Morgunblaðið - 20.04.1983, Page 19

stefnuófremdina fyrir okkur
hérna Vestfirðinga. Það fer aldeil-
is á kostum hugarflugið hennar
Aðalheiðar þegar hún er að lýsa
þessum andskotans kvikindum út-
um allar íslands strendur sem
þingmennirnir eru í kapphlaupi
við að naga af ykkur hverja spjör
og bita þeim til bjargar og sálu-
hjálpar. Og það er sko ekki ama-
legt, vinurinn, að hafa slíkan
kappa við hlið sér á austurrúms-
þóftunni í barningnum og ekki því
mikil hætta á að skuturinn eftir
verði, svo knálega sem Jónasar-
kapparnir taka á kjaftasætis ár-
unum. Það státa ekki allir af slíku
einvalaliði, Jón minn góður.
Já, og vel á minnst. Þú telur það
kosta skildingana fyrir Reykvík-
inga að vera einskonar elliheimili
þjóðarinnar. Það er nú einn þátt-
urinn sem þið hafið ekki gert ykk-
ur grein fyrir, að fólkið í henni
Reykjavík eldist og verður gamalt.
Þá er nú þessi einlæga hýrgun
ykkar til þessara gamalmenna, að
það kosti nú skildinginn að ala það
og sjá því farborða frammá graf-
arbakkann. En það er allt eins og
þið hafið aldrei skilið það, að fólk
yrði gamalt í Reykjavík. En svo
þegar allt í einu að 20 þúsund
gamalmenni eru komin í 100 þús-
und manna byggð, þá bara glápið’
þið útí heiðríkjuna, hver fjandinn
sjálfur þetta sé eiginlega, svona
stór hópur af gömlu fólki hér, og
það kosti svo skttdinginn að sjá
fyrir öllu þessu dóti. Ég gæti jafn-
vel trúað að þú sjálfur yrðir gam-
all maður þarna, minnsta kosti er
grunur minn sá, að ekki svo langt
verði þar til ellimörkin setja svip
sinn á þína fagurbjörtu ásjónu, ef
áfram þú kröftum eyðir í jafn
skynlausar grúbbur og þessar
heilu þrjár Morgunbláðssíður af
ritverkum þínum bera með sér.
Jæja, vinurinn, ég nenni nú ekki
að skamma þig meira í einu, en
manni er nú alltaf sárt um „sálina
hans Jóns míns“ að hún fordjarf-
ist ekki svo útá villigötum van-
hugsaðra áróðurskennda, að allt
sitt mark missi til mannlegrar
gerðar. Þetta mál allt er nefnilega
svo margslungið og afdrifaríkt í
mörgum sínum ólýsanlegu þátt-
um, sem ekki nær því allir gera
sér minnstu grein fyrir þeim af-
leiðingum sem upp gætu komið.
En mergurinn málsins er þó sá, að
þið hafið nákvæmlega öll sömu
mannréttindi í öllum þessum
kosningamálum og við hinir, bara
aðeins fleiri um hvern þingmann,
rétt eins og um prest, iækni og
lyfjabúð.
Eg kveð þig svo með bestu
óskum, og bið þig að bera góðar
kveðjur mínar í bæinn.
Jens í Kaldalóni er íréttaritari
Morgunblaðsins i Snæfjallaströnd
og býr að Bæjum, Snæfjallahreppi,
Norður-ísafjarðarsýslu.
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 20. APRÍL 1983
67
Lítið meindýr
í stóru húsi
Jóhann Hjálmarsson
bókmenntagagnrýnandi
Morgunblaðinu.
Jóhann minn:
Ég sé það í Morgunblaðinu í dag
að þú rýkur altíeinu upp til handa
og fóta að dæma bók Williams
Heinesens sem út kom fyrir hálfu
ári. Satt að segja var ég löngu far-
inn að lofa Guð (bara einhvern
Guð) fyrir það að þú skyldir
sleppa því í ár að klappa okkur
Heinesen á kollinn. En lofa skal
dag að kvöldi og krítíker við jarð-
arförina hans, eins og leikkonan
sagði. Nú ertu semsé kominn á
kreik — og sjálfum þér líkur.
Um bullið sem þú almennt hefur
varðandi skáldsöguna „I Svörtu-
kötlum" skal ég ekki vera marg-
orður. Það er bara þetta venjulega
tíst. Það sem er stíll og reisn kall-
ar þú „öfga“ og „lítt trúverðuga"
hluti að vanda. Þetta er raunar
ekki neitt annað né verra en það
sem heiðarlegar bókmenntir þurfa
einlægt við að búa. Dómara sem
eru vart læsir á neitt sem vísar til
æðri vitsmuna.
Enda væri ég naumast að
kvarta undan slíku. Eins mætti þá
kvarta undan rigningunni hér í
Reykjavík.
Það sem mér hinsvegar blöskrar
í svokölluðum ritdómi þínum er
þessi klausa hérna: „Sé litið á höf-
undarverk Heinesens í heild
hvarflar að manni að hann hafi
orðið tómlæti að bráð, skýringin
kannski sú að hann er fulltrúi lít-
illar eyþjóðar þótt hann hafi valið
að skrifa á tungu stærri þjóðar."
Svo ferðu að bulla um viðfangs-
efni Heinesens sem þú botnar ekk-
ert í. Sleppum því.
