Morgunblaðið - 20.04.1983, Blaðsíða 22

70
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 20. APRÍL 1983
Sjálfstæðisflokkurinn styður konur til
raunverulegs jafnréttis á vinnumarkaðnum
- eftir Sólrúnu B.
Jensdóttur
Konur og karlar hafa jafnan laga-
legan rét- til menntunar og atvinnu
hér á landi, en er jafnrétti í reynd á
vinnumarkaðnutn? Hér verður rætt
um helstu erfiðleika, sem mæta kon-
um í atvinnulífinu og það, sem
Sjálfstæðisflokkurinn hefur gert, er
að gera og stefnir að til úrbóta.
Breytt staða
fjölskyldunnar
Það hafa orðið miklar breyt-
ingar á stöðu fjölskyldunnar sl.
100 ár. Á síðustu áratugum 19.
aldar voru flestar fjölskyldur hér
á landi sjálfstæðar framleiðslu-
einingar. Atvinnuþátttaka kvenna
var annars eðlis en nú. Þrátt fyrir
erfiðara heimilishald innanhúss
án véla og annarra nútímaþæg-
inda, tóku konur virkan þátt í
framleiðslunni og fundu sig jafn-
ingja manna sinna. Börnin fylgd-
ust með foreldrunum á heimilinu
og lærðu þar flest sitt ævistarf.
Það tíðkaðist vissulega kynskipt-
ing í störfum á heimilinu, en
ástæðulaust er að ætla að hús-
mæðurnar hafi talið sín störf
óæðri störfum karla eins og oft er
látið í veðri vaka, þegar rætt er
um „kúgun" kvenna gegnum ald-
irnar. Eg set kúgun innan gæsa-
lappa og spyr: „Voru húsfreyjur
almennt kúgaðri en t.d. vinnu-
menn?“
Atvinnuhættir í landinu fram á
þessa öld styrktu fjölskyldubönd-
in. Allir unnu áþreifanlega að
sama marki. í nútímaþjóðfélagi
eru flestar fjölskyldur í þéttbýli
neyslueiningar. Tekna er aflað
utan heimilis og börn ganga í
skóla í stað þess að læra framtíð-
arstörf sín af fyrirmynd foreldr-
anna. Fjölskyldan dreifist út í
þjóðfélagið og samheldni hennar
er hættara en áður. Meðan hús-
mæður störfuðu flestar eingöngu
á heimilinu, voru þær tengiliður
fjölskyldumeðlima, grunnurinn,
sem fjölskyldan byggði á. Á síð-
ustu áratugum hefur það færst
mjög í vöxt að konur vinni utan
heimilis bæði af áhuga og illri
nauðsyn, því að fáar fjölskyldur
geta lifað af launum einnar fyrir-
vinnu.
Jafnrétti í oröi
en ekki á borði
f baráttunni fyrir jafnrétti
kynjanna hefur verið lögð á það
áhersla, að stúlkur fái sama upp-
eldi og drengir, sömu tækifæri til
menntunar og að þær eigi ekki að
láta kynferði sitt fæla sig frá því
að starfa þar sem áhuginn býður.
Þessi barátta hefur borið árangur,
t.d. hefur konum, sem útskrifast
frá Háskóla íslands, fjölgað mjög.
Stærst var stökkið frá 1975, þegar
þær voru 20% til 1979, þegar talan
var komin upp í 36%. Við heyrum
um stúlkur í stýrimannaskóla,
bændaskólum, við fjölbreytt iðn-
nám og starfandi sem strætis-
vagnastjórar, bensínafgreiðslu-
menn og lyftarastjórar, svo að
eitthvað sé nefnt.
Þótt konur og karlar hafi jafnan
lagalegan rétt til menntunar og
atvinnu, nægir það ekki til að
skapa raunverulegt jafnrétti, ef
hjón eða sambýlisfólk eignast
barn. Mestur þungi umönnunar og
uppeldis lendir nær undantekn-
ingarlaust á móðurinni. Því hefur
verið haldið fram, að úr þessu
megi bæta með auknu framboði
dagvist.unarstofnana, svo að allir,
sem þess óska, geti fengið inni
fyrir börn sín, jafnvel frá nokk-
urra mánaða aldri, og báðir for-
eldrar haldið áfram störfum utan
heimilis í sama mæli og áður.
