Morgunblaðið - 14.11.1984, Blaðsíða 28

Morgunblaðið - 14.11.1984, Blaðsíða 28
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 14. NÓVEMBER 1984 Frá námskeiði Stjórnunarfélags íslands f Lotus 12 3 Morgunblaðift/Júliua Hugbúnaður til stuönings ákvörðunum — eftir Árna Gunnarsson „Hvert er samhengiö milli okkar vöruverðs og okkar mark- aðshlutdeildar fyrir þessa vöru á þessum markaði?" Hvaða launakostnað ber þessi vara, miðað viö gefið markaðsverð og okkar arðsemiskröfur?“ Þessar og álíka spurningar eru einkennandi fyrir þau verkefni sem stjórnendur fyrirtækja glíma við daglega. Þessi verkefni hafa alltaf verið til staðar. Það sem nú er áhugavert er tilkoma nýrra verkfæra til aö aðstoða við þessi verkefni. Þessi verkfæri eru einkatölvan og ýmis hugbúnaður sem fylgt hefur í kjölfar hennar. Tilgangur þessarar greinar er að gera grein fyrir því sem er að ger- ast á því sviði. Tækniþróunin Það er óhætt að segja, að mikið hefur gerst á tölvusviðinu á síð- ustu árum. Tilkoma IBM PC á markaðinn gjörbreytti stöðu not- andans, þvi þá skapaðist markað- ur fyrir staðlaðan hugbúnað, sem gat tekið mið af gefnum stöðlum i tölvubúnaði. Með IBM PC var gefin línan, ef svo má segja; og sjást áhrif þessi hvert sem litið er. önnur markverð þróun hefur átt sér stað á sviði samskipta not- andans við tölvuna. LISA/MAC- INTOSCH tölvan sem fram kom á sl. ári boðar byltingu i öllum sam- skiptum notenda við tölvur. Ný notkunarsvið hafa opnast fyrir starfsstéttir sem áður gátu litið not haft af tðlvum. Einnig mun það fara vaxandi að nota „mús“ til stjórnunar á tölv- unni og flatir skjáir munu einnig ryðja sér til rúms í auknu mæli og | leysa sjónvarpstúbuna af hólmi. Notkun einkatölvunnar mun einn- ig færast neðar i fyrirtækin, þann- ig að fleiri og fleiri munu komast i kynni við hana. Þessi þróun tækn- innar hefur leitt til þess að verð vegur nú létt i ákvörðun um notk- un einkatölva. Afstaða fólks til tölva, viljinn til að nota ný verk- færi, hentug verkefni til tölvuvæð- ingar og opinn og sveigjanlegur stjórnunarstill ráða nú meiru um hvort einkatölva er tekin i notkun. Tilkoma öflugra einkatölva hef- ur gjörbreytt stöðu stjórnenda varðandi tölvunotkun. Fyrr var nauðsynlegt að hafa skjái tengda aðaltölvu, en slík not takmörkuð- ust við fyrirspurnir úr gagna- skrám og notkun forrita frá aðal- tölvunni. Sjálfstæð úrvinnsla gagna var afar óalgeng og hönnun notendakerfa i höndum starfs- manna tölvudeildar. Nú hafa hins vegar opnast möguleikar fyrir stjórnendur að nýta sér möguleika einkatölvunn- ar. Þeir geta nú sjálfir sett upp líkön af eigin verkefnum beint á tölvuna og unnið úr eigin gögnum á staðnum. Aðgangur að aðal- tölvu, vanti gögn sem þar eru geymd, er mögulegur og þar með er hringnum lokað. Notandinn er orðinn eiginn herra i tölvunotkun. Hann getur nú á mun skemmri tíma en áður fengið svör við spurningum sinum og jafnframt tölvuvætt ýmis stðrf, sem áður voru handunnin og tímafrek. Hraðar breytingar á mörkuðum og í öðru umhverfi fyrirtækja gera kröfur til að upplýsingar liggi fyrir fljótt. Einkatölvan er ómet- anlegt hjálpartæki við slikar að- stæður og getur ráðið úrslitum um samkeppnishæfni fyrirtækisins. Almennt skiptist notkun einka- tölva i þrennt: 1. Skrifstofutölvur. Skráar- og skjalameðferð ýmiss konar. Ritvinnsla. 2. Ferðatölvur: Til notkunar utan vinnustaðar. Geta sent og sótt upplýsingar til móðurtölvu. Rúmast i skjalatösku. Flatir skjáir. 