Ekki veit ég hvaðan það hvarfl-
ar að þér, póstþjóni vinnandi suðrí
Vatnsmýri, að William Heinesen
búi við eitthvert tómlæti sem höf-
undur. Allir sem eitthvað fylgjast
með bókaútgáfu í Skandinavíu
vita að þegar ný bók kemur frá
þessum jöfri norrænna bók-
mennta þá er það verk umsvifa-
laust þýtt á öll tungumál Skand-
inavíu og gefið út í minnstakosti
100.000 eintökum. Ef þetta er
tómlæti þá er Jóhann Hjálmars-
son spekingur. Einnig má geta
þess að bækur Heinesens koma út
í vaxandi upplögum í Ameríku og
Þýskalandi, kannski víðar.
Nóg um tómlætið.
En rógur þinn um Heinesen er
víðtækari. Þú telur að hann sé
fulltrúi „lítillar þjóðar þótt hann
hafi valið að skrifa á tungu stærri
þjóðar". Hér gætir nokkuð þess
sem þú hefur meðtekið af jafn-
ingjum þínum í Færeyjum síðast-
liðið haust þegar að þú sast þar
norrænt þing um þýðingar úr
minniháttar tungumálum Norður-
landa. Þá hafa rógbergar sagt þér
að William Heinesen væri að
svíkjast undan merkjum fær-
eyskrar menningar og skrifaði á
dönsku. Þennan söng hef ég marg-
sinnis heyrt af vörum öfundar-
manna skáldsins í Færeyjum.
Hann er fyrirlitlegur og það fólk
sem raular hann er lítilmótlegt.
Sannleikurinn er sá að danska
er móðurmál Williams Heinesens
rétt einsog íslenska er móðurmál
þitt, Jóhann minn. Og þetta móð-
urmál sitt hefur maðurinn skrifað
betur en aðrir. Hann er því dansk-
ur rithöfundur búsettur í Færeyj-
um, vinnur úr færeysku umhverfi
einhverjar bestu frásagnir sem nú
um stundir eru skrifaðar í veröld-
inni og skrifar þær á því tungu-
máli sem honum er tamast.
Og til frekari áréttingar öllu
þessu get ég nú frætt þig um það
sem flestum upplýstum aðilum
þegar er kunnugt að Sænska Aka-
demían hafði árið 1975 tekið þá
ákvörðun að veita William þessum
Heinesen (sem þú telur fórnardýr
tómlætisins) bókmenntaverðlaun
Nóbels. Fyrir skáldsöguna „Turn-
inn á heimsenda" sem þá átti að
koma út um haustið. Þá ritaði
William nefndinni bréf og frábað
sér þennan heiður á þeirri for-
sendu að það væri einsog háðs-
merki um færeyskar bókmenntir
að láta danskan mann búsettan í
Færeyjum fá þessa viðurkenn-
ingu, benti á tvo verðuga höfunda
sem skrifuðu á færeysku og dró
bók sína til baka- frá forlaginu
(Gyldendal) til að undirstrika að
honum væri alvara með þetta.
Þessvegna kom „Turninn" ekki út
fyrr en 1976. Ég vona að þessar
staðreyndir nægi til þess að gera
þér og öðrum ljóst að William
Heinesen er engan veginn fórn-
ardýr tómlætis né afskiptaleysis
heldur einn besti og virtasti höf-
undur Norðurlanda fyrr og síðar.
Og nýtur vaxandi útbreiðslu þó
hann neiti öllum hégómlegum við-
urkenningum. Það er nefnilega
enn til fólk sem kann að lesa. Nag
þitt í hæla þessa stórmennis á
sviði bókmenntanna er því hlægi-
leg þjónusta við lítilsigld öfund-
arsjónarmið sem þú væntanlega
hefur kynnst í Færeyjaferðinni
núna í haust. Hættu þessu narti,
þú minnir einna helst á svanga
mús í galtómri Höll Sumarlands-
ins þarsem þú stendur og nagar
hælana á þessum mikla höfundi.
Með vinarkveðju,
Þorgeir Þorgeirsson
Fyrirsögnin er að sjálfsögðu einnig
höfundar
HVAÐ KIÓSA BÖRNIN?
Þau kjósa áskrift aö Æskunni. Aö sjálfsögöu.
Æskan er vandaö og skemmtilegt blaö, sneisafullt af: smá-
sögum • ævintýrum • teiknimyndasögum • þrautum •
leikjum • getraunum • poppi • samtölum viö Bubba,
Ragnhildi Gísla, Bjögga, Ómar Ragnarsson, Bryndísi
Schram, Línu langsokk o.s.frv.
Muniö Bókaklúbb Æskunnar og áskrifendagetraunina.
Allir eiga samleiö meö Æskunni
Áskriftasími 17336
eigendur
Pústkerfin eru
ódvrust hjá okkur
Hjá okkur fáið þið orginal pústkerfi í allar
gerðir Mazda-bíla.
Isetningarþjónusta á staðnum.
BÍLABORG HF.
Smiðshöfða 23
Simar: Verkstæði 81225 —Varahlutir 81265
6cyl. - 225 cu. in. - Sjálfskiptur - Aflstýri
AfIhemlar - Styrkt fjödrun - Styrktir demparar
Electronísk kveikja
JÖFUR
Hf-
Nýbýlavegi 2 - Kópavogi - Simi 42600
Verö til atvinnubifr.stj. 481 ■ 340
Sérstakur afsl. af árg.’82 86-640
gengi: 01.04. '83
394.700
ib