Morgunblaðið - 29.09.1983, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 29. SEPTEMBER 1983
Hef opnað læknastofu
Einar Thoroddsen, sérgrein háls- nef- og eyrnalækn-
ingar, hefur opnað læknastofu í Glæsibæ.
Tímapantanir í síma 86311.
Söngmenn
Karlakórinn Fóstbræöur getur bætt viö sig söng-
mönnum.
Upplýsingar í síma 84870 eftir kl. 7 í kvöld og næstu
kvöld.
Til sölu
V
Scania LBS 111, skráöur árgerð 1982, ekinn 25
þús. km.
ísarn hf.
Reykjanesveg 10 — Sími 20720.
Líkamsrækt
Suðurveri
83730
Vetrarnámskeið hefst 3.
okt. Innritun hafin
★ Líkamsrækt og megrun fyrir konur á öllum
aldri.
★ Byrjenda — framhald — og lokaöir flokkar.
★ 11 vikna námskeið fyrir framhald og lokaöa
flokka 3. okt. til 15. des.
★ 6 vikna námskeið fyrir almenna flokka 3. okt.
til 10. nóv. og
★ 5 vikna námskeið 14. nóv.—15. des.
★ Morgun-, dag- og kvöldtímar.
AF ERLENDUM VETTVANGI
Eftir ÁGÚST ÁSGEIRSSON
Þannig er talið að íranir hafi
misst að minnsta kosti 100 þús-
und menn — vestrænir sérfræð-
ingar segja 150 þúsund — í mis-
heppnuðum árásum á borgina
Basra í Irak í fyrrasumar. í ljósi
þessa og með tilliti til þess að
ávinningur af stríðinu hefur nán-
ast enginn orðið, hefur verið tal-
að um „hið tilgangslausa stríð“.
Stríðið hefur komið mjög illa
við efnahag beggja ríkjanna.
Jafnvel þótt Saudi Arabar og aðr-
ar Persaflóaþjóðir standi við lof-
orð um efnahagsaðstoð við íraka
eiga þeir við gífurlegan fjárlaga-
halla að etja. Tjón þeirra vegna
lokunar helztu olíuútflutnings-
æðar þeirra, olíuleiðslunnar til
Blikur á lofti í bardögum
írana og íraka eftir þrjú
árangurslítil ár á vígaslóð
Um þessar mundir eru liðin þrjú ár frá því algjör styrjöld hófst milli
írana og íraka, er íraskar orrustuþotur gerðu loftárás á flugvöllinn í
Teheran, en áður höfðu löndin átt í smáskærum víða meðfram landamær-
unum í fjóra mánuöi. Samkvæmt heimildum vestrænna leyniþjónustu-
manna hefur stríðið verið að þróast á þann veg upp á síðkastið að talið er
að vart verði aftur snúið úr þessu, og smám saman eru vonir um að stilla
megi til friðar að þverra. Kaup íraka á frönskum orrustuþotum vopnuð-
um exocet-flugskeytum og hótanir írana um að stöðva olíuútflutning frá
Persaflóa með því að loka Hormuz-sundi hafa magnað ófriðarbálið.
Irakar hafa styrkt stöðu sína
með því að tryggja sér fimm
franskar Super Etendard
orrustuþotur, sem búnar verða
exocet-flaugum. Með tilkomu
þeirra er aðalolíuútskipunarhöfn
frana á Kharg-eyju í mikilli
hættu, svo og aðrar olíuhafnir.
Irakar hafa reyndar haft yfir-
burði hvað flugvélafjölda snertir,
en ekki getað notfært sér það sem
skyldi vegna beygs orrustuflug-
manna, sem ekki hafa þótt sækja
nógu ákveðið og djarft fram í
árásarferðum, að sögn útlendinga
í Baghdad, sem fróðir eru um
hernað.
Þetta vandamál ætti að verða
úr sögunni með tilkomu Etend-
ard-flugvélanna, þar sem hægt
verður að skjóta exocet-flug-
skeytinu að skotmarki úr mikilli
fjarlægð og fjarstýra því í mark.
Þótt exocet-flugskeytin hafi ekki
reynst of áreiðanleg — aðeins eitt
af fjórum olli umtalsverðu tjóni í
Falklandseyjastríðinu í fyrra —
þá telja bandarískir hernaðarsér-
fræðingar tilkomu þeirra við
Persaflóa munu valda þáttaskil-
um í átökum írana og íraka þar. I
því sambandi er það írökum
styrkur að Irani skortir lang-
drægar bardagaflugvélar til að
kljást við Super Etendard og ekki
eiga þeir heldur gagnflaugar
gegn exocet-flugskeytunum.
Að vísu lítur út fyrir að einhver
bið verði á afhendingu Etendard
flugvélanna, þar sem Frakkar
hafa frestað afhendingu þeirra
vegna hótana frana um að grípa
til hefndaraðgerða gegn Frökk-
um, m.a. gegn sendiráðum þeirra
víða um heim, ef þeir afhendi fr-
ökum þoturnar og flugskeytin.
