Morgunblaðið - 28.08.1983, Qupperneq 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 28. ÁGÚST 1983
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 28. ÁGÚST 1983
25

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guömundsson,
Björn Jóhannsson.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur. Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Aö-
alstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Skeifunni 19, sími 83033. Áskrift-
argjald 230 kr. á mánuði innanlands. I lausasölu 18 kr. eintakiö.
Þrekið má
ekki bresta
Seðlabanki íslands sendi frá
sér fréttatilkynningu í
fyrradag og forsætisráðherra
og viðskiptaráðherra efndu til
blaðamannafundar. Tilefnið
var þríþætt: 1) Ákvörðun hafði
verið tekin um að lánskjara-
vísitalan myndi hækka um
8,1% 1. september og er það í
samræmi við verðbólguþróun
til þessa og óbreyttar reglur um
útreikning á þessari vísitölu.
2) Lánskjaravísitala hjá hús-
byggjendum og námsmönnum
verður 5,1% 1. september.
3) Framvegis verða mánaðar-
legir útreikningar gerðir á vísi-
tölum framfærslu- og bygg-
ingakostnaðar og þeir notaðir
við útreikning á lánskjaravísi-
tölu.
Eins og af þessari upptaln-
ingu sést er hér ekki um neinar
tímamótaákvarðanir að ræða. í
frásögnum ráðherranna af
vangaveltum þeirra um láns-
kjaravísitöluna kemur fram að
hugmyndir hafa verið uppi um
það innan ríkisstjórnarinnar að
„krukka" í þessa vísitölu en þær
hafi strandað á ótta við máls-
sókn af hálfu sparifjáreigenda.
Þó gat ríkisstjórnin ekki látið
„krukkið" hjá líða varðandi
námslán og húsnæðislán og
hvetur lífeyrissjóði til hins
sama. Reynslan hefur þó sýnt
að „vísitölukrukk" stjórnvalda
hefur ekki haft annað í för með
sér en meira öngþveiti. Ástæða
er til að minna á að á 2.000
manna fundi um húsnæðismál
á miðvikudag var þess ekki
krafist að „krukkað" yrði í
lánskjaravísitöluna heldur að
lán yrðu lengd og lánshlutfall
hækkað, en stjórnarflokkarnir
lofuðu hvoru tveggja fyrir
kosningar.
Tæknileg breyting hefur nú
verið ákveðin sem tryggja á
sem best samræmi milli þeirra
vísitalna sem notaðar eru og
þær mæli sama hlutinn á sama
tíma, en lánskjaravísitalan er
enn að mæla verðbólguna áður
en hún tók að hjaðna. Og er þá
komið að því að í fréttatilkynn-
ingum ríkisstjórnarinnar og
Seðlabankans eru settar fram
áætlanir um að lánskjaravísi-
talan hraðlækki frá og með 1.
október. 1 fréttatilkynningu
Seðlabankans er komist svo að
orði: „Allar spár, sem fyrir
liggja, benda eindregið til þess,
að ört muni draga úr verðbólgu
næstu mánuði og hafi reyndar
þegar dregið úr henni í þessum
mánuði." Spáir bankinn því
einnig að raunvextir komist
fljótlega yfir verðbólgustig og
því verði unnt að lækka þá.
Reynslan sýnir að Seðlabank-
inn tekur mikla áhættu með því
að gefa til kynna með spátölum
að verðbólgan muni hjaðna svo
og svo mikið. Óvissan er mikil
og því er hættulegt að gefa slík
fyrirheit. Fátt stuðlar meira að
þrekleysi í hörðum átökum en
að bjartar vonir rætist ekki.
Ljóst er að spárnar um að verð-
bólgan haldi áfram að hjaðna
byggjast á kröfum um mikið
aðhald bæði í gengismálum og
launamálum. Á þeim rúma ára-
tug sem verðbólgan hefur
magnast hefur af og til verið
gefið til kynna að í sjónmáli sé
að náð verði tökum á henni en
því miður hefur sá árangur
jafnan verið tímabundinn. Hér
er ekki við óviðráðanleg efna-
hagslögmál að etja heldur póli-
tískan vanda, þrekið hefur
brostið til langvinnra átaka.
