Morgunblaðið - 21.01.1983, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 21. JANÚAR 1983
Egill Jónsson alþingismaður:
Ríkisstjórnin hefur
brugðist landbúnaðinum
Marka þarf landbúnaðarstefnu til frambúðar
Ggill Jónsson (S) mælti í gær fyrir tillögu til þingsályktunar um
stefnumörkun í landbúnaði, sem hann flytur ásamt 18 öðrum þingmönn-
um Sjálfstæðisflokks (sjá frétt hér á þingsíðu). Þetta er í fjórða sinn sem
þessi tillaga er flutt og hefur Egili mælt fyrir henni á þremur fyrri
þingum.
Egill hóf mál sitt á því að geta
þess að stéttarfélag og stofnanir
bænda, sem fengu tillöguna til
umsagnir, hafi látið í té jákvæðar
umsagnir. Hún hafi einnig fallið í
góðan jarðveg í atvinnumála-
nefnd Sameinaðs þing. Væri hér
ekki um tillögu frá stjórnar-
andstöðu að ræða, sagði Egill,
hygg ég að hún hefði fyrir löngu
fengið samþykki þingsins.
í stjórnarsáttmála frá í febrú-
ar 1980 segir að „stefnan í mál-
efnum landbúnaðar verði mörkuð
með ályktun Alþingis og við það
miðað að tryggja afkomu bænda
.. Lögum um Framleiðsluráð
verði breytt í því skyni að tiyggja
stefnuna í framkvæmd." A síð-
asta degi síðasta þings kom loks
tillaga frá ríkisstjórninni til
stefnumörkunar í landbúnaði.
Hún er nú til umræðu, þremur
árum eftir að ríkisstjórnin kunn-
gerði stjórnarsáttmála sinn og
þremur mánuðum áður en hún
verður væntanlega öll.
Tillagan fellur um ýmislegt í
sama farveg og tillaga sjálfstæð-
ismanna, þó óljósari sé og loðn-
ari, en ég vænti þess engu að síð-
ur, að Alþingi geti fellt þær báðar
í eina sem stefnumörkun í þess-
um þýðingarmikla atvinnuvegi.
Egill Jónsson sagði að ríkis-
stjórnin hefði brugðizt landbún-
aðinum í veigamiklum þáttum:
1) Þegar jarðræktarlögum hafi
verið breytt 1979 hafi verið heitið
stuðningi við nýjar búgreinar.
Nánast ekkert fjármagn hefur
komið til þess að fjármagna nýj-
ungar í landbúnaði.
2) Hlutur sauðfjárbænda hafi
aldrei verið minni en um þessar
mundir.
3) Heitið hafi verið, einnig
1979, að skerða ekki tekjustofna
Stofnlánadeildar landbúnaðar-
ins. Á hverju ári síðan hafi fram-
lag ríkissjóðs til deildarinnar
verið skert.
Gengistap áburðarverksmiðju
hafi verið 140 m.kr. á sl. 3 árum.
Þetta tap er ógreitt. Það kemur
fram í hækkuðum tilkostnaði í
landbúnaði.
Egill sagði rangt hjá landbún-
aðarráðherra að útflutningsbóta-
réttur hefði ekki verið fullnýtur
vegna bættrar framleiðslustjórn-
unar. Ástæðan væri sú að ekki
hefði tekizt að selja alla fram-
leiðsluna úr landi, hún væri að
drjúgum hluta enn í birgðum.
Hefði hún öll selzt hefði bótarétt-
urinn verið meira en fullnýttur.
Það segir kannski mest um það,
hvern veg staða landbúnaðar er í
endaðan feril þessarar ríkis-
stjórnar, að í skýrslu Fram-
kvæmdastofnunar um mannafla
og tekjur í íslenzkum atvinnuveg-
um var staða landbúnaðar það
slæm, að ekki var hægt að hafa
hann með í samanburðardæminu.
I skýrslunni segir, að ef landbún-
aður væri ekki felldur þá kæmi í
ljós, að í þeim landshlutum sem
bændur eru fjölmennastir væri
tekjustig mjög bágt og tekju-
þróun óhagstæð.
Egill ítrekaði að Alþingi þyrfti
að standa sameiginlega að
stefnumörkun í landbúnaði. Ef
tryggja ætti byggð í landinu öllu
þyrfti að búa svo í haginn að
Landbúnaðurinn hefur tekið á
sig samdrátt í hefðbundnum bú-
greinum, sagði Pálmi Jónsson,
landbúnaðarráðherra, er hann
mælti fyrir tillögu frá ríkisstjórn-
inni um stefnumörkun í landbún-
aði á Alþingi í gær. Auk þess hafa
síðustu ár verið hörð og köld.