Þetta sjónarmið er, sem betur
fer, á undanhaldi enda lítt til þess
fallið að gera heimilið þann griða-
stað, sem hverjum einstaklingi er
nauðsynlegur. Það er ljóst, að
dagvistun barna átta tíma á sól-
arhring, jafnvel á fyrirmyndar-
stofnun, er neyðarúrræði. Konur
sætta sig ekki við að þurfa að velja
milli starfs síns og þess að fá að
annast börn sín í öðru andrúms-
lofti en því, sem skapast undir
kvöldmatinn, þegar allir koma
þreyttir heim eftir langan dag.
Sveigjanlegur vinnutími
Það er sjálfsagt, að allir sem
vilja koma börnum sínum í dag-
vistun, eigi kost á því, en það má
ekki vera eina úrræði útivinnandi
foreldra. Það verður að stefna að
því að feður taki meiri ábyrgð á
umönnun barnanna og að auka
skilning karla á því hve mikils
virði það er fyrir þá sjálfa. Þjóð-
félagið þarf að koma til móts við
foreldra til þess að auðvelda þá
hugarfarsbreytingu, að ekki að-
eins móðirin, heldur foreldrarnir
báðir endurskoði stöðu sína á
vinnumarkaðnum, þegar barn
fæðist.
Eitt af því, sem auðveldar for-
eldrum lengri samvistir við börn
sín, er sveigjanlegur vinnutími.
Sjálfstæðisflokkurinn hefur
sveigjanlegan vinnutíma á stefnu-
skrá sinni. Þingmenn flokksins:
Friðrik Sophusson, Ragnhildur
Helgadóttir og Salóme Þorkels-
dóttir hafa flutt þingsályktunar-
tillögu um þetta efni, þ.e., að ríkis-
stjórnin láti kanna hvort hægt sé
Sólrún B. Jensdóttir
að koma á sveigjanlegum vinnu-
tíma starfsmanna ríkisins og
framkvæma síðan þar sem það
þyki henta. Þessi tillaga hefur
ekki náð fram að ganga. Samskon-
ar tillögu hvað varðar borgar-
stofnanir og fyrirtæki Reykjavík-
urborgar flutti Elín Pálmadóttir
1980 og var hún samþykkt ein-
róma. Sveigjanlegur vinnutími
hefur verið tekinn upp hjá nokkr-
um fyrirtækjum á höfuðborgar-
svæðinu og gefist vel.
Ef gert er ráð fyrir 8 stunda
vinnudegi, getur annað hjóna unn-
ið frá 8—4, en hitt frá 10—6 og
þarf barn þá að vera að heiman
sex stundir á dag. Þetta er full-
langur tími og til þess að bæta enn
aðstöðu foreldra til að vinna utan
heimilis og vera samvistum við
börn sín, má hugsa sér að hjón
skipti vinnu þannig að hvort um
sig vinni 6 stundir á dag. Þurfa
börnin þá ekki að vera að heiman
nema 4 stundir og er það vel við-
unandi, að minnsta kosti eftir eins
árs aldur. Sex stunda valkostur
eykur jafnréttið á vinnumarkaðn-
um og gerir framavonir kvenna
meiri en fjögurra stunda vinnan,
sem nú er algengust.
Samfclldur skóladagur
Raunverulegt jafnrétti er úr
sögunni þegar barn fæðist við nú-
verandi aðstæður. Annað erfið-
leikatímabil fyrir fjölskylduna
hefst við sex ára aldur barna. Frá
tveggja til sex ára býðst flestum
börnum leikskólavist 4—5 stundir
á dag. Forskóladeildir taka við,
þegar börnin verða sex ára og al-
gengast er að þar séu þau eina og
hálfa klukkustund á dag. Foreldri,
sem vill ekki hætta að vinna eða
getur það ekki fjárhagsins vegna,
lendir í miklum erfiðleikum með
að koma börnunum fyrir og verður
oft að þeytast með þau úr einum
stað í annan, jafnvel í vinnutíma.
Skólatíminn lengist við sjö ára
aldur. Ennþá virðist þó miðað við
að einhver fullorðinn sé heima all-
an daginn, þvf að algengast er, að
börn séu í aukatímum í tíma og
ótíma. Veitir ekki af að einhver sé
til að stjórna ferðum barnanna,
sem oftast eru fleiri en eitt. Skiln-
ingur á þörfinni fyrir samfelldan
skóladag virðist vera að aukast,
foreldrum og börnum til hagsbóta.
Sjálfstæðisflokkurinn hefur
samfelldan skóladag á stefnuskrá
sinni og hefur barist fyrir leng-
ingu skólatíma sex ára barna á
Alþingi, en sú barátta hefur ekki
borið árangur. Má minna á frum-
varp um þetta efni, sem Birgir ís-
leifur Gunnarsson og Halldór
Blöndal fluttu í vor. Vegna skiln-
ingsleysis yfirvalda menntamála í
Án Alþýðuflokksins
- óbreytt ástand?
