Morgunblaðið - 28.11.1984, Qupperneq 30

30
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 28. NÓVEMBER 1984
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 28. NÓVEMBER 1984
31

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aöstoöarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fróttastjórar
Auglýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guömundsson,
Björn Jóhannsson,
Arni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Aö-
alstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Kringlan 1, sími 83033. Áskrift-
argjald 300 kr. á mánuöi innanlands. I lausasölu 25 kr. eintakiö.
Ríkisbúskapurinn
Iupphafi árs 1983 blasti við
fjórþættur vandi í íslenzk-
um þjóðar- og ríkisbúskap.
Þjóðin glímdi samtímis við
óðaverðbólgu, skertar þjóðar-
tekjur, erlenda skuldasöfnun
og vaxandi viðskiptahalla.
Verulegur halli varð á ríkisbú-
skapnum þetta ár.
Þessar kringumstæður köll-
uðu á aðhaldsaðgerðir. Ríkis-
búskapurinn hlaut að axla að
sínum hluta afleiðingar
skertra þjóðartekna. Vandi al-
mennings og atvinnuvega var
ærinn, þó ekki væri á hann
bætt með þyngri skattheimtu.
Skattar til ríkisins vóru
iækkaðir verulega 1983 og
1984, samhliða samdrætti og
sparnaði í ríkisútgjöldum.
Samdráttur í ríkisútgjöldum
þjónaði tvíþættum tilgangi: að
eyða ríkissjóðshalla, án nýrrar
skattheimtu, og fyrirbyggja
þensluáhrif í þjóðfélaginu.
Afkoma ríkissjóðs 1984
verður nokkuð betri en spár
stóðu til. Orsökin er tvíþætt.
Annarsvegar nokkur sparnað-
ur. Hinsvegar auknar tekjur
ríkissjóðs í sköttum, sem sótt-
ir eru í verð vöru og þjónustu,
vegna mun meiri eftirspurnar
í þjóðfélaginu en reiknað var
með, Þessi mikla eftirspurn
hefur að hluta komið fram i
viðskiptahalla við umheiminn.
Fjárlagafrumvarp fyrir
komandi ár, aem iagt var fram
á Alþingi i haust, var innan
þeirra marka i verðlags-,
gengis- og launaþróun, sem
stjórnarflokkarnir höfðu orðið
ásáttir um. Meginmarkmiðið
var að verðbólga yrði innan
við 10% i lok ársins 1985 og
gengi krónunnar breyttist inn-
an 5% marka á árinu. Þessar
forsendur hafa nú breytzt i
kjöifar kjarasamninga, sem
gengu þvert á verðbólguvarn-
ir. Þess vegna var óhjákvæmi-
legt að endurskoða frumvarpið
i heild.
Gjaldaliðir fjárlagafrum-
varpsins hækka i endurskoðun
um 2.200 m.kr. frá upphaflegri
gerð þess, eða um 12,2%. Þessi
hækkun stafar af breyttum
launa- og verðlagsforsendum,
auk þess sem framlög til vega-
mála og húsnæðismála hafa
verið hækkuð. Tekjuhlið frum-
varpsins hækkar lítið eitt bet-
ur vegna mikiliar eftirspurnar
og aukinna ríkissjóðstekna i
eyðslu8köttum. Gert er ráð
fyrir rekstrarhalla ríkissjóðs
1985, 300—400 m.kr., sem er
lítið eitt hagstæðari útkoma
en í fyrri útgáfu frumvarps-
ins.
Albert Guðmundsson, fjár-
málaráðherra, gat þess, er
hann mælti fyrir fjárlaga-
frumvarpi í gær, að hlutur
ríkisútgjalda af þjóðarfram-
leiðslu 1985 yrði 29,2%. Þetta
hlutfali hafi hinsvegar verið
30,7% 1983. í fjárhæðum talið
nemi þessi mismunur 1,3
milljarði króna sem ríkið tek-
ur minna til sín en 1983. Sam-
kvæmt þessum mælikvarða
hefur miðað til réttrar áttar í
samdrætti ríkisumsvifa og
skattheimtu. En betur má ef
duga skai, eins nú árar í þjóð-
arbúskapnum.
