Morgunblaðið - 29.12.1983, Page 17

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 29. DESEMBER 1983
17
„Flautuleikarinn**,
málverk eftir Manet.
brigðrar skynsemi hlýtur sú
þróun þó að teljast óæskileg, ef
ekki óheillavænleg.
íslensk listakona
í New York er að jafnaði tals-
verður hópur af íslensku náms-
fólki í fleiri greinum en ég kann
að nefna. Flest þetta unga fólk
kemur og fer án þess að verða á
vegi mínum — hefur enda öðru
þarfara að sinna en hanga á
kjaftatörn við gamlan ritgrána.
En stöku sinnum rekst ég á ein-
staklinga úr þessum hópi og
reyni þá, að gömlum og góðum
íslenskum sið, að læra nánari
deili á þeim. Hér skal nú minnst
á einn slíkan.
Hulda Hákonardóttir er ung
listakona, sem hér hefur dvalist
undanfarið ásamt manni sínum,
Jóni óskari Hafsteinssyni, einn-
ig listamanni. Hulda er dóttir
Hákonar Heimis Kristjánsson-
ar, lögfræðings í Reykjavík, og
konu hans, Ólafar Sigurðardótt-
ur. Hún stundar nám við The
School' of Visual Arts, sem er
meðal þekktustu og bestu
myndlistaskóla hér í borg, og
hefur höggmyndalist að aðal-
grein. Hulda lýkur áfanga í námi
sínu um áramót, en vonast þó til
að geta stundað framhaldsnám
um annarra tveggja ára skeið.
Samkeppni í skóla þessum, eins
og reyndar flestum slíkum, er
mikil og hörð, og það er þeim
mun ánægjulegra þegar ungum
íslendingi er sýndur sá heiður að
vera valinn til að sýna verk sín á
vegum skólans í galleríi hans í
SoHo. Þar hefur nú Hulda
Hakon, eins og hún kallar sig til
hægðarauka (hér vefst öllum
tunga um tönn, ef þeir eiga að
bera fram meira en tveggja atk-
væða erlent nafn), sýningu á
nokkrum verka sinna í slagtogi
með tveim öðrum listamönnum.
Sýningin mun standa fram undir
jól. Hér skal ekki lagður dómur á
myndir Huldu, nema hvað mér
virðist þær gefa til kynna þokka-
lega kímni og heilnæma kald-
hæðni. Vonandi verður sýning
þessi aðeins hinn fyrsti af mörg-
um sigrum þessarar ungu konu á
listabrautinni.
... og franskur
mcistari
Það er kannski allstórt stökk
— enn sem komið er, að minnsta
kosti — frá Huldu Hákonardótt-
ur til Edouard Manet, en fyrst ég
er farinn að blaðra um myndlist
get ég ekki látið hjá líða að
minnast nokkrum orðum á stór-
merka yfirlitssýningu á verkum
hins franska meistara, sem hér
hefur staðið yfir síðan í öndverð-
um september. Sýningin fer
fram í The Metropolitan Muse-
um of Art, einu af höfuðlista-
söfnum veraldar, þar sem 6—10
þúsund manns hafa séð hana
daglega, eða að jafnaöi um þús-
und manns á hverri klukku-
stund. Fólksmergð er því, eins og
gefur að skilja, einn helsti galli
sýningarinnar.
Þarna hefur verið safnað sam-
an flestum frægustu verkum
málarans, ásamt mörgum þeim
sem minna eru þekkt. Sýningin
leiðir mjög gagngert í ljós hin
spænsku áhrif sem Manet var
undir allt frá fyrstu tíð, ekki að-
eins að því er varðar viðfangs-
efni, heldur einnig í sjálfri
myndgerðinni. Einna skýrast
kemur þetta fram í myndum
eins og „Aftöku Maximilians
keisara", sem er bein stæling á
málverki Goya af drápi upp-
reisnarmannanna 3. maí 1808, og
„Jarðarför Baudelaires", sem
nærri má villast á og „Útsýn yfir
Toledo" eftir El-Greco. En það
fer ekki heldur milli mála í
mynd eins og „Svölunum", sem
einnig á sér foreldri í svalamynd
Goya.
Nokkur hinna best kunnu mál-
verka Manet fengust því miður
ekki með á þessa sýningu. Af
þeim má nefna „Le Déjeuner sur
l’herbe", „ólympíu", og „Tón-
leika í Tuileries-garðinum". En
skissur eða smærri stúdíur að
þessum myndum eru sýndar,
sem og frumdrög að mörgum
þeirra mynda sem á sýningunni
eru; þannig er hægt að fylgjast
með vinnubrögðum meistarans.
