Morgunblaðið - 28.08.1983, Qupperneq 27

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 28. ÁGÚST 1983
27
sem ég dvaldi þar til ég var látinn
laus. Hefndarráðstafanir lögregl-
unnar voru látnar ná til fjölskyldu
minnar, sem var stöðugt ógnað.
í apríl 1981 fluttu þeir mig til
Las Celdas del Castigo sem hafði
að geyma 67 dauðadæmda menn,
er sendir voru þangað bæði vegna
stjórnmálaskoðana, svo og vegna
brota á almennum hegningarlög-
um. Ég sá unglinga og verkamenn,
sem fluttir voru á aftökustaðinn
fyrir að hafa verið andstæðir
stjórninni, þó ávallt friðsamlega.
Fjórum mánuðum síðar voru að-
eins 13 þeirra á lífi.
I ágúst sama ár létu yfirvöldin
byggja sérstakt útihús, sem gerði
kleift að halda mér í algerri ein-
angrun. Veggirnir og loftið voru
máluð skjannahvít og fyrir ofan
höfuð mér hengdu þeir upp 10
neonljósaperur, sem voru einn og
hálfur metri að lengd hver. Það
logaði stanslaust á þeim, og þær
gáfu blindandi lýsingu, sem
breytti sjón minni varanlega.
Við hlið einkadýflissu minnar
var komið fyrir leikfimisal, þar
sem fyrir hendi voru öll tæki sem
þurfti til endurhæfingar, borð,
trissur, samsíða rimlar o.s.frv., og
nú var ég settur í hörkuþjálfun.
Gæslan var ströng og verðirnir
valdir af kostgæfni.
Stjórnvöld höfðu þegar ákveðið
að leysa mig úr haldi og e.idur-
hæfingin hafði það takmark að af-
má afleiðingar hinnar illu íneð-
ferðar sem ég hafði orðið fyrir.
Kastró hafði lýst því yfir við ýmsa
sendiherra og stjórnmálamenn,
sem fylgdust með máli mínu að ég
færi ekki fyrr en ég gæti notað
fæturna á ný. Foringjar í lögregl-
unni sögðu oft við mig að ég væri
eini fanginn sem gæti ekki fengið
að yfirgefa Kúbu í hjólastól. Aðrir
fangar hafa yfirgefið landið í þess
konar ástandi og tveir þeirra, var-
anlega fatlaðir, búa í Bandaríkj-
unum.
Smátt og smátt fékk ég mátt í
limina, og það undarlega var að ég
fékk að borða sjaldséðar fæðuteg-
undir: 1 lítra af mjólk á dag, mikið
af kjöti, ávöxtum, grænmeti, og
eins og ég þurfti af fjörefnum og
málmsöltum. Kommúnistar reyna
alltaf að lappa upp á fanga sína
áður en þeir eru látnir lausir.
Nokkrum mánuðum síðar gat ég
hætt að nota hjálpartæki, og ég
byrjaði að geta gengið milli rimla-
raðanna, óstöðugt í fyrstu, en síð-
an af meira öryggi. Ég gat beygt
mig niður og skokkað á staðnum,
en ég gat ekki gengið án þess að
styðja mig við rimlana, því að ég
slangraði til hliðar, fyrirbæri sem
sérfræðingar kalla að „missa jafn-
vægislínuna", og kemur þegar
maður er lokaður lengi inni í
þröngri kytru.
í Boniato-fangelsinu áður fyrr,
eftir margra ára innilokun í
þröngum klefum, höfðu verðirnir
hleypt okkur út á gangana: við
gengum í hlykkjum eins og útúr-
drukknir.
Ég var í þessu ástandi í marga
mánuði. Þeir neituðu að leyfa mér
að ganga utan leikfimisalarins. Ég
frétti síðar að þeir hefðu ætlað að
halda endurhæfingunni leyndri í
áróðursskyni, til að allir þeir sem
bjuggust við að sjá mig birtast i
hjólastól, sæju mig sér til mikillar
furðu fullfæran til gangs. Það var
fjarri mér að halda, að þessi með-
ferð væri til undirbúnings frelsun
minni. Einangrun mín var algjör;
ég hélt að þetta tilstand væri
vegna þess að stjórnvöld vildu
binda endi á baráttuna fyrir því
að ég fengi nauðsynlega umönnun
en mig grunaði að hún mundi vera
í gangi. í hverri viku fékk ég heim-
sókn ríkislögreglumanna, sem
lögðu sig fram um að fá mig til að
trúa því, að enginn hefði áhuga á
mér, að ég væri yfirgefinn af öll-
um, að fjölskylda mín óskaði eftir
að vera áfram á Kúbu. Ég trúði
ekki orði af þessu, en ég renndi
ekki grun í hvað baráttan fyrir
því, að ég yrði látinn laus, væri
víðtæk. Éndurhæfingin hélt
áfram, en í hvert skipti sem æf-
ingunum og nuddi var lokið, þurfti
ég að setjast í hjólastólinn til að
fara aftur i klefa minn, eða á kló-
settið.