Of snemmt er að dæma
þetta fjárlagafrumvarp, enda
á það eftir að taka breytingum
í meðförum Alþingis. Það ber
merki þrenginga í þjóðarbú-
skap og aðhalds í ríkisbú-
skapnum.
Það sem skiptir mestu máli
nú er að þjóðin nái vopnum
sínum í verðbólguvörnum;
vinni sig út úr þeim efna-
hagsvanda sem við er að
glíma. Það þarf stöðugleika í
efnahagsmálum og frjálsræði
til framtaks svo atvinnuveg-
irnir geti vaxið að vinnufram-
boði, til að tryggja atvinnuör-
yggi, og að verðmætasköpun
til að bera uppi batnandi lífs-
kjör. Stjórnarstefnan þarf að
ýta undir alika þróun, hvort
heldur aem fjárlög eða önnur
löggjöf eiga í hlut.
Gleðifrétt
Allri þjóðinni var það fagn-
aðarefni þegar sú frétt
barst um hádegi i gær að ung-
mennin þrjú sem leitað hafði
verið siðan aðfaranótt mánu-
dags hefðu fundizt heil að
húfi.
Nokkur hundruð manna
höfðu þá lagt land undir fót
við hinar erfiðustu aðstæður
við leit að þeim. Enn sannaðist
hve mikils virði björgunar-
sveitirnar eru og hve ósér-
hlifnir þeir menn eru sem
leggja allt í sölurnar á neyð-
arstundu til hjálpar þeim sem
farið hafa villir vegar eða lent
í öðrum raunum. Við björgun-
ar- og leitarstörf hafa menn
það að leiðarljósi að gefast
ekki upp fyrr en í fulla hnef-
ana. Sú þrautseigja bar gleði-
legan árangur að þessu sinni.
Fyrsta óveðurshrina þessa
vetrar varð til þess að ferðalag
þremenninganna inn á hálend-
ið breyttist í þrekraun. Þessi
atburður ætti að verða okkur
enn ein áminningin um að
fara með gát og huga vel að
öllum aðstæðum áður en lagt
er af stað.
Björgun ungmennanna þriggja
MorgunblaAið/RAX
Stutt sunnudagsferð
sem varð að martröð
f þessum snjógöngum létu þau
Gunnar, Inga Björk og Þröstur fyrir-
berast aðfaranótt þriðjudagsins og
lágu í þeim er þau fundust i þriðju-
dagsmorgun.
heyrðum við svo í flugvél og
stukkum út en sáum ekkert. Við
lágum svo f snjóhúsinu dálítinn
tíma til viðbótar áður en við
heyrðum í björgunarmönnunum.
Það var ólýsanleg tilfinning.
Við höfðum áður heyrt í flugvél-
um og einhverjum tækjum svo við
tröðkuðum stórt SOS í snjóinn
rétt hjá snjóhúsinu eftir að við
höfðum heyrt i flugvélinni um
morguninn og reyndum að haga
okkur á sem skynsamlegastan
hátt. Hins vegar gerðum við eina
reginskyssu, og það var að fara frá
bílnum. Maður á aldrei að yfirgefa
öruggt skjól nema maður viti ná-
kvæmlega hvar maður er og hve
langt er til byggða. Við höfðum
svo áttavita og kort til að ganga
eftir er við fórum frá bflnum þó
það hafi kannski ekki skilað full-
um árangri vegna slæms skyggnis,
því við gengum þó í rétta átt og
höfðum áttirnar á hreinu. Við
höfðum einnig með okkur nestis-
bita og vorum þvf aldrei sérstak-
lega illa á okkur komin, nema þá
helst af kulda. Við vorum sæmi-
lega búin, en vantaði vatnsheldan
skjólfatnað og því var rigningin
okkur erfið. Við vorum orðin köld
og hrakin þegar við fundumst, en
fengum strax þurr föt og erum nú
óðum að ná okkur aftur. Við erum
bara talsvert þreytt enda höfum
við litið sofið um langan tíma,“
sögðu þau Gunnar, Inga Björk og
Þröstur.
Þau báðu að lokum um kærar
þakkir til hinna fjölmörgu, sem
lagt höfðu hönd á plóginn við erf-
iða og langa leit. Þeim yrði þó
aldrei fullþakkað.