Skilji menn fréttatilkynn-
ingarnar á föstudaginn og
blaðamannafund ráðherranna
á þann veg að stríðinu sé lokið
er um hættulegan misskilning
að ræða. Ráðamenn voru ein-
vörðungu að skýra frá tækni-
legri aðlögun að breyttum að-
stæðum vegna þess að verð-
bólgan er byrjuð að hjaðna.
Dæminu hefur hins vegar ekki
verið snúið við til langframa
því að enn sem komið er hefur
ekki tekist að sníða þjóðar-
búinu stakk eftir vexti. Sívax-
andi halli á ríkissjóði er skýr-
asta dæmið um það. Og þennan
sama föstudag var til dæmis
skýrt frá því hér í blaðinu að
dýrmætasta útflutningsafurð
okkar, þorskflökin á Banda-
ríkjamarkaði, hefði verið lækk-
uð í verði. Þótt fiskseljendur
deili um réttmæti verðlækkun-
arinnar gefur hún til kynna að
þarna kunni að vera vá fyrir
dyrum. Við blasir að hallalaus-
um fjárlögum fyrir næsta ár
verður ekki unnt að koma sam-
an nema með ströngu aðhaldi
og ýtrustu sparsemi. Þrekið má
ekki bresta eftir aðeins þriggja
mánaða baráttu.
Útvarpið
og Afganistan
Sjónvarpsáhorfendum gafst
færi á því á föstudagskvöld
að kynnast viðhorfum land-
flótta Afgana sem lagði allt
undir fyrir frelsið, yfirgaf
stöðu, heimili og ættjörð til að
geta helgað sig baráttunni gegn
kommúnistum og sovéska inn-
rásarliðinu í Afganistan. Um-
ræðurnar á eftir staðfestu að
ritstjóri Þjóðviljans fordæmir
ekki innrásina, málið er of
„flókið“ til þess.
í fréttum hljóðvarps var á
fimmtudagskvöld meðal annars
sagt frá því að Bandaríkjamenn
og Sovétmenn hefðu gert með
sér viðskiptasamning um korn.
Aftan í fréttina var hnýtt þess-
ari setningu: „Þetta er fyrsti
meiriháttar samningur ríkj-
anna síðan Sovétmenn hófu af-
skipti af borgarastríðinu í Afg-
anistan." Allir aðrir en örgustu
Sovétvinir hljóta að hafa
hrokkið í kút þegar þeir heyrðu
þetta orðalag. Þetta er ekki
fréttaflutningur heldur innræt-
ing. Það er verið að villa um
fyrir hlustendum þegar blóð-
ugri innrás Sovétmanna í Afg-
anistan og hernámi landsins er
lýst sem „afskiptum af borg-
arastríði".
Áður hefur verið á það bent
af Morgunblaðinu að vegna
kvartana út af fréttum útvarps
og sjónvarps í Noregi af stríð-
inu í Líbanon í fyrra lét yfir-
stjórn útvarpsins hlutlausa að-
ila gera úttekt á fréttaflutn-
ingnum. Meðal helstu gagnrýn-
isatriðanna í skýrslu þeirra er
hlutdrægt orðaval frétta-
manna. Það er ekki einu sinni
unnt að skýra skilgreiningu
fréttastofu hljóðvarps á innrás-
inni í Afganistan með þeim
hætti að um hlutdrægt orðaval
sé að ræða. í hinum tilvitnuðu
orðum er beinlínis verið að villa
um fyrir hlustendum með því
að fara rangt með staðreyndir.
Gegn slíkri misnotkun á opin-
berum einokunarmiðli verður
að sporna með öllum tiltækum
ráðum.
Þrjár sölumannasögur komu
allar upp í hugann um svipað
leyti og tengdust. Tilefnið fram-
leiðandi á skjánum í kvöldfrétt-
unum með sýnishorn af ullar-
flóka, sem verksmiðja hans fær
að einum þriðja, minnir mig.
Skýringin að rollurnar eru ekki
rúnar meðan ullin er nýtanleg.
1) Árið 1180 kom íslenskt skip
með ull siglandi upp eftir Signu
og alla leið til Rúðuborgar. Er-
indið að selja þarlendum ull.
