Morgunblaðið - 20.04.1983, Blaðsíða 4

52
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 20. APRÍL 1983
Konur hafa ólíka afstöðu til
stjórnmála eins og aðrir menn
Þair skiptast f afstöðu til flokka
eftir skoöunum en ekki kynferði
— Svar til Guðrúnar Halldórsdóttur
— eftir Bryndísi
Schram
Flóknar verur, vér konur. Hafið
þið hugsað út í það, lesendur góðir,
hversu lítið traust við konur ber-
um hver til annarrar? Við trúum
því sjaldnast um konu. að hún hafi
brotizt áfram af eigin rammleik,
að hún geti myndað sér skoðanir
eða náð árangri á einhverju sviði
án þess að hafa notið tilstyrks
karlmanns. Hver er pabbi hennar,
spyrjum við — hver er maður
hennar eða jafnvel bróðir?
Barátta kynjanna —
stéttabarátta?
Guðrún Halldórsdóttir, fram-
bjóðandi Kvennalistans hér í
Reykjavík, skrifar mér ábúðar-
mikið bréf hér í blaðinu í síðustu
viku, þar em henni tekst að draga
fram í sviðsljósið bæði föður
minn, bróður og maka. Allt sem ég
geri og allt sem ég segi, vill hún
rekja til skrifa frá þeim, karl-
mönnunum í kringum mig. Engu
að síður er Guðrún umbjóðandi
kvenna, segist bera virðingu fyrir
konum og bera fuilt traust til
þeirra.
Til þess að geta svarað bréfi
Guðrúnar neyðist ég til þess að
vera mjög persónuleg í stað þess
að vera málefnaleg, sem ég hefði
þó heldur kosið.
Guðrún, auðvitað er það ekki
manni mínum að kenna, að ég styð
ekki Kvennalistann. (Og ég þykist
þegar hafa fært næg rök fyrir því,
hvers vegna ég er á móti einkynja
framboði.) Auðvitað er það ekki
pabba eingöngu að þakka, að ég er
nokkurn veginn bjargálna og get
séð fyrir mér sjálf. Það er satt, „að
ég hef ekki alltaf þurft að sækja é
í vasa annarra", en það kemur
ekkert við kynferði mínu. Kjörum
manna er misskipt, og margir búa
við harðan kost. Sumir þurfa að
þræla fyrir nauðþurftum, aðrir
hafa alltaf nóg fé handa á milli.
Einmitt þess vegna hef ég áhuga á
stjórnmáium. Mig langar til þess,
að við getum búið saman í réttlátu
þjóðfélagi.
Guðrún, ekki tala eins og for-
stokkað íhald, ekki tala niður til
okkar kvenna. Gerðu sömu kröfur
til annarra og þú gerir til sjálfrar
þín. Það er að mínu viti fnimskilyrði
þess, að við náum rétti okkar.
Áfram stelpur
Það er annars undarlegt að
þurfa stöðugt að vera að sanna til-
veru sína fyrir öðrum konum, kyn-
systrum sínum.
Bryndís Schram
Hvað sögðu stelpurnar, þegar
við höfðum lokið skólaskyldunni?
„Æ, hvers vegna að vera halda
áfram í skóla, maður giftir sig
hvort eð er.“
Hvað sögðu stelpurnar, þegar
undirrituð lenti í því að eignast
barn í lausaleik og þurfti að
breyta um lífsstíl? „Æ, nú verður
þú auðvitað að fara að búa og
hætta öllu útstáelsi."
Hvað sögðu stelpurnar, þegar
maður fór í háskólann með fjögur
börn undir fermingaraldri? „Æ,
heimilið hlýtur að fara í rúst. Mik-
ið eiga börnin bágt.“
Og hvað sögðu stelpurnar, þegar
maður tók upp á þeim andskota að
ráða sig í vinnu til útlanda á
sumrin? „Æ, nú hleypur kaliinn
frá þér. Skyldi hann ekki fá sér
nýja?“
Ekki vantaði úrtölurnar hjá
kynsystrunum. Meinið er nefni-
lega, að við vantreystum okkur sjálf-
ar. Vð erum of rígbundnar við ein-
hverja gamla fordóma og höfum
ekki kjark til þess að rífa okkur
lausar. Við þurfum að berjast
gegn sjálfum okkur.