Bændur búa því við misjafna af-
komu. Þessvegna hef ég sett nefnd
á laggir, undir forystu Bjarna
Braga Jónssonar, hagfræðings, til
aö kanna fjárhagslega afkomu
bænda. Nefndin á að skila skýrslu
og tillögum til úrbóta til
landbúnaöarráöuneytisins.
Ég hefi tæplega heyrt
óánægjuraddir innan bænda-
stéttarinnar með þær ráðstafanir
sem gerðar hafa verið til fram-
leiðslustjórnunar, sagði ráðherra.
Ef aðrar stéttir tækju með sama
hætti á vandamálum sínum og
bændastéttin hefur gert væri
margt öðru vísi í þessu landi.
Pálmi Jónsson sagði tillögu
ríkisstjórnarinnar fyrst flutta í
aprílmánuði sl. en væri nú endur-
þessi atvinnuvegur, sem jafn-
framt hefði drjúga atvinnu- og
afkomuþýðingu fyrir fólk í flest-
um þéttbýliskjörnum landsins,
stæði traustari fótum til framtíð-
flutt. Tillögugreinin sjálf fjallaði
um meginmarkmið og leiðir að
þeim markmiðum. ítarleg grein-
argerð fylgdi. Þrjú meginmark-
mið kæmu fram í tillögunni: 1) að
framleiða búvöru með þeirri fjöl-
breytni sem landkostir, veðurfar
og markaður leyfa. 2) Að tryggja
efnahagslegt sjálfstæði og félags-
legt jafnrétti búandfólks. 3) Að
varðveita náttúru og hlunnindi
bújarða og lands.
4300 bændur starfa innan at-
vinnugreinarinnar. 4000 að
hefðbundnum búgreinum, sauð-
fjárrækt og mjólkurbúskap, en
300 við aðrar búgreinar. Það þarf
að styrkja hinar hefðbundnu
greinar og efla nýjar. Það er for-
senda þess að hægt sé að halda
byggð í landinu öllu, eins og
menn eru sammála um. Stökk-
breytingar eru of kostnaðarsam-
ar, sagði ráðherra, en þróa þarf
landbúnaðinn að þeim aðstæðum,
sem markaðurinn skapar, fyrst
og fremst hér innanlands, en
einnig á heimsmarkaði, en hann
væri breytilegur.
Pálmi Jónsson, landbúnaöarráöherra:
Nefnd kannar afkomu
bændastéttarinnar
- „Sjálfseignarábúd grundvallarform - en
félagsbúskapur fái fastmótad form í lögum“
Stefnumörkun í landbúnaði:
Hagkvæmni, fjölbreytni, fullvinnsla
Málefni landbúnaðar settu svip
á þinghald í gær. Tvær tillögur um
stefnumörkun í landbúnaöi voru
ræddar. Annarsvegar tillaga flutt
af Agli Jónssyni og átján öðrum
þingmönnum Sjálfstæðisflokksins.
Hinsvegar tillaga flutt af ríkis-
stjórninni. Tillögurnar hljóðuðu
svo:
Tillaga 19 þingmanna Sjálfstæð-
isflokksins:
„Alþingi ályktar að stefnumörk-
un i málefnum landbúnaðarins
skuli byggjast á eftirfarandi
grundvallaratriðum:
• I. Treysta skal sjálfseignar-
ábúð bænda á jörðum. Eignar-
réttur einstaklinga og sveitarfé-
Iaga á landi og hlunnindum verði
verndaður. Landbúnaðurinn
verði jafnan metinn sem sjálf-
stæður atvinnurekstur, þar sem
framsýni og hyggindi njóti sín
og sú áhætta, sem felst í rekstri
og uppbyggingu, leiði til aðhalds
og ábyrgðar.
• II. Grundvöllur landbúnaðar,
er felst í ræktun landsins, verði
treystur og verðmæti jarðar-
gróðurs aukin með nýrri þekk-
ingu og tækni. Unnið verði
markvisst að aukinni hag-
kvæmni í landbúnaðinum ásamt'
fjölbreytni í framleiðslu og full-
vinnslu búvara.
• III. Framleiðsla landbúnað-
arafurða miðist fyrst og fremst
við það, að fullnægt verði þörf-
um þjóðarinnar fyrir neysluvör-
ur og hráefni til iðnaðar. Auk
þess verði tekið fullt tillit til
þjóðhagslegt gildis þeirra at-
vinnutækifæra annarra, sem
landbúnaðarframleiðslan veitir.
• IV. Áhersla verði lögð á að
treysta byggð í sveitum landsins.
