Morgunblaðið - 28.08.1983, Side 47

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 28. ÁGÚST 1983 47
Þreytandi að
vera málaliði
„Það er ekki mikið. Það getur
verið svolítið þreytandi að vera
svona málaliði, eða frílansari, og
vera alltaf að vinna að málum,
sem kannski eitthvað verður úr
eftir tvö eða þrjú eða jafnvel
fimm ár. En það er að minnsta
kosti komin hreyfing á hlutina
eftir þessa mynd. Þrjú fyrirtæki
í Svíþjóð hafa verið að hræra í
mér. Það er gott að finna, eftir
Andra Dansen, að þeir hafa
áhuga. Núna er ég í vinnu við að
umskrifa og laga stórt og mikið
handrit fyrir sænska fyrirtækið
Svensk Filmindustri, sem ákveð-
ið verður í haust hvort verði
kvikmyndað næsta sumar. Það er
óvenjuleg mynd fyrir Svía, eins-
konar science-fiction-thriller,
sem þeir hafa ekki lagt í vana
sinn að gera.
Aðstæður hér á íslandi eru
talsvert öðruvísi. Kollegar mínir
hér á landi hafa byggt fyrirtæki í
kringum sig og myndirnar sínar.
Ég er hvorki mikill fjármála-
spekúlant né viðskiptajöfur, þó
ég gjarna vildi hafa meira af
þessum eiginleikum.
Markmiðið að
vinna á íslandi
En markmiðið er að vinna á
íslandi. Ég hef ekki áhuga á að
vinna endalaust í Svíþjóð. Kraft-
urinn í íslenskum kvikmynda-
gerðarmönnum er gríðarlega
mikill. Þeir eru varla búnir að
skrifa handritið þegar þeir eru
farnir að filma. Það er bara spur-
ning um bankalán og kýla svo á
það. Úti er allt mun þyngra í vöf-
um.“
— Hvernig fer að þínu mati
saman að vera handritshöfundur
og leikstjóri?
„Það er sjaldgæft að það fari
saman að menn skrifi almennileg
handrit og geri almennilega
mynd. Að mínu mati eru ekki
fleiri en fimm leikstjórar í heim-
inum, sem hafa tvinnað þetta
eftir. Hann talar ekki sænsku.
Það var fyndið og skemmtilegt
eintal sem hann átti að fara með,
á sænsku auðvitað, og hann lærði
þetta utanað og hlaut nokkra
leiðsögn frá vini mínum, Hall-
mari Sigurðssyni leikstjóra hér í
bæ, en hann var við nám um leið
og ég í Svíþjóð."
Fróðlegt að kynnast
undirtektum hér
— Og hvernig heldurðu að
Andra Dansen verði tekið af ís-
lendingum?
„Það verður fróðlegt og spenn-
andi að vita. Mér finnst eins og
myndin sé ekki búin fyrr en hún
hefur verið sýnd hér. Það er eins
og einhverju hafi verið ólokið
hingað til.“
— Er hægt að bera hana sam-
an á einhvern hátt við „Fugl í
búri?“
„Hún er ekki eins „sæt“.“
— Það var sagt eitt orð í þeirri
mynd. Þau eru fleiri í Andra
Dansen.
„Jájá, en þó er ekki mikið talað
í henni. Hún er ekki samtals-
mynd. Stemmningin byggist á
atburðum, hljóði og ljósi.“
— Af hverju heitir hún Annar
dans?
„Finnst þér þetta ekki listrænt
og flott nafn? Dans hefur auðvit-
að gamla og góða yfirfærða
merkingu sem líf ..."
— Hvað var hún sýnd lengi í
Svíþjóð?
„Ég veit ekki hvað hún gekk
lengi úti á landsbyggðinni en hún
var sýnd í þrjá og hálfan mánuð
í Stokkhólmi, lengst af í tveimur
bíóum. Sá sem sá um framköllun
á myndinni veðjaði við kvik-
myndatökumanninn margréttuð-
um kvöldverði á dýrasta veit-
ingahúsi í borginni, um að hún
myndum, finnist hún „öðruvísi".
Og ég hef grun um að móttökurn-
ar hér verði í einhverjum mæli á
þessa leið, en ég er bjartsýnn á
að íslendingar kunni ekki síður
að meta myndina en Svíar og þá
er ég ánægður."
Ungverskar
gyðingamyndir?
— Heldur þú að þeir sem allt-
af eru á móti öllu sænsku, finnist
hún vera of sænsk?
