Morgunblaðið - 30.11.1983, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 30. NÓVEMBER 1983
pltrgiwi Útgefandi hf. Arvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson.
Fulltrúar ritstjóra Þorbjörn Guömundsson, Björn Jóhannsson.
Fréttastjórar Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Aö-
alstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Skeifunni 19, sími 83033. Áskrift-
argjald 250 kr. á mánuöi innanlands. I lausasölu 20 kr. eintakiö.
Fiskveiði-
stefnan
Mikilvægasta viðfangsefni
stjórnmálamanna þessa
daga er að ná víðtækri sam-
stöðu um skynsamlega fisk-
veiðistefnu á næsta ári. Þessi
stefna þarf að taka mið af
þeirri staðreynd að fiskifræð-
ingar leggja til 200 þúsund
tonna hámarksafla af þorski
1984, fjölmörg útgerðarfyrir-
tæki berjast í bökkum, at-
vinna er óviss í mörgum
byggðarlögum og staða okkar
hefur versnað á mikilvægustu
fiskmörkuðum undanfarin ár.
Ekki liðu nema fáeinir dag-
ar frá því að Þjóðhagsstofnun
lagði fram áætlun um afkomu
þjóðarbúsins fyrir árið 1984
þar sem byggt var á um 300
þúsund tonna þorskafla þar til
fiskifræðingar sögðu að hann
mætti ekki verða meiri en 200
þúsund tonn. Enn er ekki ljóst
hver lokaniðurstaðan verður
um þetta lykilatriði í afkomu
íslensku þjóðarinnar. Brýnt er
að frá henni verði skýrt sem
fyrst svo að unnt sé að móta
aðra þætti fiskveiðistefnunnar
í samræmi við það. Við ákvörð-
un um þetta atriði kemur til
álita hvort leggja eigi meiri
áherslu á mat fiskifræðinga
eða þá skoðun sem Þorsteinn
Gíslason, fiskimálastjóri, lýsti
með þessum orðum við setn-
ingu fiskiþings: „Sjávarútveg-
urinn er okkar stóriðja. Happ-
drættisspil, en ekki námu-
rekstur. Vinningarnir koma
alltaf, en því miður ekki með
jöfnu millibili."
Hugmyndir hafa komið fram
um að leysa vanda útgerðar-
innar með einu pennastriki.
Ekkert sýnist hins vegar hafa
verið gert til að hrinda þeim í
framkvæmd. Skuldadæmi út-
gerðarinnar er ógnvekjandi og
erfitt viðfangs. Undan því
verður ekki vikist. Ein leiðin
sem um hefur verið rætt er að
fækka skipum á miðunum til
þess að önnur hafi betri
rekstrargrundvöll. Halldór Ás-
grímsson, sjávarútvegsráð-
herra, hefur vakið máls á
þessu atriði meðal annars við
setningu fiskiþings, þegar
hann sagði: „Mörg dæmi eru
fyrir því að aðeins eitt tog-
veiðiskip stendur í reynd undir
allri verðmætasköpun í við-
komandi byggðarlagi. Ef þessu
skipi er lagt er grundvöllurinn
í reynd hruninn. Þar sem þétt-
býli er meira er þessu öðruvísi
farið enda þótt fiskiskipin þar
séu ekki síður mikilvæg því
fólki sem hefur atvinnu í sjáv-
arútvegi. Þar eru hins vegar
möguleikarnir meiri til upp-
byggingar nýrra atvinnuvega
og stækkunar fyrirtækja sem
fyrir eru.“
Röksemdafærsla sjávarút-
vegsráðherra er skýr þegar
hann lýsir aðstöðumun manna
til atvinnu með þessum hætti.