Að grafíkmyndum meðtöldum
eru verkin um 190 að tölu, svo af
nógu er að taka. Þarna eru
„Flautuleikarinn", Dauði nauta-
baninn", „Heimspekingurinn",
„Sápukúlurnar", „Hádegisverð-
urinn“, „Emile Zola“, „Járn-
brautin", „Báturinn", „I blóma-
garðinum", og „Barinn í Folies
Bergéres", svo að nokkrar séu
nefndar. Okkur hjónum varð
báðum starsýnt á gullfallega
mynd af Berthe Morisot, sem oft
var fyrirsæta málarans, og aðra
litla mynd af garðstíg í Rueil,
þar sem Manet dvaldist árið áð-
ur en hann dó — og reyndar
margar fleiri. Sýningar sem
þessi eru meðal þess menning-
arlega góðgætis, sem Metropol-
itan-safnið er síflytjandi inn frá
öðrum löndum, og er þá
skemmst að minnast sýninga á
verkum Picasso og Monet, auk
víkinga- og Vatíkansýninganna.
Svo er auk þess safnið sjálft opið
allan ársins hring, og þar er úr
nógu að velja, vilji maður hvíla
augun á fögrum hlutum.
Halloween
En New York-búar eru löng-
um annað og meira en hlutlausir
áhorfendur. Þeir eru líka gjarnir
á að sýna hvað í þeim býr, láta á
sér bera, koma fram. Fátt þykir
þeim skemmtilegra en skrúð-
göngur af öllu tagi, sérlega ef
þeir geta tekið þátt í þeim sjálf-
ir. Og kannski er engin hinna
mörgu árlegu skrúðgangna betur
fallin til almennrar þátttöku en
sú sem fram fer á Halloween,
þ.e. kvöldið fyrir Allraheilagra-
messu. Það kvöld er, að gamalli
trú (sbr. kvæði Robert Burns),
árlegur samkomutími alls konar
norna, púka, álfa og drísildjöfla,
og þá sýna New York-búar sköp-
unargáfu og -gleði sína með því
að klæðast hinu fráleitasta, fár-
ánlegasta eða mest hrollvekj-
andi gervi og fylkja liði um götur
Grænuvíkurþorps (Greenwich
Village). Hér fær hugmynda-
flugið lausan tauminn, og dul-
búningarnir gera jafnvel hlé-
drægasta fólk ófeimið að leika
og látast sem því sýnist. Þetta er
skrúðganga sem börn á öllum
aldri, frá fimm ára til áttræðs,
hlakka til — í rauninni ekki
ósvipað kjötkveðjuhátíð.
Ég er í sérlega góðri aðstöðu
að fylgjast með þessari árlegu
göngu, því að leið hennar liggur
jafnan um 10. stræti, rétt fyrir
neðan gluggana hjá mér.
Skömmu eftir rökkur fer fólk að
tínast inn í götuna og koma sér
fyrir á gangstéttunum til að
horfa á. Og þegar gangan kemur
með Iúðramúsík og trumbuslætti
á leið sinni niður á Washington-
torgið, taka myndavélarnar að
smella með sífelldum ljósleiftr-
um, og áhorfendur klappa þeim
lof í lófa, sem skreytt hafa sig
fallegustu eða frumlegustu bún-
ingunum. Þarna spígspora grýl-
ur og leppalúðar, beinagrindur
og vofur, tröll og dvergar, goð og
dísir, ferfætlingar, fiðurfé, og
kínverskir drekar. Raunar eru
þátttakendur ekki endilega í
gerfi lifandi vera, heldur einnig
dauðra hluta: þannig má sjá
bæði Crysler- og Empire State-
skýjakljúfana koma rambandi
eftir 10. stræti, borð, stóla, ten-
inga, lampa, spaðafjarka — já,
jafnvel brauðsneiðar og sykur-
mola! Upp um veggi gefur svo að
líta krabba, köngulær og önnur
slík ásjáleg kykvendi, sem auka
á sæluhroll barnanna. Göngunni
lýkur í garðinum á Washing-
ton-torgi, og síðan fara litlu
börnin heim í háttinn, en stóru
börnin á matsöluhús og
skemmtistaði, þar sem þau
leggja á ráðin um næsta árs bún-
inga yfir glasi af góðu víni.