Kúbustjórn haf&i þegar hafið
ófrægingarherferð gegn mér er-
' M , -/ J • jV X IJU flUMiHIIIUM 1 i\l IJUl/l
lendis i þeim tilgangi að eyði-
leggja mannorð mitt, m.a. með þvi
að birta falsað skírteini frá Bat-
ista-lögreglunni — klaufalega
falsað — og átti að sýna að ég
væri pyndari. Eftir frelsun mína
átti ég auðvelt með að afsanna
þessar „sannanir". Ef ég hefði ver-
ið pyndari, hefði Kastró skotið
mig eigin hendi eða sent í fangeisi
strax við valdatöku byltingarinn-
ar; þess í stað var ég hækkaður i
tign og á þeirri stundu sem ég var
handtekinn var ég rikisstarfsmað-
ur.
Barnafangelsi
Allt var skipulagt af sálfræð-
ingi, Carlos de la Poza, sem áleit
að „þjóðfélagsleg endurhæfing"
hinna ungu ætti að framkvæma
með vinnu, í samræmi við kenn-
ingar Sovétmannsins Makarenko.
Aðaláætlun hljóðaði upp á 5
búðir, hverjar fyrir 200 ungmenni.
Unglingarnir urðu að reisa kofa
sina sjálfir, sjá um eigin matseld
o.s.frv. Tilraun þessi fór út um
Armando Valladares um þær mund-
ir sem hann var handtekinn.
þúfur, vegna þess að fjöldi drengja
flúði.
Vegna þessa var ákveðið að
senda börn og unglinga til vinnu i
verksmiðjum, eins og Combinado
del Lapis, Balabano í Havana-
héraði, þar sem þau störfuðu við
að setja vörur í kassa.
Á Kúbu eru börn fangelsuð fyrir
lögbrot, sem verðskulda ekki fang-
elsisvist í öðrum löndum. Þannig
var það að ég hitti í Las Celdas del
Castigo 12 ára dreng, Robertico. Á
nóttunni grét hann, hrópaði á
móður sína og bað þess að honum
væri leyft að fara heim. Til að fá
hann til að þagna köstuðu verðirn-
ir drasli framan í hann eða börðu
hann með kaðli. Ég varð sjálfur
vitni að þessu ofbeldi.
Robertico hafði verið dæmdur
til gæsluvistar þar til hann yrði
fullveðja, vegna þess að eitt sinn
þegar hann gekk á götunni, sá
hann byssu í sæti bifreiðar hátt-
setts manns í innanríkisráðu-
neytinu. Að gamni sinu hafði
drengurinn tekið vopnið og skotið
upp í loftið. Þegar í fangelsið kom
var Robertico settur meðal af-
brotamanna og nokkrum dögum
síðar var honum nauðgað af fjór-
um náungum, og þurfti að senda
hann á spítala. Þegar hann kom
þaðan var hann flokkaður sem
kynvillingur og settur í álmu sem
þeim var ætluð. Síðan var hann
oft sendur á spítala, vegna þess að
hann hafði smitast af kynsjúk-
dómi. Ég veit um fleiri drengi með
svipaða reynslu í kúbönskum
fangelsum.
Trúarofsóknir
Á Kúbu eru margir hópar krist-
inna manna ofsóttir, og álitnir
„andbyltingarsinnar" (vottar
Jehóva, aðventistar og gideons-
bræður).
Meðan ég var í fangelsi hitti ég
fjóra votta sem líklega eru ennþá í
haldi í Combinado del Este. Einn
þeirra var Felipe Hernandez,
predikari við þennan söfnuð. Vott-
ar Jehóva eru ennþá fangelsaðir á
Kúbu og bænahúsum þeirra lokað.