Miðað verði við að hefðbundnar
búgreinar ásamt aukinni nýt-
ingu hlunninda fullnægi at-
vinnuþörf sveitanna í núverandi
mynd, en nýjar búgreinar og
aukin atvinnutækifæri, m.a. í
iðnaði og þjónustugreinum, auki
á styrk byggðar í sveitum lands-
ins.
• V. Landbúnaðinum verði búin
þau skilyrði, að unnt sé að
tryggja bændum sambærileg
lífskjör við aðrar fjölmennar
stéttir þjóðfélagsins.
• VI. Ibúum sveitanna verði
með lögum veitt sambærileg fé-
lagsleg réttindi og þorri annarra
þegna þjóðfélagsins nýtur. Auk-
ið verði jafnræði í aðstöðu til
mennta og í þjónustu opinberra
aðila án tillits til búsetu.
• VII. Gætt verði hófsemi í um-
gengni við landið og náttúru
þess. Tryggt verði, svo sem tök
eru á, að varðveitt séu sérstæð
náttúrufyrirbrigði, gróður, dýra-
líf og hlunnindi. Öllum verði gef-
inn kostur á að njóta samskipta
við náttúru landsins og séð verði
fyrir opnum svæðum til útivist-
ar, þjóðgörðum og tjaldstæðum."
Tillaga ríkisstjórnar:
„Alþingi ályktar, að megintil-
gangur og markmið í íslenskum
landbúnaði skuli vera þessi:
• I. Að framleiða landbúnaðar-
afurðir með þeirri fjölbreytni,
sem landkostir, veðurfar og
markaðsskilyrði leyfa.
• II. Að tryggja efnahagslegt
sjálfstæði og félagslegt jafnrétti
bændafólks og eigna- og um-
ráðarétt þess á bújörðum. Fjöl-
skyldubúskapur og sjálfseignar-
ábúð bænda verði grundvallar-
form rekstrareininga, en félags-
búskapur fái fastmótað form í
lögum. Réttur þéttbýlisbúa til
umgengni við landið og náttúru
þess verði tryggður.
• III. Að leggja áherslu á að
varðveita náttúruauðæfi lands-
ins, landkosti og hlunnindi bú-
jarða og eðlilega byggð í landinu,
fyrir næstu kynslóðir, m.a. með
gerð áætlana um landgræðslu og
landvernd. Landbúnaðurinn og
úrvinnslugreinar landbúnaðar-
afurða leggi fram sinn skerf til
vaxandi þjóðartekna með hag-
kvæmri nýtingu landsgæða og
síaukinni framleiðni vinnu og
fjármuna."
ar. Ekki væri líklegt að ynnist
tími til þess að nú að ganga frá
slíkri stefnumörkun. En þau at-
riði, sem sjálfstæðismenn legðu
megináherzlu á, væru:
• 1) Svæðaskipulag. Kvóta-
kerfið gæti ekki gengið nema
skamman tíma.
• 2) Virkara greiðslu- og rekstr-
arfjárfyrirkomulag, en í þeim
efnum mætti ýmsislegt færa
bændum til hags.
• 3) Víðtækari heimildir á
ráðstöfun útflutningsfjár með
hliðsjón af bættum rekstrarskil-
yrðum, þ.e. að nota hluta þess til
að bæta rekstrarskilyrði og draga
úr framleiðslukostnaði, sem
kæmi fram í lægra verði og minni
þörf fyrir útflutningsbætur.
Nýjungar í landbúnaði. Um það
efni hefur Egill flutt 4 frumvörp.
Hann leggur áherzlu á sjóðs-
stofnun, sem auðveldi nýjungar,
og bændasamtökin hafi umsjón
með.
Ráðherra rakti í ítarlegu máli
stöðu einstakra búgreina, aðgerð-
ir til takmörkunar á búvöru-
framleiðslu til samræmis við
sölumöguleika, efnisatriði tillög-
unnar og greinargerðar, sem
fylgdi, og lagði áherzlu á skapa
bændum og búandliði samskonar
aðstöðu, efnahagslega og félags-
lega, t.d. varðandi orlof, og aðrar
starfsstéttir þjóðfélagsins hefðu
þegar náð.
Mikil aukn-
ing á flutn-
ingum hjá
Akraborg
Á SÍÐASTA ári voru fluttar 73.196
bifreiðir í 3.202 ferðum með nýju
og gömlu Akraborg milli Reykja-
vikur og Akraness. Er það um 25%
aukning frá árinu á undan en þá
voru fluttar 58.182 bifreiðir í 2.850
ferðum.
Alls voru fluttir 260.609 far-
þegar, þar af 182.990 í bílum.
Það er um 22% aukning frá ár-
inu á undan en þá voru fluttir
214.039 farþegar.