En hagsmunirnir eru miklir
og það er einföldun á stað-
reyndum að láta sem svo að
fiskveiðar skipti ekki miklu
um atvinnu í þéttbýli. Væri
annað uppi á teningnum hefðu
bæði Reykjavíkurborg og
Hafnarfjarðarbær fyrir löngu
horfið frá útgerð og fisk-
vinnslu. Til að samstaða takist
um skynsamlega fiskveiði-
stefnu þarf að ræða það ofan í
kjölinn og fordómalaust hvaða
skipum er skynsamlegast að
leggja án tillits til þéttbýlis og
dreifbýlis.
Halldór Ásgrímsson varði
réttilega töluverðum tíma í
það í ræðunni á fiskiþingi að
greina frá horfum í markaðs-
málum. Hann sagði að móta
þyrfti markaðsstefnu — ís-
lensk fiskveiðistefna án mark-
aðsstefnu er að sjálfsögðu
markleysa. Morgunblaðið hef-
ur rækilega kynnt stórsókn
Kanadamanna í fisksölu á
okkar bestu mörkuðum í
Bandaríkjunum og Portúgal.
Sjávarútvegsráðherra nefndi
nýjar tölur því til staðfest-
ingar: 1979 seldu íslendingar
50,7% frystra þorskflaka í
Bandaríkjunum og Kanada-
menn 35%, 1983 er áætlað að
hlutdeild okkar verði 23% en
Kanadamanna 63%. Þessir
hörðu keppinautar okkar
sækja æ meira inn á besta
hluta Bandaríkjamarkaðs þar
sem við höfum lengi verið ein-
ir um hituna vegna yfirburða í
gæðum.
Fiskveiðar eru alþjóðleg at-
vinnugrein í fleiri en einum
skilningi. Samkeppni er al-
þjóðleg á bestu mörkuðunum
og atvinnutækin sjálf eru ekki
staðbundin. Þess vegna er eng-
in von til þess að skynsamleg
fiskveiðistefna verði mótuð
hér á landi ef heimóttarskap-
ur og einangrunarhyggja setja
svip á hana. Þrjár þjóðir hafa
nú heimild til veiða í íslenskri
fiskveiðilögsögu. Lausnin á
vanda okkar sjálfra felst ekki í
því að bægja þeim héðan á
brott og áhersla á uppsögn
þessara þriggja fiskveiði-
samninga dregur athygli frá
þeim meginatriðum sem hafa
verður í huga við mótun ís-
lenskrar fiskveiðistefnu. í stað
einangrunar í fiskveiðum
verðum við að hefja útrás og
æskja eftir heimildum til
veiða í lögsögu nágranna okk-
ar bæði fyrir austan og vestan.
áherslu á sam-
eiginlegan hátíðisdag
„YFIRSKRIFT hátíðarhaldanna,
„friður — frelsi — mannréttindi",
er mjög í anda starfsemi Vöku, fé-
lags lýðræðissinnaðra stúdenta,"
sagði Gunnar Jóhann Birgisson,
formaður félagsins, er blm.
Morgunblaðsins ræddi við hann í
gær í tilefni af fullveldisfagnaði
stúdenta, sem er á morgun, 1.
desember.
Messa, hátíðardagskrá
og dansleikur
„Þetta er í fyrsta skipti í 12 ár
sem Vaka sér um fullveldisfagnað-
inn. Því má segja að þetta sé sögu-
legur viðburður. Stjórn Vöku, 1.
des.-nefnd og fleiri Vökumenn
hafa unnið þrotlaust starf nú að
undanförnu við undirbúning há-
tíðarinnar, sem verður mun viða-
meiri í ár, en verið hefur. Hátíðin
hefst klukkan 11 á stúdentamessu
í Háskólakapellu, þar sem Sólveig
Anna Bóasdóttir prédikar. Mess-
unni verður útvarpað beint, eins
og dagskránni í Háskólabíói, sem
hefst klukkan 14. Það er tveggja
tíma dagskrá sem byggist upp á
tíu at.riðum. Ég byrja á því að
Rætt við Gunnar J.