3. Tölvur fyrir stjórnun og ákvarðanatöku: Töflureiknar. Ritvinnsla. Gagnagrunnar. Grafík. Boðskiptakerfi. Formúlu- og likanakerfi. CPM verkefni. Samtengd kerfi. Hugbúnaðurinn: Tilkoma Visicalc á markaðinn 1979 varð til þess að sala einka- tölva tók mikinn kipp. Síðan þá hefur orðið talsverð þróun á hug- búnaðarsviðinu, bæði hafa nýir töflureiknar komið fram og fleiri gerðir forrita fyrir einkatölvur skotið upp kollinum. Jafnframt sem tölvurnar hafa orðið öflugri hefur hugbúnaðurinn boðið upp á fjölbreyttari notkun. Árni Gunnarsson vI>ví er haldið fram að Islendingar séu nýjung- agjarnir og fljótir að taka í notkun nýja hluti. Það er t.d. eftirtektar- vert hversu snurðulaust tölvuvæðing hefur geng- ið fyrir sig í íslensku at- vinnulífí og hversu vel þessari nýju tækni hefur verið tekið. Tölvulæsi er orðið mjög útbreitt og almenningur er fljótur að tileinka sér þessar nýjungar. I nágrannalöndum okkar hefur þetta ekki gengið greitt fyrir sig og ýmis andstaða skotið upp kollinum sem tafíð hefur fyrir þróuninni.“ Töflureikniforrit: Töflureiknar eru sennilega sú tengund hugbúnaðar sem algeng- ust er á einkatölvur i dag og aðal- efni þessara skrifa. Tilkoma þeirra hefur haft talsverð áhrif á aðferðir við ákvarðanatöku í formi meiri hraða og einfaldari vinnu- bragða. Töflureiknar eru þó ekki með öllu gallalausir. Má nefna að gögn sem notuð eru, eru háð töflu- reiknilíkaninu, útskriftarform er ósveigjanlegt og ekki er hægt að rekja breytingar, sem gerðar hafa verið á líkaninu. Ennfremur eru þessi líkön frekar einföld. Því hefur verið haldið fram, að 20—30% notenda töflureikna verði óánægðir með þá eftir ákveðinn tíma og leiti eftir öflugri hugbúnaði. Þá er samt enn eftir stór hópur sem heldur sig við þessa gerð hugbúnaðar vegna þess hve hann er einfaldur, auðveldur í notkun og tiltölulega kröfulítill til vélbúnaðar. Hérlendis eru ýmsar gerðir toflureikna, bæði á einkatölvum og stærri vélum. Algengastir eru sennilega Visicalc í byrjun og síð- ar Multiplan, sem náð hefur tals- verðri útbreiðslu. Þá er enn ótal- inn sá fjöldi töflureikna sem fylgir með í kaupum á einstökum tölv- um. Séu einnig teknir með í mynd- ina allir þeir „calc“ pakkar, sem eru { notkun á stórum tölvum, má ætla að notendur töflureikna hérl- endis skipti þúsundum. Sú þróun á sér nú stað að tengja saman fleiri gerðir kerfa og það sem vinsælast hefur orðið erlendis til þessa af slíkum er Lotus 1.2.3.1 þvi sameinast töflureiknir, grafísk framsetning og gagnagrunnur. Annað kerfi sem einnig er sam- tengt er Appleworks en þar sam- einast ritvinnsla, gagnagrunnur og töflureiknir. Sú þróun sem nú er í gangi er í átt til öflugri hugbúnaðar sem krefst stærri og stærri tölvubún- aðar. Sem dæmi um þetta er Lotus 1.2.3. Frá sama framleiðanda er nú hægt að fá kerfi sem nefnist Lotus Symphony. í því sameinast töflureiknir, gagnagrunnur, graf- ík, ritvinnsla og boðskiptakerfi. Symphony er þvf afar öflugt kerfi sem býður upp á umfangsmikla tölvuvinnslu, en til þess að nýta það til fulls þarf orðið talsvert öfl- uga tölvu. önnur kerfi sem svipar til Symphony eru t.d. Framework og Open Access. Hér verður ekki fjallað um þau vandamál, sem eru til staðar varðandi notkun ís- lenskra stafa, en ljóst er að kaup- endur verða að sjá þær lausnir áð- ur en kaup á hugbúnaði eru ákveð- in. Með árunum hefur úrval hug- búnaðar aukist og þvi hefur val hans orðið erfiðara fyrir notand- ann. Nú bjóðast bæði minni ein- faldari kerfi, sem leyst geta minni verkefni á ódýran og skjótan hátt, og svo flóknari og um leið full- komnari kerfi, sem bjóða meiri möguleika fyrir stærri verkefni. Engin ein leið er þvi til á þessu sviði, allt er þetta háð þeim verk- efnum sem unnin eru. Líkanakerfí: Það er einkennandi fyrjr þann hugbúnað sem flokkast undir lík- anakerfi (model languages) að hann hefur til skammst tima ein- ungis verið fáanlegur á stór tölvu- kerfi. Er það vegna þess í fyrsta lagi að kerfin voru skrifuð fyrir stórar tölvur í upphafi og í öðru lagi var ekki mögulegt né hag- kvæmt að gefa þau út á minni tðlvur fyrr en á siðustu misserum við komu IBM PC. Slíkt kerfi er m.a. IFPS sem nú er fáanlegt á einkatölvur. Kostir þess eru að bæði er hægt að setja það upp á stóra tölvu og einkatölvu i sama fyrirtæki og þannig nýta þá mögu- leika sem skapast með tengingum þar á milli og með aðgangi fleiri en eins notanda að sama kerfinu. ( samanburði