Á Pinos-eyju sá ég einnig guðs-
hús mótmælenda sem breytt hafði
verið I áburðargeymslur. Ýmsum
kirkjum kaþólskra hefur einnig
verið lokað, þar á meðal San
Francisco-klaustrinu, Villa-
nueva-kirkjunni, kirkjum kaþ-
ólskra skóla og fjölda annarra.
Hefðbundnar guðsþjónustur
hafa verið bannaðar, hætt hefur
verið við að halda jól hátíðleg og
smæsta jólatré er álitið tákn
gagnbyltingar. Aðeins fáeinar
hræður, flest gamalt fólk, taka
áhættuna af þvf að stfga fæti inn í
kirkju.
Það unga fólk, sem fer til messu
er álitið „óvinir" byltingarinnar,
og getur átt á hættu að verða rek-
ið úr háskóla. Allir trúaðir, hver
svo sem trú þeirra er, sæta kerfis-
bundnum ofsóknum. Meðan ég var
í fangelsinu, hitti ég mann, sem
dæmdur var í sex ára varðhald
fyrir að hafa ritað upp kafla úr
biblíunni fyrir vini sína og sam-
starfsmenn.
Það er mjög erfitt að eiga biblíu.
Eitt sinn sendi hópur trúaðra
Jamaiku-manna nokkurt magn til
Kúbu. Bækurnar voru fluttar á
vörubílum beint frá Havana-höfn
til pappírsverksmiðju, þar sem
Mi uioí. i*r :(ri‘i;pu*i-aniMUi.i «a
þær voru allar settar í endur-
vinnslu og notaðar til framleiðslu
á pappfr fyrir rfkisútgáfuna.
I fangelsum Kastrós eru biblíur
álitnar efni sem hvetur til upp-
reisnar. José Marfa Rivera Diaz,
mótmælendaprestur, var barinn
hrottalega í klefa sinum. af fang-
elsisstjóranum og fleiri yfirmönn-
um, eftir að vörður kom að honum
að óvörum við lestur þessa var-
hugaverða efnis. Bak José Marfa
var eitt flakandi sár er þeir skildu
við hann.
Trúarbrögð eru bönnuð í fang-
elsum. Jafnvel rétt fyrir aftöku er
föngunum meinað að fá prests-
þjónustu.
Fjölskyldur pólitískra
fanga
Nánir ættingjar fanga hafa ekki
leyfi til að setja fram óskir við
stjórnvöld. Ef þeir koma með
spurningar fá þeir heimsókn ríkis-
lögreglunnar. Þeim er sagt að það
sé bannað að biðja um upplýs-
ingar um hvort mögulegt sé að
heimsækja fanga. Það er einnig
bannað að hitta fjölskyldur ann-
arra fanga: Þannig eiga nánir ætt-
ingjar fanga á hættu ákæru fyrir
samsæri, ef þeir safnast saman
fleiri en þrír. Fjölskyldur fanga
verða fyrir ofsóknum, og Bylt-
ingarvarnarnefndirnar og lögregl-
an hafa strangt eftirlit með þeim.
Vegna þess að ég hafði neitað að
skrifa bréf, þar sem ég afneitaði
innihaldi bóka minna og fordæmi
þá sem höfðu prentað ljóð mín eða
talað máli mínu erlendis, þá gerð-
ist það í maí 1979 að fjölskyldu
minni var neitað um brottfarar-
leyfi frá Kúbu, mági minum var
sagt upp störfum og vinum minum
og fjarskyldum ættingjum var
meinað að hitta fjölskyldu mina.
Nánustu ættingjar mínir hafa
beinlínis verið lagðir i einelti af
ríkislögreglunni.
Manuel Blanco Fernandez höf-
uðsmaður í ríkislögreglunni,
Guido major og kafteinarnir Adri-
an og Beltran sýndu háaldraðri
móður minni og systur hrotta-
skap. Dag einn hræddu þeir móður
mína, með þvi að hóta að fangelsa
'IJ J'e'yn Uti líi^n i
dóttur hennar, til að skrifa mér að
ég væri óvinur fólksins, að ég ætti
skilið einangrunarvistina og hina
slæmu meðferð, sem ég sætti, og
að ég ætti að vera Byltingunni
þakklátur fyrir þetta allt.
Systir mín var oft tekin til yfir-
heyrslu, haft i hótunum við hana
og svo frv. Blanco Fernandez höf-
uðsmaður kom eitt sinn heim til
hennar og sýndi henni dóm Bylt-
ingardómstólsins, þar sem hún
var dæmd til 12 ára fangavistar.