Gáfum aldrei upp vonina og það var hún sem hélt í okkur
lífinu, segja ungmennin þrjú um hrakninga sína
„ÞETTA átti að verða stutt sunnudagsferð hjá okkur, en hún snérist upp í
martröð áður en yfir lauk. Óþægilega Iffsreynslu, sem margt má þó læra af
og kenndi okkur margt Þó að við værum ekki mjög aðframkomin var það
ólýsanleg fagnaðartilfinning að sjá björgunarmennina koma að okkur í
morgun. Við gáfum aldrei upp vonina og það var hún, sem hélt í okkur
lífinu,“ sögðu þau Gunnar Hjartarson, Inga Björk Gunnarsdóttir og Þröstur
Guðnason, er blaðamenn hittu þau að máli í heilsugæslustöðinni á Laugar-
vatni (gær eftir giftusamlega björgun heil á húfl.
Síðastliðinn sunnudag héldu
þau af atað frá Þingvöllum áleiðia
að Laugarvatni framhjá Hlöðu-
felli. Um miðjan daginn fór að
bera á rafmagnatruflunum ( bfln-
um og aiðan atöðvuðu þau hann
vegna bilana við Rauðafell. Þeim
sagðist avo frá um hrakninga sína:
.Við ræddum málln þarna (
bflnum og þar sem við töldum
okkur vera nær byggð en raunin
var, ákvaðum við að ganga til
byggða. Fyrat 1 stað gátum við
fylgt veginum 6 tii 7 kílómetra, en
þá fór veður veranandi avo við
týndum honum og gengum þá
fram af fjallinu og komumat 1
akjól undir miðnættið niðri við
vatnið. Fyrst reyndum við að láta
fyrirberast undir barði, en þar var
kalt svo við gengum um á vatninu
nær alla nóttina til að halda á
okkur hita. Undir morgun á
mánudag byggðum við svo snjóhús
til að skýla okkur fyrir rigning-
unni, en það rigndi fljótlega niður.
Við héldum svo á okkur hita um
daginn með því að ganga um, en
undir nóttina grófum við okkur
inn 1 snjóskafl 1 lækjarfarvegi.
Þar lótum við öll fyrir beraat um
nóttina og reyndum að halda aem
best á okkur hita með þvi að liggja
á álpoka. aem við höfðum með-
ferðia. A þriðjudagamorguninn
Óðu krapaelg
Morgunblaðið/Júlíus.
Þaó er gott að hlýja sér upp við miðstöðvarofninn ( barnaskólahúsinu á Laugarvatni, eða það fannst þeim Vigdfsi
Pétursdóttur og Ævari Aðalsteinssyni úr Hjálparsveit skáta f Reykjavfk þegar þau komu úr leit á Miðdalsfjalli f gær.
Ekki veitti heldur af því þau óðu lengi f krapaelg upp fyrir hné og Vigdfs sökk f eitt skipti upp að mitti. Eins og sjá má
var ofninn hlaðinn rennblautum fötum.
Eftir að hafa snúið við,
festist bíllinn. Lagt upp
frá bílnum kl. 18.00 á
sunnudagskvöld. Fyrst í
stað var haldiö eftir
veginum, en síðan niöur
fjallið.
/// Hlööufell
// u.þ.b. 7 km
f/ yJ^KujjjJ*"
Morgunblaftið/GÓl.
„Voru ótrúlega
yel á sig komin“
ÞAU ERU ótrúlega vel á sig komin
og engin merki á þeim um kalsár.
Þau voru í góðum úlpum og „föður-
landi“ og það hefur sennilega bjarg-
að þeim,“ sagði Gylfi Haraldsson,
læknir, sem skoðaði þau Gunnar,
Ingu Björk og Þröst eftir að þau
voru komin til byggöa, i samtali við
Morgunblaðið.
Gylfi sagði, að þrek þeirra væri
með ólíkindum eftir um tveggja
sólarhringa hrakninga og svefn-
leysi. Þau hefðu yfirgefið bllinn
klukkan 18 á sunnudag og ýmist
verið á gangi eða legið fyrir í snjó-
húsi þar tii þau hefðu fundizt á
þriðjudagsmorgun. Þau hefðu síð-
an fengið þurr og hlý föt strax og
þau fundust og getað gengið hluta
leiðarinnar til byggða með björg-
unarmönnum slnum.
