Morgunblaðið - 29.07.1983, Síða 23

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 29. JÚLl 1983 23
Vextir og
veðbólga
— eftir Egil
Sigurðsson
Undanfarið hefir mikið verið
rætt um ástand efnahagsmála á
íslandi, og sumir nefna, að það
hafi ekki verið verra frá upphafi
íslandsbyggðar, ef undan eru skil-
in áföll af náttúruhamförum (t.d.
móðuharðindunum o.fl.). Þó er
vart hægt að nota þá samlíkingu í
dag, þar sem talið er að velmegun
á Islandi hafi sjaldan verið meiri
en nú. Það þýðir því, að hið slæma
efnahagsástand sé fyrst og fremst
af mannavöldum.
Vandræðin stafa alls ekki af
aflabresti eða lækkun útflutnings-
tekna, sem oft áður hefur verið
meiri. Fyrir nokkru var haldinn
aðalfundur Seðlabankans með
venjulegum veislufagnaði og
fréttatilkynningum. Þar var svo
sannarlega „málaður skrattinn á
alla veggi“. Eg vísa í grein Hauks
Helgasonar í Morgunblaðinu fyrir
nokkru, þar sem hann ræðir m.a.
vaxtamálin, og er ég honum að
ýmsu leyti sammála, en fjölyrði
ekki hér um aðra þætti máls hans.
Hinsvegar fannst mér fremur
nöturlegt að heyra formann
bankaráðsins lýsa því í ræðu
sinni, að rekstrarafkoma bankans
hafi orðið mun betri en árið áður,
en ástæðan reyndar talin sú, að
staða viðskiptabankanna gagn-
vart Seðlabankanum væri svo
miklu verri en árið 1981, að bank-
inn fékk verulegar aukatekjur
vegna sektarvaxta. Hvað táknar
^^8? Flestir vita að Seðlabanki
lands hefir mörg undanfarin ár
haft meiri áhrif á efnahagsmál
þjóðarinnar en nokkur annar aðili
(Seðlabankastjóri) og bendir
margt til, að þau hafi reynst illa,
eins og raun ber vitni. Stefnan
hefir verið gengislækkun, vaxta-
hækkun og launaskerðing. Hann
virðist hafa verið ráðgjafi flestra
ríkisstjórna um langt árabil með
sína útreikninga í höndunum. öll
þessi ráð virðast ekki hafa gefist
vel, eins og áður er sagt.
Afleiðingarnar hafa verið óða-
verðbólga, erlend skuldasöfnun og
vaxtaokur. Flest atvinnufyrirtæki
eru á heljarþörm vegna vaxtaok-
urs. Mörg dæmi eru um að vaxta-
þátturinn er orðinn miklu stærri
en heildarlaunagreiðslur. Það
hlýtur að vera erfitt að reka fyrir-
tæki á þeim forsendum. Mörg
heimili eru nú þegar komin á von-
arvöl vegna okurvaxta á íbúðalán-
um, sem þau geta ekki staðið í
skilum með.
Það hefir mjög mikil áhrif á
efnahagslíf vestrænna þjóða ef
vextir breytast um 1 til 2% á ári,
en í okkar þjóðfélagi virðist ekki
Messur á
landsbyggðinni
Messur á
sunnudaginn:
EGILSSTADAKIRKJA: Almenn
samkoma veröur á sunnu-
dagskvöld kl. 21. „Ungt tólk
meö hlutverk" leiöir. Sóknar-
prestur.
SKÁLHOLTSPREST AKALL:
Söng- og tónastund i Skál-
holtskirkju kl. 20.30 á sunnu-
dagskvöldiö kemur í umsjá Sig-
tryggs Kristjáns Sigtryggssonar
organleikara og fleiri. Messa
veröur kl. 21. Sumartónlelkar
hefjast í kirkjunni á morgun,
laugardag, kl. 15. Helga Ing-
ólfsdóttir semballeikari flytur
sembalverk. Þessir tónleikar
veröa endurteknir á sunnudag
og mánudag á sama tíma.
Sóknarprestur.
talið skipta verulegu máli þótt
vextir hækki um 10 til 20%, jafn-
vel á einu til tveimur árum. Er þá
íslenskt efnahagskerfi frábrugðið
öllum öðrum að þessu leyti?
Rökin fyrir okurvaxtastefnunni
(Seðlabankans) hafa yfirleitt ver-
ið þau, að með henni væri verið að
örva sparifjármyndun. Hver hefir
árangurinn orðið? Ég ræði ekki
Egill Sigurdsson.
þann þátt hér, þar sem ég hefi
ekki haldbærar tölur þar að lút-
andi. Ýmsir hagfræðingar hafa
bent á leiðir til að leysa þann
vanda að mestu, sérstaklega með
langtíma aðgerðir í huga. í því
sambandi má benda á, að ríkis-
valdið hefir undanfarin mörg ár
haft forgöngu um að ná til sín
fjármagni frá sparifjáreigendum
(sem ella hefðu lagt fé sitt til
ávöxtunar í bönkunum) með gylli-
boðum, samanber verðtryggð
spariskírteini ríkissjóðs, og hefir
Seðlabankinn verið einna dug-
mestur við að auglýsa þau. Það er
hinsvegar staðreynd að flestar, ef
ekki allar ríkisstjórnir, sem starf-
að hafa undanfarna áratugi, hafa
aldrei beitt langtímaaðgerðum í
efnahagsmálum, þar hefir yfir-
leitt verið um að ræða bráða-
birgðalausnir (að hvers ráðum?).
Um lánskjaravístöluna ræði ég
ekki að þessu sinni, þar sem
Haukur Helgason og fleiri munu
hafa gert því máli sæmileg skil.
Af framansögðu tel ég, að sú
ríkisstjórn, sem nú situr, megi
ekki láta Seðlabanka íslands ráða
áfram ferðinni í efnahagsmálum,
nema þá mjög takmarkað, ella
missi ég trú á henni (ríkisstjórn-
inni). Þó finnst mér undarlegt, að
ekkert hefir heyrst enn um okur-
vaxtaþáttinn, né væntanlegar að-
gerðir í því efni, þar sem þarna er
um verulegan verðbólguvald að
ræða.
Við þurfum nýja stefnu í pen-
ingamálum og nýja menn. Ella erg
dagar efnahagslegs sjálfstæðis
okkar senn liðnir.
Egill Sigurdsson er endurskoðandi
og starfar sjálfstætt sem slíkur.