Systir mín hafði hvorki verið
ákærð né yfirheyrð af umræddum
dómstóli. Höfuðsmaðurinn skipaði
henni að koma með sér til kvenna-
fangelsisins. Hún hírðist i skrif-
stofu fangelsisstjórans i 12
klukkustundir, eftir var að upp-
fylla ákveðin formsatriði. Þessum
sifelldu hrellingum, sem haldið
var uppi vegna haturs á mér, var
markvisst beitt til að brjóta niður
sálarjafnvægi fjölskyldu minnar.
Það hefur þeim greinilega tekist:
systir mín, sem stödd er í Banda-
ríkjunum, gengst nú undir sál-
fræðimeðferð.
Jafnaðarhugsjón
Kastró-stjórnarinnar
og hin nýja stétt
Það er langt frá þvi að ráðherr-
ar, félagar í miðstjórn flokksins,
ríkislögreglumenn og aðrir flokks-
leiðtogar búi við sömu kjör og al-
menningur á Kúbu. Þeir mynda i
raun „nýja stétt", lítið en gróðugt
neysluþjóðfélag. Þeir hafa til um-
ráða sérstofnanir, sem aðrir þjóð-
félagsþegnar hafa ekki aðgang að.
Sérverslanir hafa á boðstólum
vörur sem fást í öllum vestrænum
höfuðborgum.
Á bernskuskeiði byltingarinnar
hafði Kastró lýst yfir að bað-
strendurnar yrðu eign fólksins og
að hann afnæmi einkabaðstrend-
ur. Samt hefur ekkert af þessu
verið gert. Til dæmis er Biltmore-
klúbburinn, þar sem eignastéttin
kom saman fyrir byltingu, nú ein-
vörðungu ætlaður yfirmönnum
ríkislögreglunnar og háttsettum
mönnum í innanríkisráðuneytinu.
Almenningi er einnig meinaður
aðgangur að mörgum öðrum bað-
ströndum, sérstaklega Jibacoa,
sem er aðeins fyrir franska ferða-
menn, aðrar eru ætlaðar Sovét-
mönnum, Kanadamönnum og svo
framvegis.
Jafnrétti fyrir lögum er ekki
fyrir hendi á Kúbu. Tökum sem
dæmi hnefaleikarann heimsfræga
José Gomez. Dag einn þegar hann
ók drukkinn og réttindalaus varð
hann valdur að dauða ungs manns
og særði fjölda annarra; vegna
frægðar sinnar komst hann hjá
fangelsisvist.
Hin nýja stétt hefur nýja bíla til
umráða; hún býr í húsum sem tek-
in voru eignarnámi þegar borg-
arastéttin yfirgaf landið. Stjórn-
endur flokksins, ráðherrar, yfir-
menn í hernum — einnig fjöl-
skyldur þeirra — stunda líferni
sem almenningur þekkir ekki. Þeir
hafa sjónvarp, segulbandstæki,
klæðast tískufatnaði, og þegar
þeir veikjast geta þeir keypt er-
lend læknislyf.
Sovésk íhlutun á Kúbu
Eftir að áætlunin um „10 millj-
ón tonna sykuruppskeru" árið
1970 brást kom háttsett sovésk
sendinefnd í heimsókn og síðan
eru allar meiriháttar fram-
kvæmdir undir sovéskri stjórn. Ég
hitti í fangelsi kúbanskan emb-
ættismann sem starfaði í Antill-
ana de acero, og þá fékk ég vitn-
eskju um að þetta fyrirtæki, sem
er ein stærsta málmbræðsla
landsins, væri undir stjórn sov-
ésks eftirlitsmanns, sem tæki all-
ar mikilvægar ákvarðanir. Hið
sama gildir um aðra þætti efna-
hagslífsins á Kúbu.
Þar fyrir utan takmarkast sov-
ésk íhlutun ekki við efnahagslífið.
Ég minnist þess frá Guanajay-
fangelsi að hópur sovéskra sér-
fræðinga í fangeisismálum kom í
heimsókn. Við þetta tækifæri
hrópuðu allir pólitískir fangar í
kór: „Sovétmenn farið heim!“ Af-
SJÁ NÆSTU SÍÐU
Jgsusmiu í „'(nmi'ioi.iiíium mu lí'ts