Morgunblaðið - 20.04.1983, Page 13

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 20. APRlL 1983
61
Eiga menn rétt á að láta má nöfn sín út af þeim gögnum
sem stjórnmálaflokkarnir fá til afnota fyrir kosningar?
— það telur Oddur Benediktsson, prófessor í tölvunar-
fræðum, en hann hefur farið þess á leit við Hagstofuna
FYRIR HVERJAR kosningar lætur Hagstofa íslands stjórnmálaflokkunum í té þrenns konar
gögn: kjörskrá, kjósendaspjöld og límmiöa með nöfnum kjósenda. Á þessu er áratuga hefð þó
hvergi sé kveðið á um þetta í lögum. Ríkissjóður hefur kostað þetta að hluta til a.m.k., og fyrir
kosningarnar núna 23. apríl er áætlað að ríkissjóður greiði 350 þúsund krónur til þessara
hluta, eða sem svarar 5 eintökum af kjörskrá á hvern flokk sem býður fram í öllum
kjördæmum. Þeir listar sem bjóða ekki alls staðar fram fá hlutfallslega minna.
Þann 5. júní 1981 voru sam-
þykkt lög fyrir Alþingi (nr. 63) um
kerfisbundna skráningu á upplýs-
ingum er varða einkamálefni. Á
grundvelli þessara laga fór Oddur
Benediktsson, prófessor í tölvun-
arfræðum við Háskóla íslands,
þess á leit við Hagstofuna að hún
tæki nafn sitt af þeim listum sem
stjórnmálaflokkarnir fá til afnota
fyrir kosningarnar nú. Svar Hag-
stofunnar var á þá leið að hún
féllst á að nema burt nafn Odds af
kjósendaspjöldum og límmiðum,
en ekki þeirri kjörskrá eða þjóð-
skrá sem stjórnmálaflokkarnir
munu fá afnot af. Oddur vísaði þá
málinu til Tölvunefndar, en hún á
að hafa eftirlit með framkvæmd
þessara laga og skera úr um
ágreiningsefni. En sl. þriðjudag,
þann 12. apríl, hafði Oddi ekki
borist svar nefndarinnar.
Morgunblaðið átti samtal við
Odd um þetta mál. Oddur var
spurður hvers vegna hann teldi sig
eiga kröfu á því að láta má nafn
sitt burt úr þessum plöggum sem
stjórnmálaflokkarnir fá til afnota,
og eins hvaða tilgangi slík krafa
þjónaði.
Einkamál manna
hvort þeir kjósa
eða ekki
„Ég skal svara seinni spurning-
unni fyrst. Kosningar eru leyni-
legar, eða eiga að vera það, og því
er það skýlaus réttur einstaklinga
að fá að sitja heima í friði á kjör-
dag ef þeir óska þess. Það er
einkamálefni hvers manns hvort
hann kýs eða ekki og kemur
stjórnmálaflokkunum nákvæm-
lega ekkert við. Stjórnmálaflokk-
arnir vita ekkert um það hvað
hver kjósandi gerir inni í kjörklef-
anum, en ef maður kýs að kjósa
ekki, þá vita það allir sem vilja.
Að kjósa ekki er ákveðin afstaða,
og önnur er sú að skila auðu, og
því eiga menn heimtingu á að
halda þessari afstöðu sinni
leyndri. En á meðan stjórnmála-
flokkarnir fá tæmandi kjörskrá til
afnota er slíkt ekki hægt.“
Óheimilt að skrá upp-
lýsingar um skoðanir
manna á stjórnmálum
„Fyrri spurningunni verð ég að
svara í nokkru lengra máli. Ég tel
að á grundvelli laga nr. 63 frá
1981, um kerfisbundna skráningu
á upplýsingum er varða einkamál-
efni, eigi ég kröfu á því að nafn
mitt sé máð af tölvugögnum sem
stjórnmálaflokkarnir fá til afnota.
Lög af þessu tagi hafa almennt
verið sett á Vesturlöndum, sér-
staklega vegna aukinnar tölvu-
vinnslu og möguleika á samteng-
ingu skráa. Nútíma tækni býður
upp á möguleika á að tengja sam-
an í stórum stíl ýmsar upplýs-
ingar um einstaklinga, frá trygg-
ingastofnunum, nemendaskrám,
skattinum, úr almennum viðskipt-
um og fleira. Þess vegna hefur
þótt nauðsynlegt að setja lög um
meðferð einkamálefna sem trygg-
ingu gegn stórfelldri misnotkun.
Nú eru kosningarnar þann 23.
apríl þær fyrstu eftir að þessi nýju
lög tóku gildi. Og það eru greinar í
Iögunum sem gætu skipt máli
varðandi starfsemi stjórnmála-
flokkanna og hins opinbera í kosn-
ingum. I fyrstu grein segir að lög-
in taki til hvers konar kerfis-
bundinnar skráningar á upplýs-
ingum varðandi einkamálefni ein-
staklinga. í fjórðu grein er kveðið
á um að óheimilt sé að skrá upp-
lýsingar er varða meðal annars
skoðanir manna á stjórnmálum.
Það er ljóst að það að kjósa ekki
er, eða getur verið, stjórnmála-
skoðun. Þessar tvær greinar duga
því til að einstaklingur eigi heimt-
ingu á að láta má nafn sitt út af
gögnum stjórnmálaflokkanna. En
fleira kemur til:
í sjöttu grein segir að eigi sé
heimilt að tengja saman skrár
nema um sé að ræða skrár sama
skráningaraðila. Þetta mætti
væntanlega skilja svo að óheimilt
sé að tengja saman félagaskrá
stjórnmálaflokks og kjörskrá. Þá
er og tekið fram í þrettándu grein
Oddur Benediktsson, prófessor.
að fólki sé heimilt að láta taka
nafn sitt út af þeim skrám sem
notaðar eru til útsendinga dreifi-
bréfa, tilkynninga, auglýsinga,
áróðursbæklinga og þess háttar.