Þetta má lesa í tollskrám þeirra
tíma. Fyrir 800 árum þurfti að
greiða tolla af söluvarningi engu
síður en nú. Þarna til hertogans
í Normandí. Hvernig svo tókst
að selja og nýta ullina fylgir ekki
sögunni. En ull var þá góð sölu-
vara. Megnið af fataleifum, sem
fundist hafa á Norðurlöndum
a.m.k. er úr ull. Kannski af því
að ull hefur geymst betur en hör
eða hampur. En þá var sú tíska
alveg ný að nota lín í nærföt
kvenna.
2) Árið 1983 kom fríður flokk-
ur íslendinga til annarrar borg-
ar á Signubökkum . Sérfræð-
ingar í vörukynningu, 5 sýn-
ingarstúlkur og sölufólk frá
fimm ullarútflytjendum af fs-
landi, þ.e. Álafossi, SÍS, Hildu,
Röskva og Iceware. Tóku á leigu
sal í glæsihótelinu Georgi V til
að kynna nær 300 boðsgestum
varning sinn í félagi við aðra
seljendur neysluvöru og hráefnis
frá þessu landi. Studdir til þess
af stóraðilum eins og Flugleið-
um. íslenskir útflytjendur þurfa
nefnilega alla fáanlega athygli
og þessa apríldaga var lag i
heims borginni, þótt ekki væri
þetta beint ullarsölutíminn með-
an tískuhúsin voru að kynna og
selja sumarfötin. En forseti
þessa lands var í opinberri heim-
sókn í París og dró að landi ísa
athygli þessa daga. Þá athygli
þurfti vel að virkja á erlendri
grund til kynningar á fram-
boðsvörum, eins og fyrirliði
flokksins orðaði það. Þetta var
glæsileg kynning og mikið í lagt
af vinnu og fé. Svona mikið þarf
að hafa við í nútíma sölu-
mennsku og útflutningi. Vel að
vanda og miklu til að kosta að
gera megi ull af kind að gjald-
eyrisaflandi varningi, svo að við
megum fyrir kaupa aðrar nauð-
synjavörur og framandlegar í
þessu norðlæga landi.
Við fslendingar erum semsagt
búnir að vera að framleiða og
flytja út ull í a.m.k. 800 ár, eins
og þessi dæmi um útflutning til
Frakklands sýna. Verið að þróa
framleiðsluna og sölutæknina og
laga að mörkuðum og aldaranda.
Ófáir lagt hönd á plóginn. Sumir
lagt í lífsstarf sitt að gera ullina
eftirsótta úti í hinum harða
samkeppnisheimi. Þessa dagana
erum við minnt á að hugsjóna-
fólk hefur nú í full 70 ár unnið
saman í Heimilisiðnaðarfélaginu
af óbilandi elju að kynningu á
íslenkri ull og að hún megi
hljóta sess gæðavöru, sem stenst
harða samkeppni. Er einmitt á
afmælisári með sýningar úti um
land til að sýna afraksturinn af
þeirri viðleitni.
3) Saga bandaríska gaman-
sagnaskáldsins James Thurbers
um fílabeinið, apana og mann-
fólkið, birt í New Yorker: Flokk-
•w.
ur metnaðarfullra apa í Afríku
gekk á fund fílahjarðar með til-
lögu um viðskipti. „Við skulum
selja mannfólki tennurnar ykkar
fyrir glás af hnetum og appelsín-
um,“ sagði sendinefndarformað-
ur apanna. „í okkar augum og
ykkar eru fílatennur tennur, en
fyrir mannfólkið eru þær verzl-
unarvara — billjardkúlur eða pí-
anónótur og fleira sem fólk hef-
ur til að kaupa og selja.“ Fílarnir
kváðust mundu hugsa málið.
„Komið hingað á morgun á sama
tíma og við skulum ganga frá
viðskiptunum," sagði leiðtogi ap-
anna og þeir héldu sína leið til
að finna menn á höttunum eftir
varningi í héraðinu.
„Þarna er fílabein af bestu
tegund," sagði formaður apanna
við formann mannfólksins.
„Hundrað fílar, tvö hundruð
fílabeinstennur. Allt falt fyrir
appelsínur og hnetur“.„Þetta
fílabein nægir í lítinn fílabeins-
turn,“ sagði formaður mann-
anna, „eða í hundrað billjardkúl-
ur og þúsund píanónótur. Ég
ætla að senda umboðsmanni
okkar skeyti um að ferma skip
með hnetum og appelsínum
handa ykkur og hefja sölu á
billjardkúlum og píanónótum.
