Morgunblaðið - 16.07.1983, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 16. JÚLÍ 1983
17
bæði ljóðasöng og óperusöng — og
gefa einstökum nemendum kost á
einkatímum auk hóptíma.
Sumarvinnu eöa
aukna sérhæfingu
Og þá er það Zukovsky-nám-
skeiðið framundan — að þessu
sinni dagana 5,—20. ágúst. Það er
haldið á vegum Tónlistarfélagsins
og með stuðningi Flugleiða, en
stjórnandi er bandaríski fiðluleik-
arinn og hljómsveitarstjórinn
Paul Zukovsky, sem hefur tekið
miklu ástfóstri við ísland og ís-
lenzkt menningarlíf. Námskeiðið
verður að þessu sinni tvær vikur
og að því loknu hljómleikar, þar
sem viðfangsefni verða eftir
Messiaen, sem er 75 ára í ár,
Musorgsky og Richard Strauss. í
fyrra stóð námskeiðið í heilan
mánuð en okkur fannst það
kannski full viðamikið.
áðsókn útlendinga er nokkru
minni í ár, enda dýrara að koma
hingað fyrir hálfan mánuð en heil-
an. Á móti kemur, að auðveldara
verður að koma erlendu þátttak-
endunum fyrir, en þeir hafa dval-
izt í heimahúsum. Hér heima er
mikill áhugi, einkum meðal yngri
nemenda. Við missum marga
hinna eldri, sumpart vegna
hljómleikaferða strengjasveitar
Tónlistarskólans til Skotlands á
sama tíma, — sumpart vegna
þess, að þeir eru bundnir í vinnu
og kemur hvorttveggja til að þeir
eiga ekki gott með að fá frí og
mega nú enn síður en áður við að
missa laun. Mér hefur fundizt
þetta námskeið mikilvæg viðbót
við kennsluárið hérna. Krakkarnir
fá svo mikla og góða þjálfun þenn-
an stutta tíma, sem kemur þeim
til góða allt námsárið.
Eg held það sé að mörgu leyti
miður, að tónlistarnemar skuli
þurfa að binda sig í vinnu svo
langan tíma á sumrin. Tónlistar-
nám er hér svo lengi fram eftir
stundað ásamt öðru námi og
starfi, að spurningin er, hvort við
verðum ekki að fara að breyta
þessu og stuðla að sérhæfingu fyrr
til þess að nemendur okkar fái
betri samkeppnisaðstöðu við
framhaldsnám og störf erlendis,
þar sem nemendur koma yngri frá
námi — eða til að þeir skili sér
fyrr heim til starfa.
Út frá þessu spannst umræðan
að röksemdum með og móti þeirri
íslenzku hefð að halda skólanem-
endum að sumarvinnu í ýmsum
greinum atvinnulífsins og sam-
anburði á tónlistarnámi hér
heima og erlendis, þar sem það er
samfelldara og skólaárið mun
lengra. Munurinn er ekki sízt mik-
ill í söngnámi, sem hér heima hef-
ur til þessa eingöngu verið stund-
að í tómstundum en miðast er-
lendis við strangan undirbúning
að söngstarfinu sem fullgildri at-
vinnugrein. Rut er sjálf, eins og
kunnugt er, frá Bretlandi komin
og nam þar við einn kunnasta
tónlistarskóla Lundúna, Guildhall
School of Music — eftir að söngur-
inn hafði borið sigurorð af lækn-
isfræðinni, sem hún ætlaði upp-
haflega að leggja fyrir sig.
— Menntun mín stefndi frá ungl-
ingsárum og fram undir tvítugt að
raunvísindastarfi, sagði hún — og
var lengi í - mér togstreita milli
þess, sem ég ætlaði að verða og
þess sem mig langaði að verða.
Að leggja hönd
á plóg ...
Við ræddum vítt og breitt um líf
hennar hér sem söngvara miðað
við það, sem hún hefði getað
vænzt, hefði hún orðið um kyrrt
heima í Bretlandi.