Birgisson, formann
Vöku um fullveldis-
fagnað stúdenta
setja hátíðina, síðan flytur Guð-
mundur Magnússon, háskólarekt-
or, ávarp. Þetta er í fyrsta sinn
sem hann flytur ávarp á fullveld-
isfagnaði, frá því hann tók við
embætti. Pétur Jónasson leikur á
gítar, Davíð Oddsson, borgar-
stjóri, flytur hátíðarræðu, Matthí-
as Johannessen les úr eigin verk-
um og Hrönn Geirlaugsdóttir og
Guðni Þ. Guðmundsson leika sam-
leik á fiðlu og píanó. Kvartett
Menntaskóla Kópavogs flytur
tónlist, svo og ný hljómsveit sem
ber nafnið „Guðjón Guðmundsson
og íslandssjokkið". Ólafur Arnar-
son flytur ræðu stúdents og karla-
kórinn Fóstbræður lýkur dag-
skránni með nokkrum léttum lög-
um. Kynnir verður Bergljót Frið-
riksdóttir.
Um kvöldið verður haldinn
dansleikur á Hótel Sögu. Hljóm-
sveit Magnúsar Kjartanssonar
leikur fyrir dansi og þegar dans-
leiknum lýkur, um klukkan þrjú,
aðfaranótt annars desember, er
víst óhætt að segja að hátíðar-
höldunum sé lokið að sinni."
Hvers virði er 1. des.
stúdentum?
„Þessi dagur var óskadagur
þjóðarinnar árið 1918, þegar ís-
land varð fullvalda ríki. Við stofn-
un lýðveldisins þótti 1. desember
ekki lengur eins hátíðlegur og áð-
ur. Virðing manna fyrir deginum
sem fullveldisdegi hefur farið
þverrandi með árunum. Nú er
hann til dæmis ekki lengur viður-
kenndur sem frídagur, nema í
skólum. Við leggjum áherslu á að
dagurinn sé sameiginlegur hátíð-
isdagur allrar þjóðarinnar, en ekki
eingöngu stúdenta. Við viljum að
fólk sameinist á þessum degi.
Dagskránni er því ætlað að höfða
til sem flestra. Allir eru velkomnir
í guðsþjónustu okkar og í Há-
skólabíó, þar sem aðgangseyrir er
enginn."
Friður — frelsi
— mannréttindi
Við kosningar nú í haust var að-
eins um 16% kjörsókn. Ég tel að
þessi lága tala, sem aldrei hefur
verið svo lág, stafi alls ekki af
áhugaleysi stúdenta, heldur vil ég
kenna bágbornu kosningafyrir-
komulagi þar um. Kjörorð okkar í
kosningunum var hið sama og yf-
irskrift 1. desember núna, „friður
— frelsi — mannréttindi", og er
það ekki að ástæðulausu. Við
krefjumst friðar, en bendum um
leið á að friður án frelsis og
mannréttinda er ekki til neins.
Friðarumræðan hefur verið mjög
ofarlega á baugi undanfarið, en
við viljum byggja hana á raunhæf-
ari grundvelli, en verið hefur. Ég
vil að lokum benda á að við teljum
frelsi í raun dýrmætara friði og að
það sé ekkert sem réttlæti það að
frelsi einstaklingsins sé fórnað."
Gunnar Jóhann Birgisson, laganemi og formaöur Vöku, ólafur Arnarson,
tannlæknanemi og ritari 1. des.-nefndar og Ari Sigurðsson, viðskiptafræði-
nemi og gjaldkeri Vöku. MorgunbUði*/ Kriðþjófur.
Skattafrádráttur
vegna fjárfestinga
í atvinnurekstri
- efni tveggja stjórnarfrumvarpa sem af-
greiða á í þingflokkum stjórnarliða í dag
RÍKISSTJÓRNIN afgreiddi í gær-
morgun tvö frumvörp, sem lögð voru
fyrir þingflokka stjórnarliða í dag.