FlekkaÖar hendur?
Guðrún telur mér það helzt til
foráttu, að ég sé „menntuð og
efnahagslega sjálfstæð, og þess
vegna skilji ég ekki stöðu kvenna í
þjóðfélaginu. En, kona, líttu þér
nær. Ég sé ekki betur en, að þær
konur sem skipa sér á lista ykkar,
séu allar í sörpu sporum og ég.
Meira að segja með virðulega titla.
Hvaða skilning hafa þessar konur
á kjörum daglaunamanna eða
verkakvenna? Hvar eru fulltrúar
hinna kúguðu og undirokuðu?
Hverju vilja þessar konur fórna til
að bæta hag hina verst settu í
Sviðsmynd sósíalismans
- eftir Ingjald
Tómasson
Upplífgandi fréttir fyrir gamla
og nýja íslenska sósíalista. Ilandi
„sælunnar", Rússíá, hafa gerst og
eru að gerast hinir furðulegustu
hlutir. Það er ekki hægt að segja
að þetta allt sé Moggalygi. Þessum
„glæsilega" sósíalboðskap útvarpa
rússnesk stjórnvöld um alla
heimsbyggðina. Sagt er að
ofneyzla áfengis sé orðin það mikil
að horfi til stórvandræða. Mjalta-
„konur" á ríkisreknum sveita-
búum séu útúrdrukknar á morg-
unmjaltatíma eftir næturlangt
fyllerí. Þetta hefði nú varla þótt
búhnykkur í mínu ungdæmi í Fló-
anum.
Svo voru það „Nýju fötin keisar-
ans“, ríkissamyrkjubýlið, sem
aldrei var til, en virtist ganga
snurðulaust og líklega skilað um-
talsverðum hagnaði. Skrifstofa
með stórlaunuðu stjórnunar- og
starfsliði var stofnsett, en fénað-
urinn, vélarnar, akrarnir og húsin
voru hvergi til nema á pappírnum.
Öll laun greidd reglulega af ríkinu
og eflaust hafa „stjórnendur"
gervibúsins fengið greiddar stór-
upphæðir upp í kostnað við að
„starta" búinu (hús, vélar, bústofn
o.fl.). Það er áreiðanlega fjölmargt
stórskrýtið í hinum rússneska
sósíalkýrhaus. Einræðis- og yfir-
ráðastefna Rússa er aldagömul.
Ég man enn þessa setningu úr
Landafræði Karls Finnbogasonar:
„Rússnesk stjórn og réttarfar er
iliræmd um allan heim.“ Ég hefi
alltaf undrast, hvernig Rússar
gátu lagt undir sig stóran hluta
Asíu. Og segja má, að rússneski
ránfuglinn hafi næstum verið
kominn að hjarta Bandaríkjanna
með innlimun Alaska. Allir vita
að hin nýja rússneska sósíalstjórn
hefir enginn eftirbátur keisara-
stjórnarinnar verið. Hernáms-
listinn er orðinn langur og lengist
stöðugt. Eystrasaltsríkin þrjú,
Austur-Þýskaland, með tilheyr-
andi „Friðarmúr", Tékkóslóvakía,
Ungverjaland, Rúmenía, Búlgaría,
sneið af Finnlandi og nú síðast
Afganistan. Auk þess hafa þeir í
Angóla og mörgum öðrum löndum
hersenditíkur frá Kúbu, til að
tryggja yfirráð sín og sósíalskipu-
lagið.
