Morgunblaðið - 11.01.1983, Síða 21

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 11. JANÚAR 1983
29
Eyjafjörður:
Níu hestum af e
bjargað úr sjál
„ÞETTA VORIJ hrikalegar adstæöur. Hrossin voru fost efst í fjalli sem
Ilvammshnjúkur heitir, hátt í 900 metra háu, snarbröttu og klettóttu,
alveg upp viö brún,“ sagði Baldvin Haraldsson, formaður björgunarsveit-
ar slysavarnarfélagsins á Árskógsströnd, en björgunarsveitin þar stóö að
giftusamlegri björgun 9 hesta úr sjálfheldu 4. janúar síðastliðinn.
„Það var komið til mín að
kvöldi þess þriðja, en þá höfðu
fundist rétt fyrir myrkur hestar
í sjálfheldu, sem höfðu verið
týndir, og spurt, hvort við mynd-
um vilja reyna að ná þeim. Við
vildum auðvitað reyna það, og
fórum að morgni 4. janúar 12
saman úr björgunarsveitinni
hérna, ásamt eiganda flestra
hestanna og einum að auki,
. þannig að alls vorum við 14. Við
vorum með 5 vélsleða í förinni og
urðum að fara inn hliðardal, til
að komast upp á fjallið og að
hrossunum ofan frá. Þar þurft-
um við að moka rennu í skafl til
að koma þeim upp á fjallið. Það
var ekki viðlit á öðru en vera á
járnum við það, því harðfennið
var svo mikið. Þetta var svona 20
til 30 metra langur skafl og á
annan meter á dýpt sem þurfti
að moka rennu í gegnum. Við
gáfum hrossunum fyrst hey til
að reyna að róa þau, og svo var
sett upp í eitt þeirra og það
teymt eftir rennunni, og hin
komu á eftir, öll nema eitt, það
sneri við í rennunni og það
nægði til þess að það missti fót-
anna og hrapaði niður 30 metra
klettabelti sem var þarna fram-
undan, og síðan hefur það runnið
um þúsund metra áður en það
stöðvaðist. Við björguðum því
níu hestum af ellefu, en einn
hafði hrapað áður en við komum
á staðinn.
En það, að ná þeim upp, var
kannski ekki það sögulegasta við
ferðina, því að það liðu ekki
fimm mínútur frá því að síðasti
hesturinn var kominn upp á
brún, en það skall á svona líka
brjálað veður, sannkallað
» -
•Sr