2. grein
- eftir Jón Baldvin
Hannibalsson, alþm.
Kosningar eru uppgjör, reikn-
ingsskil.
I kosningum eiga kjósendur að
kveða upp sinn dóm yfir verkum
þeirra stjórnmálaflokka og stjórn-
málamanna, sem með völdin hafa
farið. Tvíburaflokkar verðbólgu-
áratugarins eru fyrst og fremst
tveir: Framsókn hefur verið við
völd í 13 ár í öllum ríkisstjórnum
verðbólguáratugarins. Álþýðu-
bandalagið hefur setið við stjórn-
völinn í 8 ár, í þremur ríkisstjórn-
um verðbólguáratugarins.
Ráð þessara flokka og forystu-
manna þeirra eru reynd. Af þeim
er engra breytinga að vænta. Þeir
hafa brugðizt trausti þjóðarinnar
svo rækilega að nú er tími til kom-
inn að vísa þeim á stjórnarand-
stöðubekki til innhverfrar íhugun-
ar og sjálfsgagnrýni.
Fyrir ábyrga kjósendur er
fyrsta skrefið út úr ógöngunum að
hafna tvíburaflokkunum við kjör-
borðið. En það eitt er ekki nóg. Við
verðum að verja atkvæði okkar
þannig, að það komi að fullum
notum til stuðnings gerbreyttri
stjórnarstefnu. Þess vegna verð-
um við að spá í það, hvað á að taka
við og hverjir eiga að taka við.
Eru þeir allir eins?
Nú þekkist sú skoðun og þykir
fín að allir „gömlu" flokkarnir séu
eins. Þeir beri allir jafna ábyrgð á
ófarnaði okkar á verðbólguára-
tugnum. Þessi kenning er röng.
I fyrsta lagi er það staðreynd, að
„Ef stefna Alþýðu-
flokksins hefði mátt
ráða, væru erlendar
skuldir okkar nú mun
minni en þær eru, verð-
bólgan lægri, fjár-
magnskostnaður hús-
byggjenda og fyrirtækja
minni, afkoma atvinnu-
veganna skárri, þjóðar-
tekjur á mann hærri og
lífskjör alls almennings
bærilegri.“
Alþýðuflokkurinn hefur aðeins
setið í ríkisstjórn í eitt ár af þess-
um 13.
f öðru lagi: Þegar við höfum látið
á það reyna til þrautar, að engu
varð um þokað til hins betra í
samstarii við Framsókn og Al-
þýðubandalag 1978—1979, þá ruf-
um við það stjórnarsamstarf
haustið 1979. Við gáfum kjósend-
um tækifæri til að stokka spilin
upp á nýtt. Viðvaranir okkar voru
ekki teknar nægilega alvarlega þá.
Því fór sem fór.
En Alþýðuflokkurinn verður
ekki með sanngirni dreginn til
ábyrgðar fyrir ófarir okkar síðan.
Hann varaði við í tæka tíð.
Kn spurningin er: Hvaða stefnu
boðar Alþýðuflokkurinn nú? Eiga
þeir kjósendur, sem vilja fylgja eftir
kröfunni um gerbreytta efnahags-
stefnu, samleið með okkur jafnaðar-
mönnum í þessum kosningum?
Auðlindanýting í
stað rányrkjustefnu
Flestir vita, að í tvo áratugi höf-
um við jafnaðarmenn varað við af-
leiðingum offramleiðslustefnu í
landbúnaði. Á sama tíma og þjóðin
er sokkin í skuldir; á sama tíma og
launþegar eru æ ofan í æ krafðir
um árangurslausar fórnir, er
lOundu hverri krónu af skattpen-
ingum almennings sólundað í
niðurgreiðslur og útflutningsbæt-
ur. Við krefjumst þess, að þessu
bruðli verði hætt. Fyrir þetta fé
má aflétta tekjuskatti af einstakl-
ingum, þessum rangláta launa-
mannaskatti.
Spurning: Hafa þingmenn
Sjálfstæðisflokksins tekið undir
þessar tillögur okkar á þingi? Nei.
Leyfist mér að minna á, að núv.
landbúnaðarráðherra, sem er
framsóknarmegin við Framsókn í
vitlausri landbúnaðarpólitík, er í
framboði fyrir Sjálfstæðisflokk-
inn í þessum kosningum.
