Morgunblaðið - 21.08.1984, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 21. ÁGÚST 1984
27
Fiskeldi
er gróðavegur
LAXELDI er þegar vel á veg kom-
ið í Noregi, og norskur lax, sem
ræktaður hefur verið I rannsókn-
arstöðinni í Sunndalsöra, á vestur-
strönd landsins, vex nú hraðar en
nokkur önnur laxategund í heimin-
um. Vaxtarhraðinn eykst um 4% á
ári, svo að hann tvöfaldast á
17—18 árum. Norskir sérfræð-
ingar hafa einnig náð mjög góðum
árangri — u.þ.b. 70% — í að
klekja út hrogn án þess að þau
hafi áður verið frjóvguð með sæði
hængsins. Þetta hefur í för með
sér, að af hverri hrygnu, sem með-
höndluð er, má fá 7.000 nákvæmar
eftirmyndir hennar á fyrrnefndan
hátt.
En þctta er aðeins byrjunin,
og marga Norðmenn klæjar í lóf-
ana eftir að fá að taka þátt í
uppbyggingarstarfinu, með
stuðningi fjársterkra aðila eða
án hans. Jafnvel þótt laxeldi
aukist jafnt og þétt í Noregi,
leggja norskir rannsóknarmenn
geysimikla áherslu á að kynbæta
aðrar fisktegundir. Einnig hafa
þeir ostrur í takinu, krækling,
rækju og humar, þang og fleiri
sjávarjurtir.
Lax- og silungseldi hefur vaxið
með methraða í Noregi. Þegar á
næsta ári, þ.e. 1985, gerist það,
að uppeldisfiskur fer fram úr
þorski að söluverðmæti til. Á
síðasta ári var sala á þorski upp
úr skipi að verðmæti um 134
milljónir Bandaríkjadala. Sam-
bærileg tala að því er eldisfisk
varðar var um 95 milljónir dala.
Á þessu ári er talið að metin
jafnist, en á næsta ári er þess
vænst, að söluverðmæti eldis-
fisks nemi um 150 milljónum
Bandaríkjadala.
Núverandi framleiðslugeta í
landinu er í kringum 50—60 þús.
tonn. En nokkrar stöðvar hafa
stórlega aukiö starfsemi sína og
100 ný leyfi hafa verið veitt á
þessu ári. Þegar allt hefur verið
reiknað með, má gera ráð fyrir,
að ársframleiðslan verði komin
upp í 80.000 tonn á árinu 1990.
En það fer m.a. eftir því hvernig
gengur með hinn unga „ein-
klakta" fisk, sem áður er um get-
ið. Á síðasta ári voru um 22.000
tonn framleidd af honum, og á
árinu 1984 er áætlað að fram-
leiða 27.000 tonn.
Af framleiðslu eldisfisks á síð-
asta ári fóru um 17.000 tonn til
útflutnings, eða um 75%. Helstu
markaðslöndin voru Frakkland
og Vestur-Þýskaland. Það sem af
er þessu ári hefur mest verið selt
til Bandaríkjanna.
Fram til þessa hafa 575 leyfi
verið veitt til reksturs eldis-
stöðva, og þar af hafa 400 þegar
tekið til starfa. Inni í fyrr-
nefndri tölu eru leyfisveitingar
frá þessu ári, en 1.700 aðilar bíða
svars við umsóknum sínum.
Það er hægt að hafa dável upp
úr þessari atvinnugrein. í könn-
un sem norska sjávarútvegs-
ráðuneytið lét gera, kemur fram,
að tekjur á hvert „manngildi"
voru að meðaltali um 26.000
Bandaríkjadalir á árinu 1982, en
eru sennilega enn hærri nú. Til
samanburðar má geta þess, að á
sama ári voru meðallaun sjó-
manna á „heilsársskipum" um
12.000 dalir.
Eins og ábatasemi er nú hátt-
að í þessari atvinnugrein, er
næstum óhætt að segja, að líta
megi á starfsleyfi þar sem leyfi
til að verða ríkur. Stórfyrirtæki,
sem ráða yfir miklu fjármagni,
eru nú farin að átta sig á mögu-
leikunum, sem þarna er að finna.
T.d. er eitt helsta iðnfyrirtæki
landsins, Norsk Hydro, aðaleig-
andi Mowi í Bergen, stærstu
fiskeldisstöðvarinnar í Noregi.
Meðeigandi Hydro að stöðunni
er eitt af stærstu skipafélögum
Noregs, Mowinckel.