Annað þeirra fjallar um breytingar á
tekju- og eignarskattslögum, en
bæði fjalla um frádrátt frá tekjum til
skattlagningar vegna fjárfestinga í
atvinnurekstri. Frumvörpin verða
væntanlega lögð fyrir Alþingi á
morgun, ef þau hljóta samþykki
þingflokkanna í dag.
Varðandi skattafslátt einstakl-
inga er m.a. gert ráð fyrir að feng-
inn arður af hlutafjáreign verði
frádráttarbær hjá einstaklingum
allt að 10% af nafnverði hlutabréfa
eða hluta, þó að hámarki 25 þús. kr.
hjá einstaklingi og 50 þús. kr. hjá
hjónum. Einnig er gert ráð fyrir
frádráttarbærri hámarksupphæð,
sem færð er félagsmanni í sam-
vinnufélagi til tekna í stofnsjóð,
hækki úr 5% í 7%.
Þá er það nýmæli að einstakling-
um verður heimilt að draga frá
tekjum sínum árlega aukningu á
fjárfestingu í atvinnurekstri, allt að
20 þús. kr. hjá einstaklingi og 40
þús. kr. hjá hjónum. Gert er ráð
fyrir fjórum mismunandi tegund-
um fjárfestinga.
Þá er lagt til að hlutabréfaeign
og innstæður á stofnfjárreikning-
um einstaklinga verði heimilt að
draga frá eignum einstaklinga við
ákvörðun á eignarskattstofni, allt
að 250 þús. kr. á einstaklingi og 500
þús. kr. hjá hjónum.
Breytingar sem snúa að atvinnu-
rekstri eru m.a. þær að með sam-
þykkt frumvarpanna verður unnt
að mynda fjárfestingasjóði með
frádrætti frá tekjum, allt að 40% af
skattskyldum hagnaði ársins. 50%
af tilllagi í fjárfestingarsjóð skal
leggja inn á bundinn reikning í
bankastofnun, „Fjárfestingarreikn-
ing“, en þeir skulu verðtryggðir.
Þá er lagt til að úthlutaður arður
verði frádráttarbær hjá hlutafélagi
að fullu, allt að 10% af nafnverði,
og getur frádrátturinn myndað yf-
irfæranlegt rekstrartap. Frádrátt-
arbær arður af viðskiptum félags-
manna samvinnufélaga verði að há-
marki 7% í stað 5%.
Fyrningar verða eftirtaldar: Skip
og skipsbúnaður verði 10% í stað
8%; verksmiðjuvélar og hvers kon-
ar iðnaðarvélar og tæki verði 15% í
stað 12%; vélar og tæki til jarð-
vinnslu og mannvirkjagerðar, bif-
reiðir, tölvubúnaður o.fl. verði 20%
í stað 2—6%; mannvirki verði
2—10% í stað 2—6%, íbúðarhús-
næði, sem notað er í atvinnurekstri
verði fyrnanlegt, en það er ekki
fyrnanlegt samkvæmt núg. lögum.
Af öðrum breytingartillögum
frumvarpanna má nefna að lagt er
til að innstæður á póstgírórreikn-
ingum og orlofsfjárreikningum
verði frádráttarbærar frá eignum
manna við álagningu eignarskatts á
sama hátt og innstæður í bönkum
og sparisjóðum. Frumvörpum þess-
um er ætlað að öðlast gildi á þessu
ári og koma til framkvæmda við
álagningu tekjuskatts og eignar-
skatts á árinu 1984. Þó er gert ráð
fyrir því að ákvæðin um frádrátt
frá tekjum vegna fjárfestingar
manna í atvinnurekstri gildi um
fjárfestingu frá og með 1. janúar
1984 og hafi fyrst áhrif við álagn-
ingu tekjuskatts á árinu 1985.