Orgel í Hallgríms-
kirkju samsvari kröf-
um menningarþjóðar
— segir í ávarpi forvígismanna söfnunarinnar
SÖFNUN er nú hafin fyrir orgeli í Hallgrfmskirkju, eins og fram hefur
komið í Morgunblaðinu, og hefur hún þegar fengið góðar undirtektir. Ekki
hefur enn verið tekin ákvörðun um hvaða orgelsmiöur verður fyrir valinu, en
það mun vera samdóma álit sérfræðinga að Hallgrímskirkju hæfi best orgel
með um það bil 70 röddum, og verður það þvi lang stærsta orgel landsins.
Hér í eftir fer ávarp þeirra fimm einstaklinga, sem höfðu forgöngu um
söfnunina:
Seðill í orgelsjóð
„íslenskt tónlistarlíf er í mikl-
um blóma. Þjóðin á nokkur tón-
skáld, sem orð fer af erlendis. Hún
á kóra, hljómsveitir, einleikara og
einsöngvara i fremstu röð á al-
þjóðlegan mælikvarða. Á seinni
árum hafa mörg vandamestu verk
tónlistarsögunnar verið flutt hér-
lendis þrátt fyrir erfiðar aðstæð-
ur. Það framtak hefur stórlega
auðgað islenskt menningarlíf.
En gróska nútfmans á þessu
sviði á sér skamma sðgu. Þess
vegna vantar ennþá aðstöðu til
þess að flytja mikils háttar tón-
verk, einkanlega frábær skáldverk
kirkjulegrar tónlisar. Ekkert orgel
er til í landinu, sem fullnægi kröf-
um um túlkun þeirra meistara-
verka, sem mest hafa verið samin
fyrir kirkjuorgel. Því geta íslensk-
ir orgelleikarar ekki notið sin sem
skyldi. Og fremstu snillingum er-
lendum í þeirri grein verður ekki
boðið hingað til tónleikahalds.
Hallgrímskirkja i Reykjavík,
þjóðhelgidómur tslands, þarf að
eignast orgel, sem bæti að fullu úr
þessari vöntun og samsvari kröf-
um menningarþjóðar. Hún er reist
með það f huga meðal annars að
styrkja samband listar og kirkju.
Hún er helguð minningu eins
mesta listamanns, sem þjóðin hef-
ur átt. Hún er sakir stærðar og
yfirbragðs ágætlega til þess fallin
að verða musteri göfugrar tónlist-
ar og skila stórbrotnustu kirkju-
tónsmíðum.
En forsenda þess er, að hún eigi
eins fullkomið orgel og völ er á. Til
þess að svo megi verða þarf sam-
stillt átak. Undirritaðir vilja veita
þessu máli lið og heita á aðra til
liðveislu. Þess vegna gangast þeir
fyrir fjársöfnun til orgelkaupa
handa Hallgrímskirkju. Kjörorð
þeirrar söfnunar er Seðill I
orgelsjóð,
Undirritaðir hefja leikinn með
þvl að leggja fram kr. 1.000 — þúa-
und krónur — hver, og skora hver
um sig á tvo eða fleirl að gera hið
sama. Þeir, sem taka áskorun,
skora á aðra tvo eða fleiri, eða
leggja til sömu upphæð eða hærri
eftir vild. Nöfn gefenda verða birt
vikulega 1 blöðum og síðan inn-
færð í sérstaka bók sem varðveitt
verður i Hallgrímskirkju. Þeim,
sem taka áskorun, verða sendir
gíróseðlar. Miðstöð stöfnunarinn-
ar er Hallgrímskirkja, simi
10745.“
Reykjsvik, 23. nóvember 1984.
Sigurbjörn Einarsson,
biskup,
Guðrún Helgadóttir,
alþingismaður/rith.,
Knut Hdegird,
forstjóri/skáld,
Salome Þorkelsdóttir,
alþingismaður,
Ingólfur Guðbrandsson,
forstjóri/söngstjóri.
Góðar undirtektir
Söfnunin Seðill í orgelsjóð hefur
strax fengið frábærar undirtektir,
og framlög eru tekin að steyma
inn.