Hlutverk viðskiptanna eru
viðskipti og kjarninn í þeim er
hraði." Því svaraði formaður ap-
anna: „Við munum binda við-
skiptin fastmælum.” „Þá er bara
eitt enn, hvar er varningurinn?"
spurði formaður mannfólksins.
Og apaformaðurinn svaraði um
hæl: „Á þessari stundu er hann
að borða eða eðla sig, en verður á
ákveðnum stað á ákveðinni
stundu.“
En hann var bara ekki þar.
Fílarnir höfðu hugsað málið, séð
sig um hönd og gleymt að mæta
á staðnum daginn eftir, því fílar
eru sérfræðingar í að gleyma
þegar gleymska i hag kemur.
Það var mikið um að vera í
viðskiptamiðstöðvum heimsins,
þegar samningurinn brást, og
allir — nema fílarnir — tóku
þátt í málarekstrinum: Við-
skiptabótaskrifstofan, Apa-
kattaverzlunin, Millitegunda-
viðskiptanefndin, dýraríkis-
dómstólarnir, Landssamband
stórseljenda, Rannsóknaskrif-
stofa Afríkuríkja, Alþjóðasam-
band dýravelferðar og Ámeríku-
sambandið. Álitsgerðir voru
sendar, reglugerðir auglýstar,
stefnur gefnar út, áminningar
sendar og tilbaka til föðurhús-
anna og mótmæli borin fram og
hafnað. „Föðurlandsbandalag
amerískra kvenna gegn falli“ lét
málið til sín taka, þar til kæra
kom á það um siðspillingu frá
manni, sem síðar dró kæru sína
til baka og græddi stórfé á út-
gáfu tveggja bóka, Ég gerði í
bólið mitt og Nú ligg ég laglega í
því.
Fílarnir héldu tönnunum sín-
um, og enginn fékk neinar billj-
ardkúlur eða píanónótur né
heldur eina einustu hnetu eða
appelsínu.
Mórallinn í sögunni: Menn
allra stétta taki upp hinn fróma
ásetning: bjóðið aldrei upp á
kanínukássu fyrr en búið er að
veiða kanínuna.
Heilræði dregið af öllum sög-
unum þremur gæti þá verið:
Seljið aldrei ullina fyrr en búið
er að rýja ærnar.
Ps. Reyndi á eigin skrokki eina
af þessum nýju íslensku ullar-
dragtum með blómamynstrinu í
téðri forsetaför til Frakklands,
við góðar undirtektir og fyrir-
spurnir um uppruna í landi há-
tískunnar. Flíkin kom á markað
í vor. Seldist líka grimmt til túr-
ista á íslandi, að sögn verzlunar-
stjóra í miðborginni. En ábót
fékkst ekki. Prjónastofurnar
loka í fimm vikur vegna sumar-
leyfa og taka til starfa aftur um
leið og túristarnir hverfa til síns
heima. Kynningin á vörunni ku
hafa tekist mjög vel.
♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦
Rey kj a víkurbréf
Vegagerð á Árskógsströnd, norðan Hámundarstaða í Eyjafirði. Sér til Hríseyjar. (LjóBmynd: Snorri Snorrason)
♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦
Alþýdubanda-
lagid og hús-
næðismálin
Á meðan Sigurjón Pétursson, full-
trúi Alþýðubandalagsins, var
oddviti vinstri meirihlutans í borg-
arstjórn Reykjavíkur lét hann orð
falla á þann veg að með opinberum
aðgerðum ætti að svipta einstakl-
inga fullum umráðum yfir eigin
húsnæði og skylda þá til að leyfa
öðrum að flytja inn í það fyrir leigu-
gjald sem einnig yrði ákveðið með
opinberum úrskurði. Eftir að ræki-
lega hafði verið skýrt hvað í þessari
stefnu felst hættu alþýðubanda-
Iagsmenn að halda henni á loft. Því
er þetta rifjað upp nú til að minna á
þá staðreynd að Alþýðubandalagið
er andvígt þeirri meginstefnu að
einstaklingar eigi íbúðarhúsnæði,
flokkurinn vill að hið opinbera hafi
forræði í húsnæðisbyggingum.