— Kannski, sagði hún, tapaði
ég tækifæri til að verða sérhæfð á
einhverju sviði söngsins, en fékk
þann ávinning að verða betri al-
hliða tónlistarmaður, fást við mun
fjölbreyttari tónlistarstörf en ég
hefði fengið erlendis. Auk þess að
syngja mikið fyrstu árin og kenna,
starfaði ég við kórþjálfun og kór-
stjórn, og hér gafst mér tækifæri
til að syngja nútímamúsík. Það
hafði ég ekki gert fyrr. Að loknu
náminu heima hafði ég sungið
mikið á tónleikum og byggt upp
verkefnaskrá eins og þar tíðkast,
én hættan þar var að festast í fari.
Verði söngvari þekktur að því að
fara vel með tiltekna tegund tón-
listar, er hann beðinn um æ meira
og meira á því sviði og getur átt
erfitt um vik að skipta um stefnu.
Hér hef ég fengið að glíma við hin
ólíkustu viðfangsefni. Ég hef haft
afskaplega mikla ánægju af flutn-
ingi nútímatóniistar. Það er stór-
kostlegt að syngja tónlist sem er
sprottin úr okkar eigin samtíð,
skrifuð og flutt fyrir daginn í dag.
í henni er textinn einatt mjög
mikilvægur — og ég hef alltaf lagt
mikið upp úr texta, — og svo hefur
hún kennt mér, að röddin er ekki
einungis fallegt hljóðfæri til að
flytja fallega músík, hún er tæki
til tjáningar alls þess, sem lífið
hefur í för með sér, alls sem fyrir
okkur getur komið, allra hræringa
manneskjunnar, jafnt hinna
hörðu og sáru tilfinninga, sem
sprottnar eru af beiskju, sársauka,
ofsa og hatri, sem hinna bjartari
og fallegri.
Meö starfi mínu síðari árin,
sagði Rut að lokum, hef ég líka
fengið tækifæri til að leggja hönd
á plóginn við uppbyggingu tónlist-
arlífsins hér, sem er svo óbundið
af gömlum hefðum og opið fyrir
straumum og áhrifum hvaðanæva
að. Mér finnst eitthvað sérkennilegt
og stórkostlegt vera að gerast í
íslenzku tónlistarlífi um þessar
mundir, ég get ekki útskýrt hvað
það er, en við erum að lifa sérstakt
gróskustig, sem kannski getur
markað þáttaskil — og ég held að
miklu skipti hvaða stefnu við tök-
um í nánustu framtíð.
Félagsfundur Einingar:
Samþykkt að segja
upp kjarasamningum
ALMENNUR félagsfundur
verkalýðsfélagsins Einingar á
Akureyri var haldinn 11. júlí sl.,
og í fréttatilkynningu frá félag-
inu segir m.a. að þar hafi verið
samþykktar tvær tillögur; önn-
ur sem varðar uppsögn kjara-
samninga, en hin um þróun at-
vinnumála á Eyjafjarðarsvæð-
inu.
í fyrri tillögunni sem sam-
þykkt var á félagsfundinum, seg-
ir að fundurinn samþykki að
segja upp aðalkjarasamningi fé-
lagsins þannig að hann falli úr
gildi í samræmi við uppsagnar-
ákvæði hans, eða 31. ágúst, og
einnig öllum sérkjarasamning-
um strax og uppsagnarákvæði
leyfa. Fundurinn felur stjórn fé-
lagsins að tilkynna vinnuveit-
endum uppsögnina og jafnframt
umboð til viðræðna um nýja
samninga.
Hin tillagan fjallar um þróun
atvinnumála á Eyjafjarðarsvæð-
inu og varar fundurinn við þeirri
þróun og skorar jafnframt á
sveitarstjórnir og ríkisstjórn að
vinna að því að þessari þróun
verði breytt með uppbyggingu
atvinnufyrirtækja á staðnum.
Leiðrétting
Frétt í Morgunblaðinu fimmtu-
daginn 14. þ.m. um að prestvígsla
fari fram í Kristskirkju í dag,
laugardag, var byggð á misskiln-
ingi. Síðar verður tilkynnt í blað-
inu hvenær hún fer fram.
