Morgunblaðið - 21.01.1983, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 21. JANÚAR 1983
5
Doktorsvörn við Háskóla íslands:
Um uppruna og
aldursagnadansa
DOKTORSVÖRN fer fram við Há-
skóla íslands næstkomandi laug-
ardag. Þá mun Vésteinn Ólason,
dósent við Háskola fslands verja
ritgerð sína, „The Traditional
Ballads of Iceland: Historical
Studies". Af því tilefni var Vé-
steinn inntur eftir efni ritgerðar-
innar.
„Ritgerðin er um kvæði sem
ýmist hafa verið kölluð sagna-
dansar eða fornkvæði," sagði
Vésteinn. „Þetta eru þjóðkvæði
sem hafa verið skrifuð upp eftir
munnlegri geymd og geta því
verið til í mörgum ólíkum af-
brigðum. Þekktast af þessum
kvæðum er líklega kvæðið Ólaf-
ur liljurós. Það eru rúmlega
hundrað kvæði sem teljast til
þessa flokks. Meðal þess sem ég
geri í ritgerðinni er að taka
hvert þessara kvæða fyrir sig og
bera þau saman við önnur kvæði.
Mörg þeirra eru einnig til er-
lendis, því kvæðin hafa borist á
milli þjóða og ég ber þau saman
við þessi erlendu kvæði.
Aðaltilgangurinn hefur verið
að reyna að átta sig á hvaðan
kvæðin hafa borist og hvað hægt
er að komast langt með að
ákvarða aldur þeirra. Sú niður-
staða sem ég kemst að, er að þau
hafi borist hingað frá Norður-
löndunum sem er í samræmi við
það sem hingað til hefur verið
talið. Nokkur hluti þeirra hefur
borist frá Noregi og nokkur hluti
frá Danmörku. Þau kvæði sem
hafa borist hingað frá Noregi,
tel ég að hafi komið hingað fyrir
siðaskipti, einhvern tíma á 15.
öld og jafnvel fyrr, það er ekki
hægt að segja af eða á um það.
Þá tek ég einnig fyrir uppruna
rímna í tengslum við þessi
kvæði, því þetta tvennt hefur
löngum verið tengt saman. Mín
hugmynd er sú að rímurnar séu
ekki komnar af þessum kvæðum,
eins og yfirleitt hefur verið talið,
heldur séu þær undir áhrifum
frá enskum og þýskum kvæðum
sem eru líkari þeim og ég tek
ýmis dæmi til að sýna fram á
það. Þetta má segja að sé aðal-
viðfangsefnið í ritgerðinni."
— Er það eitthvað sem kemur
einkanlega á óvart í niðurstöð-
unum?
„Það sem má segja að sé
helsta nýjungin í ritgerðinni, eru
hugmyndirnar um uppruna
rímnanna og að vissu marki líka
um uppruna vikivaka kvæða.
Hvað sagnadansana sjálfa snert-
ir, er það helst sú niðurstaða að
flestir þeirra, sem komnir eru
hingað fyrir siðaskipti, séu
komnir frá Noregi."
— Er einhver sérstök ástæða
fyrir því að þú semur ritgerðina
á ensku?
Vésteinn Ólason
„Til þess liggja tvær ástæður.
I fyrsta lagi vildi ég að niður-
stöður mínar væru aðgengilegar
erlendum fræðimönnum, sem
hafa áhuga á þessu viðfangsefni,
en lesa ekki íslensku nema að
litlu leyti. í öðru lagi gaf ég út á
íslensku fyrir þremur árum lítið
kver um þessi efni, „Sagna-
dansa", þar sem helstu niður-
stöðurnar eru settar fram á að-
gengilegri hátt fyrir íslenska
lesendur. Þar að auki eru margir
Islendingar vel læsir á enska
tungu, vilji þeir kynna sér efni
ritgerðarinnar," sagði Vésteinn
Ólason.
Doktorsvörnin hefst klukkan
14.00 í hátíðarsal Háskóla ís-
lands. Henni stjórnar Gunnar
Karlsson, deildarforseti heim-
spekideiidar, en andmælendur
verða þeir dr. Erik Sönderholm
og Jón Samsonarson.
Fulltrúar Sjálfstæðisflokksins í Stjórnarskrárnefnd:
Munum skýra frá athuga-
semdum í þingflokknum
FULLTRÚAR SjálfstKðisflokksins í
stjórnarskrárnefnd geröu fyrirvara
um skýrslu stjórnarskrárnefndar og
létu eftirfarandi greinagerð fylgja
skýrslunni:
Eins og fram kemur í inngangi að
þessari skýrslu áskilja allir nefnd-
armenn sér rétt til að gera fyrir-
vara um einstakar greinar fram-
anritaðra tillagna um breytingu á
stjórnarskránni. Við undirritaðir
höfum gert okkar athugasemdir við
einstakar greinar, sem við teljum
ekki ástæðu til að skýra nánar í
þessari skýrslu en munum gera
grein fyrir þeim i þingflokki
Sjálfstæðisflokksins, sem tilnefndi
okkur i nefndina. Það er okkar
skoðun að það flýti ekki fyrir lausn
stjórnarskrármálsins að skjalfesta
öll ágreiningsatriði fyrr en þau
hafa verið rædd innan hvers þing-
flokks og milli stjórnmálaflokk-
anna. Ef þá hefur ekki tekist að
jafna ágreining er eðlilegast að
okkar dómi að lagðar séu fram
breytingartillögur þegar málið er
komið til umræðu á Alþingi.
