Morgunblaðið - 02.07.1983, Blaðsíða 26

10 AR FRA GOSLOKUM 1 HEIMAEY 10 AR FRA GOSLOKUM 1 HEIMAEY 1 . dTWJJ' a -§
24 MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 2. JÚLÍ 1983 MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 2. JÚLÍ 1983 25
Það var góð tilbreyting að ösla snjóinn f stað þess að ösla öskuna.
Biskupinn yfir íslandi, Herra Sigurbjörn Einarsson.
Svipmyndir á 10 árum
frá gosinu í Heimaey
Yfir 5000 íbúar Vestmannaeyja urðu að flýja til fasta-
landsins þegar eldgosið í Heimaey braust út 23. janúar
1973. í fjóra mánuði stóð gosið yfir og magnið sem kom úr
gígum Eldfellsins voru 240 milljónir rúmmetra. Um 400
hús fóru undir hraunið, eða '/3 hluti bæjarins og það var
sama hlutfall sem um var að ræða þegar Eyjarskeggjar
gátu aftur snúið heim og farið að koma hjólunum af stað
aftur. 1750 Eyjamenn af liðlega 5300 sneru ekki aftur
vegna fjárhagstaps, húsnæðiserfiðleika og af ýmsum
ástæðum, en þótt tjónið væri metið á 8 milljarða gamalla
króna fóru aðeins liðlega 2000 milljónir gamalla króna út
í Eyjar samkvæmt skýrslum og reikningum Viðlagasjóðs.
Hægt og sígandi hefur Eyjabyggð verið að ná sér á ný,
athafnalíf hefur haldið fullum dampi í afköstum, en
margs konar erfiðleikum sem fylgdu í kjölfar eldgossins
er ekki lokið ennþá. Mannlíf er hins vegar með miklum
tilþrifum í stil Eyjamanna, enda eru þar yfir 50 félög sem
halda uppi blómlegu félagslífi. Að undanförnu hefur tals-
vert verið um fólksflutninga út í Eyjar, enda er þar að
jafnaði trygg vinna. Mikil áhersla er nú lögð á að fegra og
snyrta bæinn og hefur hann tekið stakkaskiptum í sumar
og meginverkefni bæjarsjóðs á næstu árum er að malbika
allar götur bæjarins.
— á.j.
Spúandi eldfjall í Eyjabyggð veturinn 1973
Hraunið bruddi húsin á fáum mínútum undir sig.
Húseigandi stendur á m»ni húss sins í öskunni.
Þriggja hæða verkamannabústaðir hrynja undan þunga hraunsins.
Og svo var farið að snúa dæminu við og byggja hraunhitaveituna, sem markaði tímamót loks þegar hún var sett á Og þar sem hraunið bruddi ekki húsin, ferði askan allt á kaf.
laggirnar.
Dyttað að togara f nýju Skipalyftunni.
Ásbyrgi 1974. Hraunmoli flaug inn um gluggann og þetta var afleiðingin. Allt sem brunnið gat brann til kaldra
kola.
Ólafur Jónsson í Laufási:
Einhver titringur
í miðstöðinni
„Já, ég keypti húsið ónýtt árið
1972, gerði það upp og flutti inn í
ágúst. Laugardaginn fyrir gosið
hafði ég lokið endanlega við að
innrétta. Á fímmtudeginum eftir
gos fór glóandi hraunmoli inn um
einn glugga hússins og það fuðraði
upp á augabragði. Það var eins og
sprenging hefði orðið f því. Þegar
ég horfði á húsið brenna gerði ég
mér grein fyrir því að ég myndi
gera það upp aftur seinna. Annað
kom ekki til mála. Konan var þá í
landi og ég hringdi í hana og sagði
henni hug minn. Hún hélt ég væri
orðinn vitlaus, en ég stóð við það.“
Ólafur Jónsson í Laufási. Bor-
inn og barnfæddur Vestmanney-
ingur, en húsið sem honum er
tíðrætt um er þó ekki Laufás,
heldur Ásbyrgi, traust steinhús
byggt árið 1911.
„Eg man að ég fór snemma að
sofa kvöldið fyrir gosið, en
vakna upp um tíuleytið við ein-
hvern titring. Ég ákveð með
sjálfum mér að þetta hljóti að
vera miðstöðin og sný mér út í
horn. Skömmu seinna vakna ég
aftur og fer þá niður í kjallara
til að taka miðstöðina úr sam-
bandi. Og sofna aftur. Konan var
í saumaklúbb þetta kvöld og ég
vakna í þriðja sinn við það að
hún ýtir við mér og segir að það
Ólafur Jónsson í Laufási.
Ljósmynd: Sigurffeir.
sé kviknað í austur á Oddsstöð-
um. En það var nú eitthvað ann-
að.
Við fórum strax í land um
nóttina, en ég var kominn aftur
til Eyja kvöldið eftir. Það hvarfl-
aði raunar aldrei að mér að hús-
ið okkar væri í bráðri hættu. Það
stendur nokkuð fjarri eldsupp-
tökunum og ég átti ekki von á
því að til tfðinda drægi á þessum
stað nærri strax. Ég var miklu
hræddari við kuldann. Þess
vegna skrúfaði ég fyrir vatnið og
hellti olíu á alla vatnslása til að
koma í veg fyrir að frostspryngi.
Þessar aðgerðir mínar hafa
sennilega ekki staðið f veginum
fyrir því að eldurinn breiddist
út. Svona var maður blindur.
Við misstum svo að segja allt
innbúið í brunanum. En mér var
hálfpartinn sama. Þetta stór-
brotna gos hafði þau áhrif á
mann að maður fór að skynja
hlutina í öðru ljósi. Ég var far-
inn að líta á eignir manna sem
fánýt veraldargæði sem engu
máli skiptu. Og ég hét því að lifa
lífinu öðruvísi í framtíðinni. En
svo breyttist það auðvitað þegar
fram liðu stundir. Nú er maður
kominn í sama gamla farið.
Lífið hefur verið strembið
hérna frá gosi. Og bærinn raun-
ar lengi vel á mörkum þess að
vera byggilegur. En þetta er allt
að komast í gott lag núna.“
Ásbyrgi 1978. Endurbyggt
í annað sinn af Ólafi Jónssyni.
Ljósmynd: Sigurgeir.