Daginn eftir
Innan um glensið og gamanið
á svo alvara mannlífsins líka sín
ítök. Fáar sjónvarpsdagskrár
hafa vakið slíka athygli lengi
sem sýning á kvikmynd um eyði-
leggingu kjarnorkustyrjaldar,
sem nýverið var á allra vörum.
Daginn eftir (The Day After), eins
og myndin heitir, var sýnd hér
að kvöldi sunnudagsins 20. nóv-
ember, og hafði þá mjög verið
auglýst og rædd, einkum og sér í
lagi af þeim, sem á einn eða ann-
an hátt hafa barist gegn nýjum
fjörkipp í framleiðslu og stað-
setningu atómvopna. Þegar þar
að kom, var myndin sennilega
séð af fleiri augum og með meiri
hjartslætti um öll Bandaríkin en
flestar aðrar kvikmyndir sýndar
á einu kvöldi. (Það undanskilur
sjónvarpsmyndir í mörgum þátt-
um, eins og t.d. Rætur.) Mikið
hafði verið gert úr áhrifamætti
Dagsins eftir og menn ekki á eitt
sáttir um það hvort gott væri
eða skaðlegt að sýna slíkan
hrylling — einkanlega börnum á
viðkvæmu skeiði — jafnvel þótt
gert væri í þeim góða tilgangi að
vara við afleiðingum kjarna-
stríðs. Sjálfum þótti mér mynd-
in hvergi nærri eins hryllileg og
ég hafði búist við og í rauninni
fremur máttlaus, en kannski
hefur það dregið úr áhrifunum
að ég sá hana á svart-hvítum
skermi; kaun og blóðslettur eru
alltént raunverulegri í litum.
öllu athyglisverðari þótti mér
umræður í sjónvarpssal eftir
sýninguna, þar sem saman voru
komnir slíkir höfuðvitar sem
Henry Kissinger, fyrrum utan-
ríkisráðherra; Robert McNam-
ara, fyrrum varnarmálaráð-
herra; Bent Snowcroft, gamall
hershöfðingi; William Buckley
yngri, blaðamaður og rithöfund-
ur; Carl Sagan, vísindamaður
þekktur af sjónvarpsþáttum sín-
um; og Elie Wiesel, rithöfundur,
sem mest hefur ritað um eyðingu
gyðinga í heimsstyrjöldinni síð-
ari. í þeim umræðum kom fljótt
í ljós, að myndin hafði raunar
sýnt afkomumöguleika eftir
atómstríð á allt of bjartsýnan
hátt — hafði til dæmis ekkert
minnst á þann fimbulvetur, sem
vísindamenn eru nú sammála
um að koma muni í kjölfar
kjarnastyrjaldar. Um þetta voru
ekki deilur. Hins vegar voru um-
ræðendur ekki á einu máli um
hvernig koma skyldi í veg fyrir
slíka gereyðingarstyrjöld. Mesta
hrollvekjan var raunar sú, að
þrátt fyrir allt skraf þeirra um
skynsemi og bjartsýni, virtust
þessir vísu menn ekki hafa
hugmynd um hvað gera skyldi.
Hvað sem um Daginn eftir má
segja að öðru leyti, þá er það víst
að myndin hefur komið af stað
miklum umræðum um þau örlög
sem hangið hafa yfir mannkyn-
inu í næstum fjóra áratugi; hún
hefur rótað upp í hugum
margra. Þessar línur eru skrif-
aðar á degi þakkargerðar
(Thanksgiving Day) hér vestra.
Kannski er ástæða til að þakka
fyrir að við höfum ekki enn verið
glóðsteikt í atómofni. En hverj-
um ber að þakka?
í ró og næði
Á söluskrifstofum Flugleiöa eru ekki eingöngu seldir farseðlar. Sérþjálfað
starfsfólk Flugleiða sér þar einnig um að veita þér góð ráð og leiðþeiningar
varðandi hvers konar ferðatilhögun, hvort sem um er að ræða framhaldsflug
erlendis, viðskiptaferðir, hótel, flug og bíl, skíðaferðir, sólarferðir, hópferðir,
helgarpakka o.s.frv.
( Lækjargötu 2 bjóðum við þér að panta viðtalstíma þegar þér hentar best og
komasvoog ræða málin. Starfsfólk allra söluskrifstofa Flugleiða er
auðvitað alltaf reiðubúið að miðla sér af sérþekkingu sinni.
Komdu, - og við ræðum málin í ró og næði !
FLUGLEIDIR
Gott fólk hjá traustu félagi