Morgunblaðið - 02.07.1983, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 2. JÚLÍ 1983
17
hinnar ungu og viðkvæmu list-
greinar og komist að þeirri niður-
stöðu að hann sé fyrst og fremst
sá að menn geri sér ekki enn fulla
grein fyrir hversu fjárfrek hún er.
Að menn átti sig ekki á því að
styrkja ber fyrst og fremst þær
myndir sem fyrirsjáanlegt er að
muni falla að þörfum markaðar-
ins; án þess þó að gefið sé um of
eftir hvað varðar listrænan metn-
að. Þá hef ég bent á að menn bíði
átekta með tilraunastarfsemi uns
íslenskur kvikmyndaiðnaður er
traustari í sessi og íslenskar
kvikmyndir hafa unnið sér sess á
heimsmarkaði. Hér er ekki farið
með fleipur. Sá markaður er
nefnilega innan seilingar, því með
tilkomu fjarskiptatungla er unnt
að senda íslenskt kvikmyndaefni
hvert á land sem er.
Ef við viljum hafa aðgang að því
samskiptakerfi sem mun tengja
þjóðir heims í framtíðinni verðum
við að efla íslenska kvikmynda-
framleiðslu og laga hana að þörf-
um markaðarins. Annars sitjum
við uppi með myndir sem flakka
milli kvikmyndahátíða og enda
loks á kvikmyndasöfnum — eng-
um til gagns og gamans nema
kvikmyndafræðingum. Ég veit að
margt af því sem sýnt er í mynd-
bandakerfum höfuðborgarinnar er
ekki upp á marga fiska; en þar er
þó reynt að skemmta mönnum á
líðandi stund og það er gleðilegt
að nú skuli sitja í lykilstöðu á ís-
landi maður sem viðurkenndi
þessa skemmtiþörf en lét ekki
blekkjast af „menningarsnobbinu"
sem flestu hefir ráðið hingað til í
ríkiskerfinu. í næstu grein mun ég
víkja að hvernig mögulegt er að
byggja upp íslenskan kvikmynda-
iðnað í anda þeirrar ríkisstjórnar
er nú situr og þar með hvernig
hægt er að frelsa kvikmyndalist-
ina á íslandi undan menningar-
snobbinu — ormunum sem legið
hafa á gullinu.
Bókaormur í
þysmælgi dagsins
Bókmenntír
Jóhann Hjálmarsson
BÓKAORMURINN
Tímarit um bækur og samtímamál-
efni — málgagn Páls Skúlasonar,
sem er ritstjóri og ábyrgðarmaður.
Bókaormurinn er með sér-
stæðustu tímaritum sem hér
hafa komið út lengi. Hann er
kynntur sem málgagn Páls
Skúlasonar og er hann einnig
ritstjóri. í fyrstu hélt maður að
ormurinn yrði ekki langlífur, en
nú eru komin 7 tölublöð svo að
búast má við að framhald verði á
útgáfunni. Efni Bókaormsins er
tíðum sérkennileg blanda bók-
mennta og fræða og svo að vitn-
að sé til ummæla þekkts manns
kemur hann manni í gott skap.
Það er ekki hægt að segja um öll
tímarit.
Hér er ekki ætlunin að gera
neina úttekt á Bókaorminum, en
ástæða er til að benda fólki á
tilvist hans.
7. tbl. er dæmigert fyrir stefnu
ritstjóra og áhugamál og verður
vikið að því nokkrum orðum. f
grein ritstjóra Til lesarans er
skýrt frá því hvaða bók hafi ver-
ið valin bók ársins 1982. Bóka-
ormurinn velur að þessu sinni
útgáfu Bjarna Guðnasonar pró-
fessors á Danakonunga sögum,
35. bindi íslenskra fornrita. Því
er lofað að verkinu verði gerð
ítarleg skil í næsta hefti.
