Morgunblaðið - 10.06.1984, Qupperneq 29

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 10. JÚNÍ 1984
— 77
Kjörorð kvennaársins var jafn-
rétti, framþróun, friður. Undirtit-
illinn: heilsa, menntun og starf.
Fyrir flestar konur heims eða kon-
ur þriðja heimsins eru þessi orð
merkingarlaus. Það eina sem máli
skiptir fyrir þær er að lifa af, seg-
ir Elín Bruusgaard. Þær leggja
áherslu á þróunaraðstoð og efna-
hagsmál, konur á Vesturlöndum á
jafnrétti og frið. Konur í þriðja
heiminum segja við Vesturlanda-
konur: Það sem hefur forgang hjá
ykkur er neðarlega á blaði hjá
okkur, en okkar forgangsverkefni
er hvergi að finna á ykkar blaði.
Og samt eruð þið að tala um „kon-
una í þriðja heiminum". Þær
segja: Við viljum ekki og höfum
ekki tíma til að vera tilraunadýr
ykkar.
Elín dregur, eins og henni er
tamt, upp mynd sem hún þekkir
til skýringar. Hún er stödd á ein-
hverjum sveitavegi í Zambíu og
sér konu á veginum með svo ótrú-
lega stórt hlass á höfðinu, barn
bundið á bakið og komin alveg á
steypirinn.
Þessi kona er
í aðalhlutverkinu
Þetta er konan sem við erum að
ræða um á mannfjölgunarráð-
stefnunni í Búkarest. Við ætlum
að segja henni hvað verður ef hún
eignast þessi börn. Það er þessi
kona sem var í aðalhlutverkinu í
Mexíkó, og á ráðstefnu UNESCO.
Það var hún sem nú átti að fara að
læra að lesa og verða meðvituð.
Hve oft hafið þið ekki rætt um
þessa konu án þess að vita nokkuð
um hana? Þetta er konan sem við
viljum banna að eiga fleiri börn,
ef ekkert er til að halda í þeim
lífinu. — Á nú líka að taka það af
okkur, það eina sem við eigum,
segja þessar konur. Hvernig á að
útskýra fyrir þessari konu að
offjölgun stefni mannkyninu í
glötun þegar einasta trygging
hennar í ellinni eru börn? Og Elín
rifjar upp þegar hún sá gömul
hjón sitja fyrir utan kofann sinn í
Tanzaníu, orðin of gömul til að
hafa krafta til að sækja vatn þeg-
ar þurrkarnir komu. Það þurfti að
bera 2% klst. hvora leið. Ná-
grannarnir gátu ekki borið meira
en þurfti handa þeim og þeirra
fjölskyldum. Þau áttu engin börn
að og sáu fram á að þau mundu
ekki lifa af þurrkatímann. En þau
voru gestrisin. Buðu inn á heimili
sitt. Þar var ekkert annað en hlóð-
ir og einn pottur. En hver annar
en eftirlifandi barn gat sótt vatnið
þeirra. í Nepal hitti Elín konur af
sama tagi, sem þurftu að sækja
vatn daglega fimm tíma upp og
fimm tíma niður fjallið, alla daga.
— Konan í þriðja heiminum er
ólæs, slitin og þreytt. Hvað hefur
áunnist fyrir þessa konu á níu ár-
um er spurt, segir Elín Bruus-
gaard. Hafi eitthvað áunnist með
öllum þessum rannsóknum, ræð-
um, skýrslum og ráðstefnum, þá
verður það ekki séð í fljótu bragði
þegar ferðast er um lönd þriðja
heimsins. Réttleysi kvenna er við-
ast algjört og þær hafa ekki frum-
stæðustu aðstöðu til starfa sinna.
í einu Afríkuríkinu kom ég þar
sem húsbóndinn var að kvænast í
annað sinn, 12 ára telpu sem hann
hafði keypt. Hún var svo lítil að
tengdamóðirin kom með kassa til
að láta hana standa á þegar við
tókum mynd af fjölskyldunni. Það
var þörf fyrir hana til að rækta og
vinna á heimilinu og maðurinn
hafði keypt hana fyrir kú eða geit.
Kýr, kona , geit. Keypt með öllu
sem hún gefur af sér. Ef maðurinn
deyr tekur fjölskylda hans allt,
hún á ekkert. Búið að borga fyrir
gripinn.
— Konur sem hópur eru ekki
þjóðarheild, sem við verðum að
sýna trúmennsku bara af því að
þær eru konur. Oft hefur verið
sagt að konur séu betri en karlar,
við höfum skilning á hinum mjúku
gildum. Og getur verið satt, stund-
um. En við höfum líka sannað að
við getum tekið upp aðferðir karla
gegn öðrum konum, segir Elín
ennfremur og rifjar upp hvernig
það gekk til á kvennaráðstefnunni
í Kaupmannahöfn, þegar konurn-
ar gengu út og neituðu að hlusta á
hinar. Konur í blaðastétt voru til
lítils stuðnings. Og hún bætir við:
— Þegar á Kaupmannahafnar-
ráðstefnunni var komið að við-
kvæmum, hættulegum málefnum
eins og umskurn kvenna, þá varð
andrúmsloftið fullt af óvild og
blaðamennirnir hlupu til með
rosafyrirsagnir, segir Elín.