Hagstofan hefur fallist á að taka
nafn mitt út af kjósendaspjöldum
og límmiðum, enda á ég augljós-
lega heimtingu á því samkvæmt
þrettándu greininni. En Hagstof-
an taldi sig ekki geta máð nafn
mitt af þeirri kjörskrá sem hún
léti stjórnmálaflokkunum í té. Ég
vísaði því kröfu minni til Tölvu-
nefndar, en hef ekkert svar fengið
frá nefndinni enn sem komið er.“
Kjörskráin opinbert
Plagg
Morgunblaðið hafði samband
við Klemens Tryggvason,
hagstofustjóra, og innti hann eftir
áliti hans á þessu máli. Klemens
sagði að það væri áratuga hefð
fyrir því að stjórnmálaflokkarnir
fengju þjóðskrá til afnota fyrir
kosningar og hann túlkaði ekki
þessi nýju lög svo að þessa hefð
bæri að brjóta. „Enda er kjör-
skráin opinbert plagg sem allir
hafa aðgang að,“ sagði hann, „og
því getur hver sem er gengið úr
skugga um það hvort einhver mað-
ur sé á kjörskrá eða ekki. Því fæ
ég ekki séð að það skipti nokkru
máli þótt stjórnmálaflokkarnir fái
tæmandi kjörskrá til afnota."
Oddur sagði í þessu sambandi
að það væri rétt að kjörskráin
væri opinbert plagg, því allir
þyrftu að geta kannað hvort þeir
væru á kjörskrá eða ekki. Hins
vegar taldi hann það tvennt ólíkt
að geta flett upp í kjörskránni á
opinberri stofnun eða láta stjórn-
málaflokki slíka skrá í hendur til
eigin afnota.
Hundrað þúsund króna gjöf
til fræðaiðkana í guðfræði
ELLI- og hjúkrunarheimilið
Grund hefur gefið 100.000 kr.
(eitt hundrað þúsund krónur) til
stofnunar Starfssjóðs Guðfræði-
stofnunar Háskóla íslands.
Fræðastofnun var komið á
fót við guðfræðideild Háskól-
ans fyrir nokkrum árum, en
hún hefur ekki enn tekið til
starfa, þar sem fé hefur ekki
verið veitt til hennar á fjárlög-
um. Er fræðastofnun þessari,
sem ber heitið Guðfræðistofn-
un Háskóla íslands, ætlað svip-
að hlutverk og rannsóknar-
stofnunum þeim, sem komið
hefur verið á fót við aðrar
deildir Háskólans á liðnum ár-
Gísli Sigurbjörnsson
um og áratugum.
Gjöf þessi var afhent Há-
skólanum í desember sl. en síð-
an þá hefur verið unnið að því
að ganga formlega frá stofnun
sjóðsins. Er gjöfin gefin af til-
efni árs aldraðra á 60. afmælis-
ári Elli- og hjúkrunarheimilis-
ins Grundar og til minningar
um stofnendur þess, Sigur-
björn Á. Gíslagon, cand theol.,
Flosa Sigurðsson, trésmíða-
meistara, Harald Sigurðsson,
verslunarmann, Júlíus Árna-
son, kaupmann, og Pál Jóns-
son, verslunarstjóra; einnig til
minningar um þá séra Halldór
Jónsson, prófast á Hofi,
Vopnafirði, séra Lárus Hall-
dórsson, Fríkirkjuprest og séra
Pál Þórðarson, prest í Njarð-
vík.
í skipulagsskrá Starfssjóðs
Guðfræðistofnunar greinir, að
sjóðurinn skuli efla hvers kon-
ar fræðastarfsemi Guðfræði-
stofnunar svo sem námsstefn-
ur, fyrirlestrahald, heimboð
erlendra fræðimanna o.fl. Ann-
ast Háskóli íslands varðveislu
sjóðsins, og skal höfuðstóll
hans óskertur fyrstu fimm ár-
in, en helmingur vaxta og verð-
bóta lagður við höfuðstól.
Gjöf þessi, sem Gísli Sigur-
björnsson forstjóri hefur af-
hent, er hin mesta hvatning til
starfa .innan guðfræðideildar
Háskólans. Eru gefanda færð-
ar hugheilar þakkir og nöfn
þeirra blessuð, sem sjóðstofn-
unin er til minningar um. Er
það vonandi, að fleiri efli sjóð-
inn með minningargjöfum og
áheitum, enda gerir stofnskrá-
in ráð fyrir því, að veitt sé við-
taka'slíkum framlögum.
(Frétt frá Háskóla fslanda.)
Gospelsöngvari
heimsækir Hjálp-
ræðisherinn
Gospelsöngvarinn Björnar Heimstad
frá Noregi er kominn í heimsókn til
íslands. Hann verður á Akureyri dag-
ana 20. apríl—25. apríl. Sameiginlegar
samkomur verða haldnar á hverju
kvöldi.
í Reykjavík verður Björnar 27.
apríl—1. maí. Þá daga hefur hann
samkomur í sal Hjálpræðishersins.
Björnar er einnig ræðumaður og tal-
ar því einnig á samkomunum.
Björnar hefur ferðast víða og
haldið samkomur.