Þátturinn Bókaormur mánað-
arins er helgaður Jóni E. Ragn-
arssyni hrl. Jón safnaði lengi
bókum, eða frá fermingu, en á
síðari árum einkum í fræðigrein
sinni. Þekking Jóns á lögfræði-
bókum var yfirgripsmikil og hef-
ur spjallið við hann leikmanni
töluvert að segja. í því koma til
umræðu rit sem að minnsta
kosti undirritaður hafði ekki
hugmynd um að væru til. Um-
fram fróðleik miðlar spjallið
gleði safnarans.
Niðurlag Frúarinnar með
hundinn eftir Anton Tsékov,
þýtt úr rússnesku af Sveini
Pálssyni, birtist í Bókaorminum.
í þessari sögu fæst Tsékov við
leyndarmál ástarinnar og ber
hún honum fagurt vitni. Ekki er
kostur á samanburði við frum-
texta, en þýðingin er hin smekk-
legasta. Onnur þýðing sem líka
er í tengslum við liðinn tíma er
þýðing Magnúsar Péturssonar
úr japönsku á sögunni Þorpið án
klukku. Er greinilegt að Bóka-
ormurinn leitast við að birta
þýðingar úr frummáli og hefur á
að skipa mönnum með tungu-
málaþekkingu. Það er lofsvert.
Stutt viðtal er við Jón Orm
Halldórsson og nefnist það Hvað
Páll Skúlason, riLstjóri Bókaorms-
ins.
gerist, ef maður breytir í sam-
ræmi við samvisku sína? Að
sögn Jóns Orms var það einmitt
ætlun hans að svara þessari
spurningu með skáldsögu sinni
Spámaður í föðurlandi sem vakti
töluverða athygli í fyrra, ekki
síst vegna þess að hún var eftir
stjórnmálafræðing, sem enginn
vissi að hefði fengist við fagur-
bókmenntir. Jón Ormur er ekki
af baki dottinn í skáldsagna-
gerðinni eftir viðtalinu að
dæma. Lokaorð hans eru þessi:
„Stjórnkerfi þjóðarinnar er úr
sér gengið og þarf endurbóta við.
Ef til vill er hægt að benda á
ýmsar veilur í því með hjálp
skáldskaparins."
Bókaormurinn birtir alltaf
töluvert af ljóðum. Að þessu
sinni eru í honum ljóð eftir Sig-
urð Skúlason magister og Pjetur
Hafstein Lárusson. Ljóð Sigurð-
ar er kjarnyrt og vel ort. Hugsað
til ljóðskálda íslands nefnist
það. „Öfund og rógur/ umluktu
löngum/ íslensk stórskáld" yrkir
Sigurður og hvetur til mál-
vöndunar í anda skáldanna. „Sú
rödd má ei þagna/ í þysmælgi
dagsins" stendur í ljóðinu. Orðið
þysmælgi þykir mér við hæfi í
þessu sambandi.
Pjetur Hafstein Lárusson er
einn þeirra ungu höfunda sem
mikið birta eftir sig á prenti og
maður rekst oft á ljóð eftir í
blöðum og tímaritum. Hann
opinberar kynlega trúarjátningu
í Bókaorminum: „Ég trúi á Mig,/
vegna þess að Ég/ þarf aðeins að
klípa Mig í lærið/ til að finna að
Ég er Ég.“
Auk ýmiskonar smálegs efnis
er í Bókaorminum grein eftir
Hannes Pétursson sem hann
kallar Eitt orð. Greinina má
kannski flokka undir þjóðlegan
fróðleik. Hún er athugasemd við
vísu eftir Jónas Hallgrímsson
sem hann orti um skólabróður
sinn Hjörleif Guttormsson, síðar
prest. Hannes hefur fram að
færa sína skýringu á vísunni
sem veldur því að orðið Öxndæl-
ingar breytist í Öxneyingar. Eft-
ir lestur greinar Hannesar sem
fjallar mest um bakkabræðra-
sögur úr ýmsum landshlutum er
lesandinn fróðari um þau efni.
Þetta er skemmtilegt innlegg í
Bókaorminn og á einstaklega vel
heima þar með það í huga að
ritstjórinn fer ekki alltaf troðn-
ar slóðir, vill koma lesendum
sínum á óvart.