við þau töflu- reikniforrit sem áður voru nefnd, eru líkanakerfin margfalt öflugri, og um leið dýrari. En allur notast þessi hugbúnaður til þess sama, þ.e. til stuðnings ákvörðunum. Notkun: Þegar hugbúnaður sem þessi er keyptur, er það oftast vegna þess að notandinn hefur einhver ákveð- in verkefni i huga sem hann vill leysa með aðstoða tölvu. Það fer síðan allt eftir undirstöðuþekk- ingu og tíma hversu vel tekst til og hversu vel tekst að nýta alla þá möguleika sem bjóðast í viðkom- andi hugbúnaði. Það borgar sig fyrir þann sem vill ná alvörutökum á viðfangsefn- inu að sækja námskeið í viðkom- andi hugbúnaði. Á slikum nám- skeiðum fæst annars vegar yfir- sýn yfir alla möguleika kerfisins og einnig er notkun einstakra skipana kennd. Það er einnig góð hugmynd fyrir ráðvillta kaupend- ur að bera hin ýmsu kerfi saman á slíkum námskeiðum, áður en kaup eru ákveðin. Hjá Stjórnunarfélagi (slands bjóðast nú t.d. námskeið í flestum gerðum þess hugbúnaðar sem hér hefur verð nefndur, auk fjölda annarra sem snúa að öðrum tölvu- verkefnum. Má nefna námskeið i Multiplan, Lotus 1.2.3., Apple- works og IFPS, en þessi kerfi eru góðir fulltrúar þess hugbúnaðar sem hér hefur verið fjallað um. En hvernig breiðist notkunin út? Til er hugtak sem nefnist „18 mánaða áhrifin". Þau felast í þvi að eftir u.þ.b. 18 mánaða notkun nýrrar tækni, s.s. við að nota töflureikni til áætlanagerðar, er talið að notendur hafi öðlast sjálfstraust til að reyna eitthvað alveg nýtt með forritinu og þannig breikka notkunarsvið sitt. Það sem einnig eykur notkun slikra kerfa er þegar áhrifapersónur í vinnuhópum taka svona kerfi upp á sína arma og styðja notkun þeirra. Því er haldið fram að íslend- ingar séu nýjungagjarnir og fljót- ir að taka i notkun nýja hluti. Það er t.d. eftirtektarvert hversu snurðulaust tölvuvæðing hefur gengið fyrir sig í íslensku atvinnu- lífi og hversu vel þessari nýju tækni hefur verið tekið. Tölvulæsi er orðið mjög útbreitt og almenn- ingur er fljótur að tileinka sér þessar nýjungar. í nágrannalöndum okkar hefur þetta ekki gengið svona greitt fyrir sig og ýmis andstaða skotið upp kollinum sem tafið hefur fyrir þróuninni. Það sama gildir um að taka í notkun einkatölvuna og sýnir út- breiðsla töflureiknihugbúnaðarins hérlendis það glögglega. Þessi opna afstaða (slendinga mun greiða fyrir aukinni hagræðingu og hagkvæmi i öllum rekstri. Á næstu árum mun notkun hug- búnaðar til stuðnings ákvörðunum aukast verulega. Fleiri gerðir hugbúnaðar koma stöðugt fram og einkatölvurnar verða betur í stakk búnar til að sinna þessum verk- efnum. Nefna má auk þess búnað- ar, sem hér hefur verið nefndur áður, ýmsan hugbúnað fyrir fólk í verkefnastjórnun, en ýmis áætl- anaforrit eru nú til á einkatölvur i slik verkefni. Niðurlag: Hvaða áhrif mun þetta hafa á ákvarðanatökuna? Ekki er reiknað með að grund- vallarvinnubrögðin breytist mikið í náinni framtíð og mannleg dómgreind mun verða tölvunni yf- irsterkari. Það verður langt þar til tölvur geta notað rökhyggju mannsins og velt fyrir sér vanda- málum. Rökhyggja tölvunnar er enn á já/nei stiginu, hlutirnir eru annað hvort réttir eða rangir. Hugtök eins og „fáir“, „margir", „nokkrir", „flestir", „stór“, „lítill“ eru vangaveltur sem falla undir heilbrigða skynsemi mannsins. En hinu megin við hornið eru Japanir að þróa fimmtu kynslóð tölvunnar. Með henni munu skap- ast ný viðhorf i tækninotkun og áhrif hennar á ákvarðanatöku eru óþekkt, en þvi er spáð að þau áhrif verði meiri en menn gruni og láti sér detta i hug f dag. Þessi veru- leiki verður orðinn raunverulegur þegar nær dregur 9. áratugnum. Þangað til er ráðlegt að nota til hlýtar þann búnað og þá tækni sem til staðar er i dag. Þá verðum við betur i stakk búin að mæta byltingunni sem mun fylgja 5. kynslóð tölvunnar. Árni Ounnarsson er framkræmda- stjóri Stjórnunarfélags íslands.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.