Morgunblaðið - 29.07.1983, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 29. JÚLÍ 1983
Mussolini, 11
Duce, heföi
orðið 100 ára...
Benito Mussolini, II Duce, eins og hann var jafnan kallaður á Ítalíu á
sínum tíma, hefði átt 100 ára afmæli í dag, fostudaginn 29. júlí, ef hann
vseri enn á lífi. En svo er ekki, æstur múgur skaut hann og hengdi í aprfl
1945, stríðið var tapað ítölum og Þjóðverjum, en ftalía hafði gerst árásar-
aðili í síðari heimsstyrjöldinni, í bandalagi með Adolf Hitler, og mátti
þjóðin þola ósigur undir stjórn Mui
Þúsundir ftala fara í nokkurs
konar pílagrímsför til smábæj-
arins Predappio, milli Bolognia
og Rimini, en þar fæddist foring-
inn sem olli svo miklum straum-
hvörfum í lífi ítala. Giorgio Al-
mirante, formaður flokks nýfas-
ista á Ítalíu sagði í vikunni, að
um skipuleg hátíðarhöld væri
alls ekki að ræða, hverjum og
einum væri frjálst að ákveða
hvort haldið væri upp á daginn
og þá með hvaða hætti. Flokkur
nýfasista hefur vaxið geysilega
og í síðustu þingkosningum fyrir
nokkrum vikum bætti flokkur-
inn við sig 600.000 atkvæðum og
er nú fjórði stærsti stjórnmála-
flokkur landsins. Er flokkurinn
nú álíka sterkur og fasistaflokk-
ur Mussolinis var, er hann náði
völdum á ftalíu árið 1922. í
nokkrum bæjum eru nýfasistar
þriðja stærsta stjórnmálaaflið.
Eflaust nota margir tækifærið
er Mussolinis er minnst og út-
húða honum. Iðulega hefur
manninum verið lýst sem froðu-
snakki og hégómapúka. Hitt er
svo annað mál og ekki verður
fram hjá því litið, að með ein-
hverjum hætti tókst „froðu-
snakkinum" að ná algerum tök-
um á þjóð sinni og honum tókst
jafnframt aðdáunarlega að
koma fyrir sjónir sem stór-
menni. Sjálfur Winston Churc-
hill sagði t.d. árið 1927, að hefði
hann verið ítalskur, hefði hann
stutt Mussofini með ráðum og
dáð. En svo breyttust viðhorfin
jafnt og þétt og í minnstu upp-
áhaldi var Mussolini líklegast er
æstur múgurinn tók hann af lífi
árið 1945.
linis, en við lát Matteottis var
leiðin greið fyrir Mussolini í
einræðisherrasætið. En spilling
sú sem völdin buðu upp á varð
Mussolini að falli. Framagirni
hans og skýjaborgir sprengdu af
sér alla heilbrigða skynsemi,
hann vildi ekki vera hálfdrætt-
ingur Hitlers, en til þess að geta
staðið honum á sporði varð hann
óviljandi handbendi Hitlers og
verkfæri. Þannig sveik hann
þjóð sína og steypti í tíma-
bundna glötun. Og þannig tor-
tímdi hann einnig sjálfum sér.
Ítalía vann sigur í Abyssiníu-
stríðinu 1935—1936 og var það
ekki síst vegna linku Þjóðar-
bandalagsins. Frammistaða þess
varð til þess að Mussolini fékk
óbeit á lýðræði, Bretlandi og öðr-
um lýðræðislöndum. Varð þetta
til þess að hann sá framadrauma
sína rætast með því að ganga til
liðs við nasista. Mussolini hafði
ýmislegt gott gert í heimalandi
sínu þó að ávallt hafi verið
grunnt á hrottaskapnum. Hann
var ekki maður óvinsæll ef litið
er á heildina, en ítölum var ekki
um samvinnuna við Þjóðverja
gefið. Traust þeirra til II Duce
fór minnkandi er hann innleiddi
kynþáttahatur Þjóðverja og
skipaði hermönnum sínum að
„marsera" með hinum tilþrifa-
miklu háspörkum að hætti þýska
hersins. Hann hikaði nokkuð er
stríðið braust út, en áttaði sig
síðan á því að nú væri möguleik-
inn kominn að verða frægur
maður.
En Mussolini komst snarlega
niður á jörðina. ftalski herinn
tapaði í Norður-Afríku og fékk
hroðalega og háðulega útreið í
Grikklandi, er illa þjálfaður og
illa búinn herinn var stráfelldur.
Alls staðar átti ítalski herinn
von bráðar í vök að verjast og
óvinsældir foringjans jukust
jafnt og þétt. Hann var fangels-
aður, frelsaður af Hitler og loks
myrtur ásamt hjákonu sinni og
hengdur upp öfugur á almenn-
ingstorgi í Mílanó.
En þetta segir ekki alla sög-
una um Mussolini og sagan sýn-
ir, að hann var í raun hræðilega
afvegaleiddur og á þeim árum
sem hann var að brjótast til
valda og valdaár hans áður en
Mussolini var einræðisherra
og sem slíkur sýndi hann allar
hliðar slíks alvalds, ekki síst þær
dökku. Á braut sinni til valda-
stólanna voru Mussolini og fylg-
ismenn hans grimmir og óvægn-
ir. Þeir pyntuðu og myrtu and-
stæðinga sína án þess að depla
auga og slík vinnubrögð hafa
loðað við fasista æ siðan. í þessu
sambandi má geta þess, að eng-
inn vafi er talinn leika á, að
morðið á sósíalistaleiðtoganum
Matteotti árið 1924 hafi verið
framið að beinni skipan Musso-
• Að aftöku lokinni: Mussolini og ástkona hans Clara Petacci hanga
öfug til sýnis í aimenningsgarði í Mflanó.