Örþrifaráð
Þær hótanir írana að taka fyrir
allan olíuútflutning frá Persafló-
anum, þ.e. olíuútflutning Saudi
Arabíu, Kuwait, Bahrain, Sam-
einuðu furstadæmanna, og Qatar
og að sjálfsögðu fraka, hafa einn-
ig breytt vígstöðunni.
franir geta ekki lokað Horm-
uz-sundi nema með því að beita
hervaldi og allar líkur eru á að
þeir reyni að stöðva skipaferðir
um sundið, sem tengir Persaflóa
við Arabíuflóa og Indlandshaf,
með því annað hvort að koma þar
fyrir tundurduflum eða með því
að halda uppi skotárásum á skip
sem reyna að sigla þar um.
Hins vegar hafa t.d. Banda-
ríkjamenn sagt að Vesturveldin
muni koma í veg fyrir að sundinu
verði lokað, vegna mikilvægis
siglingaleiðarinnar fyrir olíu-
flutninga til Vesturlanda, og er
óttast að vestræn ríki dragist inn
í átökin ef franir láta verða af
hótunum sínum um að loka sund-
inu.
Að f ranir og frakar skuli reiðu-
búnir að ganga þetta langt, að
loka fyrir skipaferðir um
Hormuz-sund og að freista ger-
eyðingar olíumannvirkja með
exocet-flugskeytum, er til marks
um þá kyrrstöðu, sem annars er í
öðrum vopnaviðskiptum þeirra.
írakar höfðu undirtökin í átök-
unum fyrst eftir að þeir létu til
skarar skríða. Herir þeirra lögðu
bróðurpartinn af Khuzistan-
héraðinu í fran undir sig, eyði-
lögðu olíuhreinsunarstöð írana í
Abadan, sem var stærsta olíu-
hreinsunarstöð í heimi, og sóttu
síðan austur á bóginn og norður.
Mikið mannfall
Að því kom að írönum tókst að
samstilla sveitir sínar og hrekja
fraka aftur til landamæranna,
auk þess sem þeir endurheimtu
bróðurpartinn af Khuzistan og
ýmsa mikilvæga landamærabæi.
Létu íranir ekki staðar numið,
heldur reyndu árangurslítið að
ráðast inn í írak. Báðir deiluaðil-
ar hafa jafnan lýst yfir miklu
mannfalli andstæðingsins, og
þótt erfitt hafi reynst að henda
reiður á upplýsingum um gang
stríðsins er þó ljóst að manntjón
beggja er mikið og skiptir jafnvel
hundruðum þúsunda hermanna.
Miðjarðarhafs sem liggur um
Sýrland, er mjög tilfinnanlegt.
Ný leiðsla, sem verið er að leggja
um Saudi Arabíu, verður ekki
komin í gagnið fyrr en í fyrsta
lagi árið 1985.
Olíutekjur til
hergagnakaupa
Ástandið er ekki betra hjá ír-
önum, þar sem verulegur sam-
dráttur hefur orðið I olíuútflutn-
ingi þeirra. Og þær tekjur, sem
franir hafa af olíunni, hafa svo til
eingöngu verið notaðar í stríðs-
reksturinn, til kaupa á hergögn-
um frá austantjaldsríkjunum og
Norður-Kóreu. Hefur það gert að
verkum að efnahagslif allt er í
hálfgerðri rúst og skortur á öllum
sviðum. Skortur er á nauðsynjum
eins og matarolíu og einnig er al-
gengt að iðnframleiðsla hafi
dregist saman vegna skorts á
varahlutum í framleiðsluvéiarn-
ar.
Samkvæmt upplýsingum
Lloyd’s tryggingafélagsins í
Lundúnum hefur 34 skipum verið
sökkt í stríði frana og íraka og
rúmlega 80 eru innlyksa á Shatt
Al-Arab fljótinu, sem fellur í
Persaflóa, en á bökkum þess voru
viðkvæm olíumannvirki og olíu-
leiðslur, sem lífsnauðsynleg voru
báðum löndunum. Löndin hefur
greint á um iandamæri við Shatt
Al-Arab í margar aldir, en sú
deila kom að nýju upp á yfirborð-
ið fyrir þremur árum er Saddam
Hussein íraksforseti rifti landa-
mærasamningi, sem hann gerði
fimm árum áður við þáverandi
franskeisara, en samkvæmt hon-
um lágu landamæri Iraks og ír-
ans eftir fljótinu miðju. Nú halda
frakar því fram að nýju að þeir
eigi allt ósasvæðið.
Og vegna þess að hvorki hefur
gengið né rekið í átökunum um
ósasvæðið, þykir víst að írakar
leiðist út í að skjóta exocet-
flugskeytum á skotmörk við
Persaflóa. Vestrænir leyniþjón-
ustumenn segja fraka binda
miklar vonir við flugskeytin, og
vegna veikra loftvarna Irana er
því spáð að til verulegra tíðinda
fari að draga í átökunum.
Ileimildir: New York Times, AP.
Ágúsí Asgeirsson er bladamadur í
erlendrí fréttadeild Morgunblaðs-
ins.