Flestir kannast við að Alþýðu-
flokksmenn hafa á þingi barist
hart gegn hömlulausri rányrku-
stefnu Framsóknar í sjávarútvegi.
Þetta eru tvö veigamikil dæmi
um það, að jafnaðarmenn boða
gerbreytta stefnu í atvinnumál-
um: Skynsamlega nýtingu auð-
linda í stað rányrkju og arðlausr-
ar offjárfestingar.
Ef stefna Alþýðuflokksins hefði
mátt ráða, væru erlendar skuldir
okkar nú mun minni, verðbólgan
lægri, fjármagnskostnaður fyrir-
tækja og húsbyggjenda minni, þjóð-
artekjur á mann hærri. Lífskjör al-
mennings væru betri.
Húsnæöismálin
Árið 1979 fékk Alþýðuflokkur-
Jón Baldvin Hannibalsson
inn samþykkta í ríkisstjórn nýja
húsnæðismálalöggjöf. Með henni
var Byggingarsjóði ríkisins
tryggðir traustir tekjustofnar til
frambúðar. Hefðu þessi lög fengið
að standa óhögguð, næmu hús-
næðislán út á meðalíbúð nú 45%
byggingarkostnaðar, í stað 12,4%
nú. Áð m'eðtöldu venjulegu lífeyr-
issjóðsláni væri lánshlutfallið nú
þegar orðið 65% af kostnaðarverði
meðalíbúðar.
Ef þessu lög hefðu fengið að
standa óbreytt, ef formaður Al-
þýðubandalagsins hefði bara
slappað af og gert ekki neitt í hús-
næðismálum í félagsmálaráðu-
neytinu sl. þrjú ár, þá væri
greiðslubyrði venjulegs húsbyggj-
anda nú sem hlutfal! af meðaltekj-
um:
— 14,2% af launum 1. árið.
— 24;5% af launum 2. árið.
— 25,2% af launum 3. árið.
Fjöldi nýbygginga væri svipað-
ur og árin 1977—1979, um 1.800
íbúðir á ári, í stað þess að nú má
gott heita ef þær verða 1.200.
Leigumarkaðurinn væri mun
viðráðanlegri, í stað þess að nú er
hann að lokast.
Það er dapurleg staðreynd, að
eftir 3ja ára stjórn formanns Al-
þýðubandalagsins, Svavars
Gestssonar, á húsnæðismálunum,
hefur fjölmennustu árgöngum
ungs fólks á íslandi-verið úthýst
af húsnæðismarkaðinum.
Þetta er enn eitt dæmið um van-
efndir Alþýðubandalagsins og
skrum annars vegar, en hins vegar
ábyrga félagsmálapólitík Alþýðu-
flokksins.
Markaöur eða
ríkisforsjá?
Það er útbreiddur misskilningur
að Alþýðuflokkurinn sé forstokk-
aður ríkisforsjárflokkur eins og
Alþýðubandalagið. Reynslan er
ólygnastur dómari og hún afsann-
ar þessa kenningu.
Eins og aðrir sósíaldemókrata-
flokkar í Evrópu, er Alþýðuflokk-
urinn fylgjandi blönduðu hagkerfi.
1 því felst að við viðurkennum yf-
irburði samkeppni á markaði í
þeim greinum efnahagsstarfsem-
innar, sem samkeppni nýtur við.
Hagnaður vel rekinna fyrirtækja í
venjulegu árferði er forsenda hag-
vaxtar og hækkandi launa.
Hlutverk ríkisvaldsins á að vera
m.a. að tryggja atvinnulífinu hag-
kvæm vaxtarskilyrði. Hins vegar
treystum við sjálfum okkur og
verkalýðshreyfingunni í heild til
þess að tryggja það, að ekki sé
gengið á hlut launþega í tekju-
skiptingunni. Það gerum við bezt í
gegnum skatta- og tryggingakerf-
ið.
Reynslan sýnir hins vegar, að
stöðug skuldasöfnun og halla-
rekstur fyrirtækja leiðir til þjóð-
nýtingar gegnum bakdyrnar og
endar að lokum í pólsku gjald-
þroti. Það er sá, „sósíalismi and-
skotans", sem lýðræðisjafnaðar-
menn hafa alla tíð barizt gegn.
Gerbreytt efnahagsstefna
— ný atvinnustefna
Þess vegna höfum við frá upp-
hafi verið andvígir Framkvæmda-
stofnun ríkisins. Við erum andvíg-
ir takmarkalausu forræði stjórn-
málamanna yfir öllu fjármálalífi.
Við viljum skarpari skil milli