Ef einhver lyftir fingri gegn
hinum rauðu ráðamönnum, er
hann samstundis lokaður inni,
ýmist í þrælkunarbúðum eða vit-
firringahælum. Þessar „þjóðþrifa-
stofnanir" skipta hundruðum í
Rússíá og þeir sem þar líða óbæri-
legar þjáningar, skipta hundruð-
um þúsunda.
Á fyrsta valdatímabili rússn-
eskra kommúnista, sem oft er
kennt við Stalín, var mikið um
heimboð til hins nýstofnaða sósí-
alríkis. Fjöidi vestrænna stór-
skálda streymdi til Rússlands, til
að kynnast sem best vinnubrögð-
um og framkvæmd við uppbygg-
ingu hins fyrsta sósíalríkis. Eitt
stórskáldið lét hafa það eftir sér,
að Stalín væri hinn elskulegasti
maður og stórbrotnasti foringi,
sem hann hefði kynnst. Og ef
hann þyrfti að koma barni sínu í
fóstur, þá teldi hann því lang best
borgið í faðmi Stalíns.
Fjölmargir „rétttrúaðir" íslend-
ingar þáðu heimboðin og drifu sig
með hraði í austurveg, til að sjá
framkvæmd hins mikla gerzka
ævintýris, sem átti að útrýma allri
eymd og þjáningum af okkar
hrjáðu jörð. Og mörg okkar ást-
sæiustu stórskáld létu sig ekki
vanta í aðdáendahópinn við fót-
skör Stalíns. Eftir heimkomuna á
okkar ísafrón, hófust þegar miklar
áróðurslýsingar, bæði í bundnu og
óbundnu máli, um ágæti hins
mikla þjóðarleiðtoga og fyrirmynd
hins stórbrotna sósíalþjóðfélags,
sem tekist hefði að leysa flest
mannleg vandamál.
Að nokkrum áratugum liðnum
fór heldur að syrta í álinn í fyrir-
myndarríkinu. Krútsjev heldur
heimsfræga ræðu, þar sem allt
grimmdaræði Stalíns er afhjúpað.
Síðar er honum sparkað og
Bréshnév tekur við. Við fráfall
hans tekur Andropov við og kenn-
ir eflaust fyrirennara sínum um
flest sem aflaga fer í „sæluríkinu".
Einræðisherrar verða alltaf að
hafa blórabörn til að kenna eigin
„Umsvif rússneska
sendiráðsins hér er
mörgum áhyggjuefni.
Það er lítt skiljanlegt
hvaða hlutverki hinn
mikli starfsmannafjöldi
gegnir. Hvert stórhýsið
eftir annað er keypt á
okurverði í hjarta
Reykjavíkur, án þess að
íslensk yfirvöld hafi hið
minnsta við það að at-
huga.“
mistök (sbr. Hitler Gyðinga). Við
fráfall Stalíns varð ég var við að
mestu ágætis og hæglætismenn
vildu bara ekki trúa því að þessi
hálfguð þeirra væri allur. Sér-
staklega þótti þeim sárt að Stalín
var nýlega búinn að eiga afmæli
og fá mörg herbergi full af afmæl-
isgjöfum.
Ekki þarf að tíunda það feikna
lof, sem islenskir kommúnistar
demdu yfir Stalín, bæði lífs og lið-
inn. Læt nægja að benda á
Reykjavíkurbréf Morgunblaðsins,
6. marz ’83. Og nú má segja að
draumur Stalíns um að sósíalism-
þjóðfélaginu? Sigríður Dúna, efsti
maður listans, lýsir því yfir í DV
7. apríl, að hún telji ólíklegt, að
Kvennalistinn geti gengið til
stjórnarsamstarfs við aðra fram-
boðsaðila, því að allar þeirra
hugmyndir gangi þvert á hug-
myndir og stefnu annarra flokka.
Til hvers vill hún þá á þing? Það
er áreiðanlega fátt ömurlega en að
sitja þar í algerum minnihluta og
geta engin áhrif haft á stjórn
landsins. Þá er ekki einu sinni
gaman „að taka sig út í þingsöl-
um“, svo að ég noti orð Guðrúnar.