AF ERLENDUM VETTVANGI
JOHN C. AUSLAND í OSLÓ
V/-"' SW;
6f. / :*+■«
«. wf&a
Bandarískir landgönguliðar á æflngu í Noregi. Kostnaður við birgða-
stöðvar vegna þeirra er eitt af því sem vefst fyrir Norðmönnum við gerð
nýrrar fimm ára áætlunar um varnarmál.
Gro Harlem Brundtland, for-
manni Verkamannaflokksins.
Hefði hún ekki látið undan í
eldflaugamálinu gat flokkurinn
klofnað og andstæðingar
NATO-ákvörðunarinnar frá 1979
haft tögl og hagldir. Hún og
ráðgjafar hennar ákváðu því að
taka stefnuna til vinstri.
Árlegur landsfundur Verka-
mannaflokksins var haldinn í
apríl og þar var samþykkt álykt-
un sem túlka verður sem and-
mæli gegn ákvörðuninni frá 1979
og hliðholla afstöðu Sovétmanna
um þessar mundir. Stuðnings-
menn NATO-ákvörðunarinnar
geta þó fest hönd á þvi, að flokk-
urinn muni þrátt fyrir allt
styðja samkomulag milli
Bandaríkjamanna og Sovét-
manna, jafnvel þótt það hafi í
för með sér að bandarískum eld-
flaugum verði komið fyrir í
Vestur-Evrópu. Kæmi til þess
yrðu þó á ný illdeilur innan
flokksins.
Á meðan athygli stjórnmála-
manna og fjölmiðla beinist að
Ný stjórn og fimm
ára áætlun um varnir
Áður en norskir þingmenn tóku sér sumarfrí lengdist seta þeirra í
stórþinginu um eina viku þar sem ganga þurfti frá formsatriðum
vegna breytinga á ríkisstjórn Káre Willochs. Nauðsynlegt er að
hverfa aftur til kosninganna í september 1981 til að átta sig á
breytingunum. Úrskurður kjósenda féll á þann veg að borgara-
flokkarnir fengu meirihluta á þingi í stað sósíalísku flokkanna.
Þótt borgaraflokkarnir þrír hefðu lýst vilja sínum til stjórnar-
samstarfs fyrir kosningarnar varð ekki af því að þeim loknum.
Hægri flokkurinn og Kristilegi þjóðarflokkurinn voru ósammála
um fóstureyðingar.
Þess vegna myndaði Hægri
flokkurinn minnihlutastjórn
undir forsæti Káre Willochs.
Stjórnin hefur getað setið í tæp
tvö ár vegna þess að á úrslita-
stundu naut hún jafnan stuðn-
ings meirihluta þingmanna
venjulega með liðsinni kristi-
legra og miðflokksmanna. Þegar
dró að þinglokum í vor lá hins
vegar fyrir, að þessi tilhögun
væri að renna sitt skeið. Einkum
gekk ríkisstjórninni illa að móta
skynsamlega efnahagsstefnu
sem byggist meðal annars á því
að hætta fjárstuðningi við
óarðbær fyrirtæki í fámennum
byggðarlögum. Þá átti ríkis-
stjórnin fullt í fangi með að fá
stuðning þingsins við stefnu sína
varðandi Evrópueldflaugarnar.
Þingmenn smáflokkanna urðu
hallari undir viðhorf Verka-
mannaflokksins, sem nánar
verður skýrt hér á eftir.
Fyrsta skrefið til meirihluta-
stjórnar var stigið fyrr á árinu,
þegar landsfundur Kristilega
þjóðarflokksins veitti forystu
sinni rýmra umboð til að ræða
slíka stjórn. Úrslitum réð þó
ræða Johan Jacobsens, formanns
Miðflokksins, fyrir nokkrum vik-
um. Hann sagði, að það væri orð-
ið tímabært fyrir borgaraflokk-
ana að efna loforðið sem þeir
gáfu kjósendum. Þar með var
brautin greið til þriggja flokka
stjórnar.
