að missa yngsta son sinn
niður um vök á ísilögðum sjónum í
Kópavoginum, þar sem hann
drökknaði ásamt vini sínum. Þau
Helgi slitu samvistum, en unnusti
og sambýlismaður Ingu nú er Haf-
steinn Jóhannesson vélfræðingur.
Á sumarbústaðalandinu í Kópa-
vogi hafa dæturnar reist með fjöl-
skyldum sínum myndarleg einbýl-
ishús og má með sanni segja að
þar nutu þær framsýni foreldra
sinna, enda þeim afar þakklát
fyrir.
Það er margra ljúfra stunda að
minnast frá liðnum árum, en í
stuttri minningargrein er aldrei
hægt að segja allt, sem maður
gjarnan hefði viljað.
Innilegar samúðarkveðjur send-
um við fjölskyldunni allri og fyrir
hönd móður minnar og fjöj-
skyldna okkar systkinanna kveðj-
um við Jónu, og bið ég góðan guð
að varðveita hana.
Ingvar Jóhannsson
Njarðvík
um og setið þétt, þegar inneyinga,
landmenn eða farþega flóabátsins
bar að garði. Ömmu var mikil
raun að niðurlægingu Flateyjar-
byggðar og sparn hún við fótum
meðan kraftar entust og verslaði
þar vel fram yfir áttrætt. En hver
má við þeim öflum, er þar voru að
verki? Varð hún því að láta undan
síga, en jafnan var hugur hennar í
eynni sem vonlegt var. Síðustu
þrjú árin dvaldi hún á Dvalar-
heimilinu í Stykkishólmi. Þar var
hún meðal vina sinna og frænd-
liðs.
Að lokum langar mig að þakka
öllum þeim er studdu hana og
styrktu á ævikvöldi hennar, til
síðustu stundar.
Blessuð sé minning Jónínu Her-
mannsdóttur.
Jón Arngrímsson
Jónína Hermanns-
dóttir frá Flatey