Ef þær ætla í alvöru að vinna að
því að bæta hag hinna verst settu,
(sem er bæði karlar og konur), þá
verða þær fyrr eða síðar að brjóta
odd af oflæti sinu og velja sér
samstarfsflokk. Öðru vísi ná þær
engu fram. Þá verða þær „að taka
mið af raunverulegu ástandi þjóð-
arbúsins" (svo að ég noti enn orð
Guðrúnar) og láta af hrokafullri
afstöðu sinni.
Ef konur ætla „að berjast fyrir
bættum raunsæjum stjórnarhátt-
um við hlið karla“, þá verða þær
fyrst og fremst að bera virðingu
hver fyrir annarri og sýna gagn-
kvæmt traust. Það er þeirra
sterkasta vopn.
P.S.
Að gefnu tilefni þá vil ég upp-
lýsa Guðrúnu Halldórsdóttur um
það, að undirrituð fær sömu laun
fyrir sína þætti í sjónvarpinu og
strákarnir í fréttadeildinni fá
fyrir „að láta stjórnmálamenn
koma fram og leika rullur sínar
frammi fyrir alþjóð". Það fyrsta,
sem ég gerði, þegar ég tók við því
starfi, var að heimta laun til jafns
við þá og fékk það samstundis
auðvitað. Bæði konur og karlar
höfðu séð um þennan þátt á undan
mér, en aðeins þegið hálf laun.
inn myndi láta hið vesturheimska
auðvald, flétta sína eigin heng-
ingaról, sé nú á góðri leið að ræt-
ast. Stórframieiðendur og verzlun-
arauðvaldið iáta ekki á sér standa,
að gleypa agn austantjaldskomm-
únista, og heimta beinlínis að gera
sem víðtækasta verzlunarsamn-
inga við þá á sem flestum sviðum.
Og með því að selja þeim bæði
iðnaðarvörur og matvæli, sem nú
er af skornum skammti í flestum
sósíalríkjum, eru auðvaldsöfl vest-
urveldanna að gera Sovétmönnum
kleift að halda við og gera hernað-
arbákn sitt svo öflugt, að „enginn
þori í þá“ eins og einn útvarps-
maður lét eitt sinn hafa eftir sér í
sjónvarpi. Og með hjálp fyrr-
nefndra afla og fjölmargra hjálp-
arkokka kommúnista á flestum
sviðum þjóðlífsins, er þessi „glæsi-
lega“ hernaðaráætlun bráðlega
orðin allsráðandi á okkar jarðar-
hóteli, ef hún er ekki orðin það nú
þegar. Og fjármagnseigendum og
bankamönnum vestrænum, berast
nú stöðugt gylliboð austan yfir
þýzk-rússneska morðtjaldið. Og
stórbankar vesturs hafa kokgleypt
lánatilboðatálbeitu kommúnista
svo hraustlega með gengdarlaus-
um lánveitingum, að engin von er
til þess að nokkurn tíma verði
nokkur geta eða vilji til að greiða
hið minnsta af því aftur. Og lík-
legast hefir það aldrei verið ætl-
unin að standa í skilum, heldur
aðeins að plata „sauðheimska
sveitamenn" vestan við „blessaðan
friðarmúrinn".
Boðskapur kommúnista hér á
landi, hefir oft verið sá, að hinn
íslenzki sósíal- eða kommúnismi
væri allur annar en í öðrum
kommúnistalöndum, og þótt ótrú-
legt sé trúir stór hluti þjóðarinnar
þessum lævísa boðskap. Alls stað-
ar er grunnstefnan sú sama, þótt
örlítilla blæbrigða gæti á yfir-
borðinu frá landi til lands. Hvern-
ig er svo viðhorfið hér á landi?
Okkar „ágæta" núverandi ríkis-
stjórn undirritaði Kópavogssamn-
ing hinn nýja, áreiðanlega flestir
með mikilli ánægju. Alger mót-