„Það er alltaf þesst meginmis-
skilningur að fólk heldur að ef
menn læri í Svíþjóð þá verði þeir
„sænskir" geri „sænskar" myndir
einsog ef þeir læra í Ameríku
geri þeir amerískar myndir og ef
þeir læra í Frakklandi geri þeir
franskar myndir. Samkvæmt
þessu ætti ég eiginlega að gera
ungverskar myndir og meira að
segja ungverskar gyðingamynd-
ir, því kennarinn sem ég lærði
mest af var ungverskur gyðingur.
Málið er að ég fór út til að ná
mér í ákveðna færni. Það er gott
og blessað að fara langt út að
læra, til ólíkra menningarsvæða
og koma með eitthvað nýtt inn í
íslenska menningu, en þetta er
bara ekki spurning um það. Ég er
íslendingur og það sem ég geri
markast af því. Ég er ekki að
fara út til Svíþjóðar til að læra á
sænskt mentalítet, heldur til að
afla mér ákveðinnar þekkingar."
Magaveiki í Búdapest
— Var gott að læra hjá Ung-
verjanum?
„Já. Ungverjinn. Hann var gef-
inn fyrir að finna flottar skýr-
ingar á hlutunum. Við fundum
fljótlega út að við vorum ólíkir
að því leyti að ég pældi meira en
hann í kvikmyndaforminu sem
Slappað af við tökur á „Amur duu". Lánu Ýmir og Lisa Hugoson. f baksýn
er myndatökustjórinn Göran Nilsson.
Skrafað og skeggrætt um næsta atriði.
saman svo vel sé. Bergmann er
einn.“
— Sigurður Sigurjónsson er
eini íslendingurinn í myndinni.
„Það eru tvær aðalástæður
fyrir því. Ég vildi ekki að myndin
væri alsænsk fyrir utan mig og
svo var það notalegt og yndislegt
að fá íslending út til sín, sér-
staklega ljúfmenni eins og Sigga.
Líka var það vegna þess að ef
myndin yrði einhverntíma sýnd á
íslandi, trekkti Siggi eflaust fólk
að. Svíar féllu alveg fyrir honum
og fannst þeim hann vera gríð-
arlega fyndinn og hann, með
sinni persónu, heillaði upptöku-
liðið alveg uppúr skónum.
Það hafði ekki verið gert ráð
fyrir Sigurði í handritinu svo ég
leitaði í þvi að persónu, sem hann
gæti smollið í, fann hana,
hringdi í Sigga, keypti farmiða
og þá var aðeins eitt vandamál
myndi ekki ganga lengur en í
hálfan mánuð. Það eru örlög
sorglega margra mynda í Svíþjóð
að þær gangi svona stutt. Síðast
þegar ég vissi var kvikmynda-
tökumaðurinn ennþá að svíða út
úr framköllunarmanninum veð-
skuldina."
— Heldur þú að fólki hér finn-
ist myndin mikið „öðruvísi" en
það á að venjast?
„Það verður að koma í ljós.
Neikvæðasta gagnrýnin á mynd-
ina kom fram í útvarpsþætti þar
sem eldri karlmaður var að segja
frá því að hann hefði lesið og
heyrt svo vel látið af þessari
mynd að hann ákvað að sjá hana.
„Og hvað sé ég,“ sagði hann, „það
vantar bara söguþráðinn og alla
aksjón í hana. Ég vil hafa þetta
eins og hjá John Wayne í gamla
daga.“ Það kæmi mér ekki á
óvart að fólk, sem er vant slíkum
slíku. Skýring hans á áhugaleysi
sínu fyrir því var á þessa leið.
Pabbi hans í Búdapest var maga-
veikur og fékk þá ráðleggingu
hjá lækni sínum að slappa vel af
og fara í bíó eins mikið og hann
gæti. Hann fór því tvisvar eða
þrisvar í viku og tók alltaf strák-
inn sinn með sér. Af þessu hlut-
ust nokkur útgjöld og til að
minnka þau keypti pabbinn allt-
af miða fyrir þá á fremsta bekk
því þar var ódýrast að sitja.
Þannig sá strákurinn tvær eða
þrjár kvikmyndir á viku alla sína
æsku og alltaf frá fremsta bekk.
Þess vegna hefur hann aldrei
fengið neinn áhuga á mynd-
kompósjóninni eða öðru slíku.“
— En hvenær fékkst þú kvik-
myndabakteríuna?
„Ég frelsaðist í Laugarásbíói
15 ára.“
— ai.