í stefnuskrá Alþýðubandalagsins
segir (bls. 59 og 60): „Skipan hús-
næðismála hér á landi er glöggt
dæmi um það hvernig auðvalds-
skipulagið knýr almenning til að
fullnægja þörf, sem er orðin félags-
leg í eðli sínu, með einkaframtaki í
þágu einkagróða. í stað þess að
tryggja almenningi öruggt húsnæði
gegn sanngjörnu leigugjaldi er hon-
um gefinn kostur á að kaupa íbúðir
eins og hverja aðra markaðsvöru
eða búa ella við öryggisleysið sem
fylgir leiguhúsnæði í einstaklings-
eign. Hver meðalfjölskylda er þann-
Laugardagur 27. agust
ig knúin til að stofna fjárhag og
félagslegri tilveru sinni í háska til
þess eins að „eignast þak yfir höfuð-
ið“ — með öllum búnaði sem fylgir
heimilishaldi nú á tímum... Sam-
býlishættir draga dám af eignar-
skipaninni; í skjóli einkaeignarinn-
ar, sem fjölmargir verða að gjalda
fyrir með heilsutjóni, er hætt við
útúrboruhætti og smámunalegri
einstaklingshyggju sem girðir fyrir
að kostir sambýlis séu nýttir. Með
því að standa sýknt og heilagt gegn
félagslegri lausn á húsnæðismálum
eru fulltrúar skipulagsins ekki ein-
ungis að tryggja „einkaframtakinu"
gróðaaðstöðu heldur einnig að ýta
undir andfélagslega hegðun þannig
að samskipti manna einkennist sem
mest af sérhyggju.“
Þessari stefnu var Sigurjón Pét-
ursson að framfylgja þegar hann
varpaði fram hugmyndinni um
leigunám á „of stóru“ húsnæði í eigu
einstaklinga og þessari stefnu var
Svavar Gestsson, formaður Alþýðu-
bandalagsins, að ' framfylgja bæði
meðan hann var bankamálaráð-
herra og húsnæðismálaráðherra.
Enda var Svavari það sérstakt
kappsmál að þrengja að einstakling-
um á kostnað hins opinbera eða „fé-
lagslega" kerfis í húsnæðismálum.
2000 ýta undir
„andfélagslega
hegdun“
Á miðvikudaginn var boðað til
fundar í Sigtúni í Reykjavík og
♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦
stóðu „áhugamenn um úrbætur í
húsnæðismálum" fyrir honum. 2000
manns mættu á fundinn og var mik-
ill hugur í mönnum þar. Skyldu þeir
vilja úrbætur á þann veg að stefna
Alþýðubandaiagsins nái fram að
ganga, að hagsmunir einstaklings-
ins víki fyrir Jélagslegum þörfum"?
Nei, þvert á móti. Fyrsti frummæl-
andi á fundinum, Stefán ólafsson,
lektor, sagði meðal annars:
„Við eigum erindi við ráðamenn
þessa lands. Við þurfum að koma
þeim í skilning um það að húsnæð-
islánakerfið er sprungið. Við þurfum
að gera þeim grein fyrir því misrétti
í húsnæðismálum sem komið hefur
upp milli kynslóða og því misrétti
sem almennt launafólk er beitt.
Ungt fólk getur ekki komið sér upp
húsnæði á þeim kjörum sem í boði
eru.“
Samkvæmt frásögn Morgunblaðs-
ins af þessum fjölmenna fundi
hvatti enginn ræðumanna þar til að
í stað þess að hjálpa einstaklingum
til sjálfsbjargar í húsnæðismálum
eftir öllum tiltækum leiðum og
þannig að samræmdist efnahags-
ástandinu yrði valin stefna Alþýðu-
bandalagsins, að svipta menn frum-
kvæðinu og fela íbúðarbyggingar í
hendur opinberra aðila. Þegar metin
er meginstefnan í húsnæðismálum
verður því að líta á þennan 2000
manna fund sem andmæli við Jé-
lagslega" og opinbera forsjá í hús-
næðismálum, stefnumið Alþýðu-
bandalagsins. Samkvæmt stefnu-
skrá Aiþýðubandalagsins er því hér
um „andfélagslega hegðun" og
„sérhyggju" að ræða.