Alþingi samþ. þingsályktun 6.
maí 1978 um skipan nefndar til að
gera tillögur um breytingar á
stjórnarskrá og taka sérstaklega til
meðferðar kjördæmaskipan, kosn-
ingaákvæði stjórnskipunarlaga,
skipulag og starfshætti Alþingis óg
kosningalög. Þessi nefnd átti að
skila innan tveggja ára álitsgerð og
tillögum. Nefndin var skipuð haust-
ið 1978 og kom saman til fyrsta
fundar 1. des. 1978. Því miður voru
störf nefndarinnar stopul og oft leið
langur tími á milli funda. Þetta
gerði það m.a. að verkum að nefnd-
in hefur farið langt fram úr þeim
tíma sem henni var ætlaður og enm
þá eru eftir töluverð störf óunnin. í
stjórnarsáttmála núverandi ríkis-
stjórnar var gert ráð fyrir að
stjórnarskrárnefnd lyki störfum
fyrir árslok 1980, „þannig að Al->
þingi hafi nægan tíma til þess að
ljúka afgreiðslu stjórnarskrár-og
kjördæmamálsins fyrir lok kjör-
tímabilsins".
Kjördæmamálið hefur verið mik-
ið rætt opinberlega og ætti því að
vera auðvelt að ljúka afgreiðslu
þess. öðru máli gegnir um stjórn-
arskrármálið, þvi breytingar á
stjórnarskránni hafa litla umræðu
fengið meðal þjóðarinnar og er það
varhugavert að afgreiða það með
miklum flýti.
Matthías Bjarnason,
Tómas Tómasson.
Þörungavinnslan á Reykhólum:
Bjartar horfur í
markaðsmálum
- en hallarekstur varð á síðasta ári
„HORFUR eru nú bjartar i markaðsmálum Þörungavinnslunnar, en síðasta
ár varð okkur erfítt fjárhagslega þrátt fyrir mikla framleiðsluaukningu á
þangmjöli. Kostnaður varð mjög mikill og gengisskráning var óhagstæð
framan af árinu. Það var hallarekstur á síðasta ári, en árið 1981 var hagnað-
urinn um 2,8 milljónir," sagði Vilhjálmur Lúðvíksson, stjórnarformaður
Þörungavinnslunnar á Reykhólum, í samtali við Morgunblaðið.
„Þá urðum við fyrir nokkrum
skakkaföllum vegna verkunar
þorskhausa á síðasta ári. Gæða-
kröfur vegna skreiðarverkunar
hafa verið mjög í mótun á undan-
förnum árum og sérstaklega verk-
unar á hausum. Við höfum í nokk-
ur ár flutt út vélþurrkaða þorsk-
hausa, loðnu og kolmunna og það
hefur gengið mjög vel. A síðastlið-
nu vori voru þorskhausar hjá
okkur dæmdir óhæfir til útflutn-
ings. Þetta var töluvert magn og
fjárhagslegt tjón gæti orðið allt að
1,5 milljónir króna, ef ekki verður
hægt að nýta þetta á annan hátt.
Hvað lá þar að baki get ég ekki
fyllilega sagt um, en það munu þó
fyrst og fremst vera breyttar
gæðakröfur, þannig að það, sem
áður var hægt að flytja út, er ekki
hægt að flytja út lengur. Auðvitað
lærum við af þessu og ljóst er, að
við verðum að gera þetta öðru vísi
en áður, en við ætlum okkur að
halda þessari framleiðslu áfram.
Við verðum þá að gera þetta í nán-
ari samvinnu við Framleiðslueft-
irlit sjávarafurða.
Starfsemi Þörungavinnslunnar
hefur nú legið niðri um hávetur-
inn, en stefnt er að því að ná eins
mikilli framleiðslu á þessu ári og
afköstum og unnt verður. Það
horfir vel í markaðsmálum og við
stefnum að því að gera það sem
hægt er í ár. Það var komið þannig
á tímabili að markaðir voru tak-
markaðir fyrir framleiðslu okkar,
en horfur eru bjartari nú. Við
finnum fyrir því að gæði þang- og
þaramjöls okkar eru meiri en víð-
ast hvar annarstaðar og höfum
fengið mikið af fyrirspurnum,
jafnvel frá Frakklandi, sem hefur
framleitt mjög mikið af hliðstæðu
mjöli og við erum byrjaðir að selja
þangað," sagði Vilhjálmur.
Myndir af Gilitrutt
í ANDDYRI Norræna hússins verð-
ur í dag opnuð sýning á teikningum
Brian Pilkington við söguna um Gili-
trutt, en sagan með myndunum kom
út hjá Iðunni nú fyrir jólin.
Auk myndanna, sem í bókinni
eru, sýnir Brian Pilkington ýmsar
skissur, sem hann vann fyrir út-
gáfuna, sem og myndir, sem ekki
eru í bókinni.
Brian Pilkington hefur haldið
fjórar málverkasýningar og hann
myndskreytti Astarsögu úr fjöll-
unum sem kom út í hittifyrra og
bók um jólasveininn, sem kom út á
síðasta ári.
Á myndinn er Brian Pilkington
að vinna mynd af Gilitrutt.