—

mm
Ljósmyndir Brynjólfur Sveinsson.
Á myndinni má sjá staðsetningu hesUnna í fjallshlíðinni og björgunarsveitarmenn, þar sem þeir eru að moka
sig í gegnum skaflinn.
Hluti þátttakenda í björgunarleiðangrinum.
manndrápsveður, og það hvessti
svo mikið, að það var langt í frá
að vera stætt. Það var sótsvarta
myrkur, skyggni innan við 2
metrar og við áttum eftir að
koma hrossunum niður af fjall-
inu. Það tókst að koma þeim
hálfs annars kílómeters leið,
niður í næsta dal, og þar urðum
við að skilja þau eftir, það var
ekki viðlit að koma þeim lengra.
Þá var veðrið orðið þannig að
það varð að binda saman bæði
menn og sleða. Sem dæmi um
veðurofsann má nefna, að tvo
menn kól lítillega í andiiti. Um
síðir komumst við svo heim.
Daginn eftir ætluðum við að
sækja hestana og eins að leita að
hræunum, en þá voru þeir komn-
Hestarnir leiddir úr sjálfheldunni.
ir niður úr þessu skarði þar sem
þau höfðu verið skilin eftir. Við
athuguðum hvernig þau hefðu
farið að því að komast þarna
upp, og höldum, að þau hafi lent
á hjarni og ekki komist nema
úpp í móti öðru vísi en að eiga
það á hættu að missa fótanna, og
því haldið áfram upp fjallið, þar
til þau komust ekki lengra. Þau
hafa sennilega verið búin að
vera þarna í fjóra daga, og veðr-
ið varð svo mikið, eftir að við
komum þeim upp, að ég efast
um, að þau hefðu getað staðið
það af sér þarna í sjálfheldunni.
Þetta hafa því sennilega verið
síðustu forvöð að bjarga þeim,“
sagði Baldvin Haraldsson að lok-
Hluti af fjárstofni Borgars. Hætt er við því að hann þurfi að endurnýja allan stofninn á næstu tveimur árum.
Morpunbladið/HBj.
m árangurinn til frambúðar
um sem voru lömb og veturgamlar
þegar öskufallið varð, og tennur
þeirra hafa vaxið vitlaust og aflag-
ast. Eldra féð hefur aftur á móti
'ekki fengið beina flúoreitrun, en
tennur þeirra skemmast eigi að síð-
ur, þær hafa slitnað misjafnlega og
ofvöxtur komið í tennur sumra. Tal-
ið er að það stafi af ösku í jarðvegi
og jafnvel heyi líka.
„Þetta virðist hægt með þjöl en
hætt er við að blæði eitthvað undan
henni," sagði Borgar, „það vantar
betri áhöld en þetta, sérstaklega við
að halda opnu þannig að hægt sé að
vinna þetta í rólegheitum."
Borgar og Rósa Guðmundsdóttir,
eiginkona hans, sögðu þannig frá
hvernig öskufallið kom þeim fyrir
sjónir, en Rósa hafði í rafmagns-
leysinu um kvöldið skrifað hjá sér
atburðarásina: „Um klukkan þrjú
sunnudaginn 17. ágúst 1980 fór
rafmagnið af, við vorum ekki háð
rafmagni með útvarpið eins og
margir þó voru, og heyrðum í frétt-
unum að Hekla væri byrjuð að
gjósa. Fljótlega fór að þyngja í lofti
og sorti færðist ofan í dalinn (Vest-
urdal) en lengi vel var ekkert ösku-
fall hér útfrá. Síðdegis fór askan að
falla og um klukkan sjö var allt orð-
ið svart. Þá var komið þykkt lag á
bíla hér á hlaðinu og á húsþökin og
svört slikja var farin að sjást í fjall-
inu hér fyrir ofan og í Hlíðarfjalli.
Féð sem var orðið grátt af ösku
streymdi sunnan hryggina þúsund-
um saman eins og göngur væru
komnar og kýrnar komu sótugar inn
til mjalta. Þegar lengra leið á kvöld-
ið kom þoka, en öskufallið hélt
áfram. Um klukkan níu var ekki
grænan blett að sjá hér suður í
Jórgilshæðunum. Eftir það fór
öskufallið heldur minnkandi. Ösku-
failið var einna mest hér um slóðir
og var það strax minna er út í Hver-
hóla kom. Á meðan á verstu ösku-
hríðinni stóð var koldimmt og varð
að snúa andlitinu frá öskufallinu
vegna sársauka. Hofsjökull varð
svartur og öskukaflar voru á afrétti
sem skafið hafði í um nóttina.
Lömbunum var slátrað viku seinna
og þá var jafnframt farið með féð
niður í sveit."
Borgar sagði að allt eins mætti
búast við því að vöxturinn héldi
áfram í tönnum kindanna þó þær
væru lagaðar til núna og væri það
alvarlegasti hluturinn við þetta.
Ekki væri séð fyrir endann á eitrun-
inni og e.t.v. færi það svo að þeir
þyrftu að endurnýja stofninn alveg
á næstu tveimur árum, t.d. væru
sárafáar kindur úr sínum fjárstofni
alveg lausar við einkennin. Borgar
sagði að hann hefði slátrað um 118
kindum vegna þessa af um 400, auk
þess hefðu 20 kindur farið í vanhöld
og féð hefði allt verið óeðlilega rýrt
í haust.
„Eg fæ ekki séð hvernig bændur
‘nérna standast þessi áföll og byggð
hér verður í stórhættu ef ekki verð-
ur hægt að bæta úr þessu á ein-
hvern hátt. Það segir sig alveg sjálft
að fáir standa undir því að taka all-
ar afurðirnar til endurnýjunar á
stofninum eins og útlit er fyrir að
við þurfum að gera á næstu árum.
Þá er einnig mikil andstaða fyrir
því í hreppnum að menn kaupi fé að
vegna hættunnar á að fá riðuveik-
ina með í kaupbæti, þannig að úr
vöndu er að ráða. Það er því ekki
bjart framundan hjá okkur í þessu
búskaparbasli; ætli við förum bara
ekki að vinna við Blöndu?“, sagði
Borgar Símonarson að lokum.
HBj.