Hér er ekki ástæða til að ítreka
þær skoðanir sem Morgunblaðið
hefur þegar látið í ljós um úrbætur í
húsnæðismálum í forystugreinum.
Heldur skal látið staðar numið og
lesendur hvattir til að velta því fyrir
sér, hvort það sé einleikið að ungt
fólk skuli þurfa að rísa upp með
þeim hætti sem raun ber vitni eftir
rúmlega þriggja ára forræði Al-
þýðubandalagsins í húsnæðismál-
um. Flokksins sem telur það stuðla
að „útúrboruhætti og smámunalegri
einstaklingshyggju" að berjast und-
ir þeim fána sem dreginn var að
húni í Sigtúni á miðvikudaginn.
Leonard
Bernstein 65
ára
Fyrir hreina tilviljun komst
bréfritari að því að Leonard Bern-
stein, hlómsveitarstjórinn heims-
frægi, varð 65 ára á fimmtudaginn,
25. ágúst. Um leið og honum eru
sendar heillaóskir skal greint frá því
hvemig vitneskjan um afmæli hans
barst bréfritara.
Aðilar í Bandaríkjunum þar sem
Bernstein er búsettur eins og kunn-
ugt er sendu út dreifibréf í nafni „65
ára afmælisnefndar Leonard
Bernstein". Þar var I upphafi bent á
afmælisdag meistarans og fyrir
hvatningu afmælisbarnsins hafi
nefndin tekið sér fyrir hendur að
minnast dagsins með „óvenjulegum
hætti: með því að helga okkur mál-
efni sem allir þurfa að íhuga — al-
mennri kjarnorkuafvopnun". Síðan
segir í bréfinu:
„Við biðjum vini og aðdáendur
Leonard Bernstein — einkum tón-
listarmenn en einnig tón-
listaráhugamenn um heim allan og
úr öllum stéttum — að sameinast
með okkur 25. ágúst 1983 í kröfugerð
til stuðnings gagnkvæmri frystingu
kjarnorkuvopna undir eftirliti. Við
förum þess á leit að þér dreifið með-
fylgjandi heiðbláum armböndum til
tónlistarmanna og annarra sem
vilja setja þau á sig við flutning
tónlistar (sinfóníuverka, rokktón-
listar, kammerverka, söngverka eða
í síðdegisboðum) móttöku aðgöngu-
miða, sölu hljómplatna eða á sólar-
ströndu fimmtudaginn 25. ágúst, til
að sýna í verki stuðning sinn við
gagnkvæma frystingu kjarnorku-
vopna undir eftirliti...
Sjálfur mun meistarinn bera
heiðblátt armband við hátíðarat-
höfn við fæðingarstað sinn í Herit-
age State Park, Lawrence, Massach-
usetts, þar sem honum verður sýnd-
ur sá heiður að tileinka honum
Leonard Bernstein Way og hann
mun stjórna Greater Boston Youth
Symphony Orchestra og öðrum
hljómlistarmönnum úr hreyfing-
unni Tónlistarmenn gegn kjarn-
orkuvopnum."
Undir lok bréfsins er svo frægum
skyrtuframleiðendum eins Van He-
usen Inc. færðar þakkir fyrir að
leggja til efni í heiðbláa armbandið
og tekið fram, að bréfið sé sent til
tónlistarmanna og tónslistaráhuga-
manna í Bandaríkjunum, Sovét-
ríkjunum, Evrópu, Suður-Ameríku,
Japan og ísrael „í stuttu máli til
allra þar sem meistarinn á vini“
eins og það er orðað.
Frumleg ad-
ferd
Þeim sem er í nöp við afmælis-
greinar í blöðum en vilja heiðra vini
eða kunningja á tyllidögum er hér
með bent á frumlega aðferð til þess.