En umskurn kvenna er mál, sem
konur í Afríku vilja ekki að aðrir
skipti sér af og ekki fá á ráðstefn-
unni í Afríku. Það vilja þær klára
sjálfar. „Hvers vegna hugsa vest-
rænar konur svona mikið um
þetta; það er ekki okkar mesti
vandi. Það mæðir meira á okkur
að á barnaárinu dóu 2 milljónir
barna hjá okkur án þess að við
gætum nokkuð að gert. Við skul-
um heldur sameinast um að vinna
fyrir málstað friðarins með því að
berjast gegn sulti og neyð.“ Þegar
þær sögðu þetta, þá gengu bar-
áttukonur gegn umskurn úr saln-
um. Enn einn hópurinn, sem ekki
vildi hlusta á það sem aðrar höfðu
fram að færa.
— Hér koma átök risaveldanna
líka við sögu. Á ráðstefnunni í Vín
á vegum SÞ kostaði það langvinnt
þóf milli Bandaríkjanna og Sov-
étríkjanna að Bandaríkin vildu
láta ræða málefni flóttakonunnar
á kvennaráðstefnu. Sovétríkin
mótmæltu. Loks drógu Bandaríkin
tillögu sína til baka. Flóttakonur
máttu upplifa það, þegar þær voru
komnar þangað sem þær ætluðu
að lifa við frelsi, að þær voru orðn-
ar bitbein stórveldanna.
Byrja neðan frá
Elín Bruusgaard hefur brugðið
upp æði neikvæðri mynd. En hún
leggur áherslu á að líta verði
raunsætt á vanda kvenna. — Við
verðum að viðurkenna að við lítum
svo ólíkt á hlutina að samstarf
getur virst óframkvæmanlegt.
Þess vegna verðum við að reyna að
mætast á miðri leið, segir hún. Við
verðum að byrja einfalt, svo við
náum til þeirra kvenna sem um er
að ræða. Byrja hjá þeim, fá þær í
fyrstu til að þvo sér um hendurnar
og kenna þeim að greiða sér til að
losna við flókann úr hárinu, eins
og í þorpinu í Pakistan, þar sem
aldrei hafði verið til kambur. Nú
er ætlunin að konurnar í Kenya
framleiði sjálfar kasettur á ráð-
stefnunni í Nairobi um sín vanda-
mál. Beri þau fram sjálfar. Á sinn
hátt.
Elín bendir á að við höfum sam-
bönd við konurnar í þessum lönd-
.um gegn um kvennahreyfingarn-
ar. Getum þannig náð til þeirra, af
því við erum „ein af þeim“. Og þá
er tækifæri til að vita hvar skór-
inn kreppir. Venjulega kemur allt-
af að því sama. Hvernig eiga þær
að ná því að fá pening í lófann.
Framleiða eitthvað sem hægt er
að fá greitt fyrir. Konan hefur
fyrst von um ofurlítið frelsi, þegar
hún getur aflað sér nokkurra
aura. Það er það sem konurnar
eiga sameiginlegt í öllum þessum
löndum. I Afríkulöndum eru það
konurnar sem rækta jörðina, karl-
mennirnir bara planta tré — einu
sinni. Svo kemur þróunarhjálpin.
Traktor! Og hver situr á traktorn-
um? Karlmaður vitanlega. Það er
efnt til búnaðarfræðslu og hver
fær að fara í þann skóla, ekki kon-
urnar sem rækta jörðina. Nei, það
eru karlmennirnir og þeir koma
ekki til með að grafa í moldinni og
rækta. Við verðum að veita hjálp-
ina þannig að þær geti gert hlut-
ina sjálfar, annars kemur hún að
engu gagni, segir Elín Bruus-
gaard.
Viðtalið verður æði endasleppt.
Frammi er beðið eftir gestinum á
Islandi til að flytja hana á næsta
stað. Við hefðum getað talað sam-
an endalaust og mun skipulegar,
en við því er ekkert að gera.
Reynsla Elínar Bruusgaard úr
ýmsum heimshornum og kynni af
ólíku fólki, sem mótað hefur skoð-
anir hennar, eru þó eftir hjá okkur
í bókinni hennar.
— E.Pá.
Sýnum þennan glæsilega sumarbústaö að Kársnesbraut 128 virka daga
kl. 2—6. Bústaðurinn er fullfrágenginn, með húsgögnum og öllum innrétt-
ingum.
Til sölu 2 sumarhús á frábæru eignarlandi viö Álftavatn. Uppspretta og
lækur eru í landinu.
Einnig 2 sumarhús viö Skorradalsvatn (Fitjahlíö)
KR SlMÁRníS
Kristinn Ragnarsson, húsasmíöameistari,
Kársnesbraut 128, símar 41077 og 44777 Kópavogi.
NOKKUÐ STÓR SMÁBÍLL
MEÐ ÓVENJULEGA
FJÖÐRUN
OG Á HAGSTÆÐU VERÐI
(GS. Lesb. Mbl. 26.5 1984
BíLVANGUR sf
HÖFÐABAKKA 9 • IE4 R6YKJAVÍK SÍMI 687BOO-