• Mussolini og Hitler, aamstarf sem varð þeim fýrrnefnda að falli.
• II Duce, valdsmannlegur á hestbaki I Lfbýu.
hann gekk í heimsvaldaflokk
Hitlers reyndist hann að mörgu
leyti vera hinn prýðilegasti
stjórnmálamaður. Hann var
ræðusnillingur, snjall blaða-
maður og dálkahöfundur, maður
sem bar skyn á þjóðfélagsleg
vandamál og hafði til að bera
gáfur til að notfæra sér þá vitn-
eskju.
Miðað við það sem gengur og
gerist meðal einræðisherra,
taldist Mussolini meira að segja
til hinna mannlegri, hann var
hrotti, en átti einnig sín mann-
legu augnablik. Og einræði hans
var ekki eins ofsalega formfast
og öfgakennt og til dæmis hjá
félaga hans Adolf Hitler. „óvin-
ir ríkisins" í Þýskalandi á þess-
um árum gátu ekki búist við því
að kemba hærurnar. Ef þeir
voru ekki myrtir umsvifalaust,
var þeim varpað í hinar al-
ræmdu útrýmingarbúðir og þar
beið flestra dauðinn og ekkert
annað. óvinir ríkisins á ftalíu
áttu mun meiri möguleika á að
halda lífi. Víst voru margir
myrtir, en fangabúðirnar þóttu
til muna vistlegri og þar gátu
fangar vænst þess að farið væri
skikkanlega með þá, ef þeir
þóttu ekki þeim mun hættulegri.
En Ítalía var greinilega ekki á
réttri braut undir stjórn Musso-
linis, vitnisburður þar um er
uppbygging Ítalíu eftir strlðið,
en að henni stóð ný lýðræðis-
stjórn. ítalskar ríkisstjórnir
hafa ekki verið langlífar ef á allt
er litið frá stríðslokum, nú er
verið að mynda 44. stjórnina. En
það dregur ekki úr afreki lýð-
ræðisins varðandi „ítalska
kraftaverkið", uppbygginguna
eftir síðara stríð.
(Samantekt — gg)
Rafeindin
— nýtt tímarit komið út
Verkamannafélagið Hlíf:
Segir upp kjara
samningum
NÝTT tímarit, „Rafeindin“, er
komið út. Hér er um að ræða
sérrit um rafeindaiðnað og er
þetta fyrsta rit sinnar tegundar
hérlendis. í ritinu verður lögð
áhersla á hljómtækni, útvarps-
tækni og tölvutækni. Hefur verið
leitað til sérfróðra manna um
efni er „verða mætti öllum al-
menningi til gagns og gamans“
eins og segir í frétt frá útgefand-
anum.
í þessu fyrsta tölublaði eru
m.a. eftirtaldar greinar: Digit-
al plötuspilarar (laser), eftir
Bjarna Ágústsson tæknifræð-
ing; Hlustunarherbergið og
staðsetning hátalara, eftir ólaf
Á. Guðmundsson verkfræðing;
Ritvinnsla með tölvum, eftir
Pál Theodórsson eðlisfræðing.
Þá eru í ritinu skýringar á
línuritum fyrir hljómtæki,
fjallað um VHS, Beta og V2000
myndsegulbandstæki og út-
dráttur úr sögu Bang & Oluf-
sen.
Einnig eru myndir af
gömlum viðtækjum og hljóm-
plötugagnrýni sígildrar tónlist-
ar og popp-tónlistar.
Blaðið fæst bæði í lausasölu
og í áskrift og verður dreift um
land allt.
Útgefandi Rafejndarinnar er
útgáfufélagið Rafeind hf. Rit-
stjóri er Steinþór Þóroddsson.
Á FUNDI í Verkamannafélaginu Hlíf í
Hafnarflrði, flmmtudaginn 21. júlí sl.,
var samþykkt að segja upp kaup- og
kjarasamningum við atvinnurekendur
þannig að þeir falli úr gildi 31. ágúst
nk.
f fréttatilkynningu frá Verkamanna-
félaginu Hlíf í Hafnarflrði, segir að
fundur félagsins 21. júlí hafl samþykkt
að segja upp kaup- og kjarasamning-
um við atvinnurekendur, og einnig
hafl fundurinn ályktað eftirfarandi:
„27. maí 1983 gaf ríkisstjórn
Steingríms Hermannssonar út
bráðabirgðalög um efnahagsmál þar
sem samningsréttur launþega er af-
numinn fram til 1. febrúar á næsta
ári og enn fremur er bannað að
semja um vísitölubætur á laun fram
til 1. júní 1985.
Með þessum aðgerðum, ásamt
gengissigi og gengisfellingu er
augljóst að kaupmáttur launa fer
hraðminnkandi og mun á tímabilinu
frá 1. júní sl. til 31. desember nk.
rýrna um 25 —30% ef ekkert verður
að gert.
Þess vegna skorar Verkamanna-
félagið Hlíf á verkalýðshreyfinguna
að standa einhuga saman og brjóta
á bak aftur þau öfl sem ætla sér,
með mannréttindabrotum, að rýra
nú enn meir lág laun verkafólks."