En þetta afmælisbréf hlýtur að
vekja fleiri en höfund Reykjavík-
urbréfs til umhugsunar um það í
hvaða farveg friðarbaráttan, en
bréfið verður að líta á sem lið í
henni, er að þróast. Ganga nor-
rænna kvenna í Bandaríkjunum
sem lauk á föstudaginn er angi af
sama meiði og bréfið frá afmælis-
nefnd Bernstein. Ekki er dregið í efa
að þetta áhugafólk vill láta gott af
sér leiða, en staðreynd er að jafn-
flókið mál og kjarnorkuafvopnun
verður aldrei leitt til lykta með því
að bera heiðblá armbönd við flutn-
ing tónlistar á 65 ára afmælisdegi
Leonard Bernstein eða með því að
norrænar konur gangi frá New York
til Washington í steikjandi hita og
kæfandi raka. Eða þá þeirri aðferð
herstöðvaandstæðinga á íslandi sem
hlýtur að teljast frumlegust allra að
ganga í sovéska sendiráðið með
kröfu um að Isiand segi sig úr
NATO og rjúfi varnarsamstarfið við
Bandaríkin! — Kröfu sem gæti verið
samin af hugmyndafræðingum Var-
sjárbandalagsins þar sem Kreml-
verjar hafa tögl og hagldir.
Hinn 18. águst sl. birti norska
blaðið Aftenposten frétt frá blaða-
manni sínum í Bandaríkjunum um
friðargöngu norrænna kvenna þar.
Hún hófst með þessum orðum:
„Friðargangan ’83 hefur orðið
menningaráfall („kultursjokk") fyrir
flesta norrænu þátttakendurna sem
eru um 100. Eftir að hafa gengið í
átt til Washington í eina viku vita
þeir ekki hvort þeir eiga að reiðast
eða undrast yfir því að Banda-
ríkjamenn láta ekki sjá sig í göng-
unni.“ Segir blaðamaðurinn að á
þeirri viku sem þá var liðin frá því
að gangan hófst hafi ekki sést
neitt til hins 50 manna bandaríska
„göngukjarna“ sem áætlað var að
gengi einnig frá New York til
Washington. Gangan hafi „alls
ekki orðið það sem frumkvöðlar
hennar ímynduðu sér“.
Afstada
sjálfstædis-
kvenna
Það vakti verðskuldaða athygli í
vikunni þegar stjórn Hvatar og
framkvæmdastjórn Landssambands
sjálfstæðiskvenna ákváðu að taka
ekki þátt í friðarfundi á Lækjartorgi
á föstudaginn, sama dag og friðar-
göngu norrænna kvenna lauk I
Washington. í rökstuðningi sjálf-
stæðiskvenna fyrir þessari afstöðu
sinni koma fram þau grundvallar-
sjónarmið sem menn verða að hafa
þrek til að taka afstöðu til þegar
leitast er við að taka „þverpólitísk-
ar“ ákvarðanir í friðarmálum. í
ályktun sem birtist hér í blaðinu
segja sjálfstæðiskonur meðal ann-
ars: „Stjórnirnar vara eindregið við
umræðum í nafni friðar þar sem
þess er krafist að lýðræðisríki á
Vesturlöndum skuldbindi sig með
einhliða yfirlýsingum um að vera
óvarin gegn vaxandi vígbúnaði í
austri."
Yngsta stjórnmálaaflið í landinu,
Kvennalistinn, hafði frumkvæði að
þessum fundi á föstudaginn. Les-
endur Morgunblaðsins hljóta að
minnast þess hve forsvarsmenn list-
ans voru á báðum áttum í umræð-
um um öryggi og sjálfstæði íslensku
þjóðarinnar fyrir kosningar. Afstað-
an er engu skýrari að kosningum
loknum enda fylgir Kvennalistinn
þeirri stefnu í þessum mikilvægu
málum sem gengur ekki upp þegar
hún er könnuð gaumgæfilega.
Kvennaframboðið sem á fulltrúa í
borgarstjórn Reykjavíkur er mun
skeleggara en Kvennalistinn og hef-
ur mótað afstöðu gegn aðild Islands
að Atlantshafsbandalaginu og varn-
arsamstarfmu við Bandaríkin jafn-
vel með afdráttarlausari hætti en
Alþýðubandalagið eins og sást á yf-
irlýsingu Kvennaframboðsins vegna
Keflavíkurgöngunnar á dögunum.
Með afstöðu sinni í tilefni friðar-
fundarins á föstudaginn vekja
stjórnir Hvatar og Landssambands
sjálfstæðiskvenna athygli á því hvar
draga verði mörkin í hinu „þverpóli-
tíska“ friðarstarfi kvenna og það
verður því starfi síst af öllu til fram-
dráttar ef Kvennalistinn eða
Kvennaframboðið ætla að stuðla að
ófriði meðal íslenskra kvenna í frið-
arbaráttunni.