Frá náttúrunnar hendi er
Noregur heppilegur samastaður
fyrir fiskeldi. Þar er nóg af
hreinu vatni, ómenguð náttúra
og æskilegur sjávarhiti vegna
Golfstraumsins. Allt kemur
þetta sér vel við fiskeldi. Og
Norðmenn framleiða líka um
85% af öllum eldisfiski i heimin-
um.
Norskir fiskiræktarbændur
ættu að geta framleitt um
200.000 tonn af laxi fyrir lok ald-
arinnar, að sögn Arne Jensens
prófessors, sem starfar hjá
Norsku tæknistofnuninni og Iðn-
þróunarstofnuninni. Til viðbótar
kemur svo þorskeldið, svo fram-
arlega sem hentugar uppeldisað-
ferðir finnast. Eldi á þorsklifr-
um í stórum stíl hefur lánast
með ágætum í Hafrannsókna-
stofnuninni í Bergen, en enn er
eftir að vinna mikið starf við
rannsóknir og tilraunir.
Búist er við svipaðri ársfram-
leiðslu kynbætts eldisfisks, svo
sem lúðu, kola, sandhverfu. Að
sögn Arne Jensens prófessors, er
þetta varlega áætlað með tilliti
til þeirrar gífurlega sterku
markaða sem til staðar eru eða
geta orðið aðgengilegir fyrir
þessar afurðir.
Norðmönnum ætti að vera í
lófa lagið að taka að mestu að
sér uppeldi á kræklingi fyrir
Evrópumarkaðinn. Ástæða þess
eru hin alvarlegu mengunar-
vandamál sem gömlu ræktunar-
löndin á meginlandinu eiga við
að stríða. Til viðbótar er það
Norðmönnum í vil, að því er
kræklinginn varðar, svo og önn-
ur dýr, sem sía fæðu sína úr
sjónum, að þau geta nýtt sér til
viðurværis það sem til spillis fer
í fiskeldisstöðvunum, auk þess
sem þau nærast á svifi sjávar-
plantna.
í Noregi eru einnig góðar að-
stæður til þess að ala upp hörpu-
disk, rækju og aðrar skelfiskteg-
undir, en þar er allt á athugun-
ar- og tilraunastigi, segir Arne
Jensen prófessor.
F0WMIFRI
FERÐUMSTMB
FERÐAMIÐSÍÖÐINNI
L0ND0N
Flug, flug og bíll, flug og gisting á góðum
Hótelum í London eða sumarhúsum í
Bretlandi, flug og bátur.
Vikuferð verð frá kr. 10.909,-
FRANKFURT
Flug og bíll / flug og gisting - hótel eða
sumarhús 1.2, 3, 4 vikur.
Verð frá kr. 10.044,-
PARÍS
Flug og bíll / flug og gisting.
Vikuferð frá kr. 9.322.-
FLUG-BÍLL
SUMARHÚS
Oberallgau í Suður-Þýskalandi 1,2, 3, 4
vikur. Brottför alla laugardaga.
Verðfrákr. 12.724.-
LUXEMB0RG
Flug og bíll / flug og gisting, alla föstudaga.
Vikuferð verð frá kr. 10.350.-
KAUPM.HÖFN I
Flug — gisting — bíll. Brottför alia föstudaga.
Verð frá kr. 11.897.-
ST0KKHÖLM
Flug og bíll / flug og gisting. Vikuferðir.
Verð frá kr. 13.428.-
10.909.
10.044.
9.322.
12.724.
10.350.
11.897.
13.428.
0SLÓ
10.943.
Flug og bíll / flug og gisting. Vikuferðir.
Verðfrákr. 10.943.-
★
OFANGREIND VERÐ ERU PR.
MANN OG MIÐAST VIÐ 4 í BÍL
BENID0RM
í leiguflugi eða með viðkomu í London. 12. september
14. september og 3. október 3 vikur. íbúða eða hótelgisting.
ELDRIBORGARAR
Ath. 3. október- eldri borgarar, við bjóðum ykkur fyrsta
flokks gistingu á Hótel Rosamar. Leiðsögumaður og
hjúkrunarkona á staðnum.
Fáðu upplýsingar og leiðbeiningar hjá okkur um ferðamátann
scm hcntar þér._______ ____________________
FERÐA
IMIDSTOOIN
AÐALSTRÆTI 9 S. 28133
a
f BAGUR AUGl TBKMSTOTA