Aldrei kom annað til álita en
Káre Willoch héldi áfram sem
forsætisráðherra. Meðal borg-
araflokkanna ríkir einhugur um
að hann hafi staðið sig vel. Um
stjórnarsáttmálann voru ekki
heldur miklar umræður, þar sem
flokkarnir höfðu samræmt
stefnu sína fyrir kosningarnar
1981. Reiptogið var um
ráðherrastólana.
Hægri flokkurinn fékk flest
lykilráðuneytin: utanríkismál,
fjármál, iðnaðarmál og varn-
armál. Káre Christiansen, þing-
flokksformaður Kristilega þjóð-
arflokksins, hafði vonast eftir að
fá utanríkismálin og til að blíðka
hann fékk hann olíu- og orku-
mál. Þá samþykkti Willoch að
stofnað yrði ráðuneyti um þró-
unaraðstoð og lenti það í hönd-
um eins af leiðtogum kristilegra.
Þótt stjórnarandstæðingar í
Verkamannaflokknum hafi
strítt smáflokkunum með því að
þeir hafi látið of mikið undan
kröfum hægri manna, eru verka-
mannaflokksmenn yfirleitt
ánægðir með breytinguna, þar
sem hún skapar meiri stjórn-
málafestu. Þeir fagna því einnig
að athyglinni hefur um tíma að
minnsta kosti verið beint að öðru
en innbyrðis átökum í Verka-
mannaflokknum.
Ekki varð hjá því komist að
innan Verkamannaflokksins
hæfust deilur um öryggismál
eftir að flokkurinn hvarf úr rík-
isstjórn. Allt frá því tvíþætta
ákvörðunin um Evrópueldflaug-
arnar var tekin á utanríkisráð-
herrafundi NATO í desember
1979 hefur vinstri armur Verka-
mannaflokksins verið staðráðinn
í að brjóta stuðning flokksfor-
ystunnar við ákvörðunina á bak
aftur.
Gengið verður til sveitar-
stjórnarkosninga í Noregi nú í
september og þess vegna brenn-
ur innanflokksvandinn heitt á
þessum flokkadráttum undirbýr
ríkisstjórn Willochs nýja fimm
ára varnaráætlun. Þegar hún
kemur til umræðu á þingi næsta
haust verður nauðsynlegt að
velja á milli nokkurra erfiðra
kosta. 1 fyrsta lagi hafa norsk
‘stjórnvöld ekki hingað til gert
hæfilegar ráðstafanir til að
standa straum af þeim kostnaði
sem fellur í hlut Norðmanna
vegna þeirra ráðstafana sem
gerðar hafa verið undanfarin ár
til að auðvelda liðsflutninga til
Noregs á hættustundu. Birgða-
stöðvar fyrir bandariska land-
gönguliða og 250 flugvélar koma
meðal annars þar til álita. Þá er
einnig ljóst að mikill hluti bún-
aðar norska flotans og landhers-
ins er að verða úreltur en hann
var fenginn gefins frá banda-
rísku ríkisstjórninni á sjötta
áratugnum.
Þótt auka eigi útgjöld Norð-
manna til hermála um 3,5% að
raunvirði ár hvert næstu fimm
ár dugar það ekki til að endar
nái saman. Þess vegna verður
kostnaði við birgðastöðvarnar
dreift yfir lengri tíma en áætlað
var eða út þennan áratug.
Endurnýjun á tækjakosti verður
að verulegu leyti frestað fram á
næsta áratug.
Ekki er líklegt að stórþingið
meti hernaðarlegar eða efna-
hagslegar aðstæður á þann veg
að unnt sé að verða við öllum
brýnum óskum hersins. Um
fimm ára varnaráætlunina sagði
Sven Hauge, hershöfðingi, yfir-
maður norska heraflans: „Miðað
við það sem okkur er fært að
gera á næsta áætlunartímabili
... munum við ekki geta við-
haldið sama varnarstyrk og áður
hvorki með hliðsjón af stöðu
mála milli austurs og vesturs né
í samanburði við fyrri varnar-
mátt okkar eigin herafla."
John C. Ausland heíur skriíad fyrir
Morgunbladih fri Noregi þar sem
hann stundar nú bladamennsku.
Hann rar áður starfsmaður banda-
rísku utanríkisþjónustunnar.