ónefndur gefandi lagði t.d. fram
kr. 100.000 á fyrsta degi og nokkrir
hafa lagt fram kr. 10.000.
Hér birtast nöfn þeirra, sem
fyrstir tóku undir áskorun.
lafMhr GuAbrudason, Lufaránregi 21, Rrfk.
Sigartar Helganon, SkUdingueai 52, Rrik.
Sr. Arai Bergar SignrbjBrnanon, Klepperegi 50,
RtOl
Rolf Johannen, Lugaráaregl 46, Rrlk.
Þorgeir Baldiraeoa, Siórahjalla 5, Kóparogi.
Krintinn SigurjonsBon, Fbgrnbrekka 16, Kápn-
rogL
Huknr Gublnugsson, Bárugotu 15, Rrik.
öra Jókaaaaaoa, UadarflM JS, Garóabc.
Dr. Jakob Jóaaaoa. Espigerói 2, Rrik.
Sreiabjöra Fiaaanon, Fáfninregi 13, Rrik.
Þorkell Sigarbjbrunon, Melabeiói 5, KóparogL
Dagmar GaaaamdótUr. Birkigrnnd 67, Kópa-
Þórir Óiafnuon, Birkigrvad 51, KöparogL
Skáli SiguróoHoa. Birkigrund 45, KóparogL
Táaua Heigaaon. Birkigmnd 51, KópnrogL
Erlendnr Eiaarnaoa, Selrnfagraui 27, Rrfk.
Jáa Ejateiaaaoa, Faxabrut 46, Rrik.
Sigrttar Tborlarias. BólstaAarhlW 16, Rrik.
Dr. Sigarbjóra Eiaaraaoa, Rejaigrand 67, Kápn-
rngL
Mngnáa Gaámadam, Leifagótu 21, Rejkjarlk.
Lilja Bjaraadóttir, Alftamjri 44, Rejkjarik.
Vigdía Þártardóttir, Sjafnargötu 2, Rrik.
Aóalbeitar Georgadóttir, Baldaragótu 11, Rrik.
Jónatu Eiaaranu, VMaateiaantrmti 36, Bolaar
arrfk.
Haaa ladrióaaoa. StaálaaeU 2, Rrik.
Kaet (Megárd, Notrxu káaiaa, Rrfk.
Gaéráa HelgadótUr. Skaflahlió 22, Rrfk.
Saleme ÞorkeledótUr. Rejkjahlfó. MoafellureK.
Margrét Skáladóttir, Njáiagtfta 88, Rrfk.
Framkvæmdin með
nýstárlegu sniði
Forvigismenn söfnunarinnar
eru dr. Sigurbjörn Einarsson bisk-
up, alþingismennirnir Guðrún
Helgadóttir og Salome Þorkela-
dóttir, Knut 0degárd forstjóri og
skáld og Ingólfur Guðbrandsson
forstjóri og söngstjóri. Hér á eftir
fara orð Ingólfs Guðbrandssonar
er hann fylgdi söfnuninni úr hlaði:
„Með Passiusálmunum lagði
Hallgrímur Pétursson einstæðan
skerf til heimsbókmenntanna.
Fyrir framlag þetta, sem munað
verður og lofað, meðan íslenzk
tunga er töluð, stendur öll þióðin i
þakkarskuld. Þess minnast Islend-
ingar á verðugan hátt með bygg-
ingu Hallgrímskirkju, sem á sinn
hátt er eins og Passiusáimarnir
eign þjóðarinnar allrar og samein-
ingartákn.
Takist vel til með lokafrágang
Haligrimskirkju, standa vonir til
að hún verði jafnframt musteri
æðri hljómlistar á heimsmæli-
kvarða, þar sem hin fegursta lof-
gjörð í tónum mun hljóma um ald-
ir. Auk góðs hljómburíPár er vand-
að orgel ein af frumforsendum
þess að sá draumur rætist.
Nú þegar séð er, að kirkjan
verður nothæf innan tveggja ára,
er þessari söfnun hrint af stað
með það markmið fyrir augum að
sameina þjóðina um að gefa Hall-
grímskirkju orgel, sem henni hæf-
ir og verður höfuðprýði hennar og
þjóðarstolt. Hugmyndin er að fá
sem flesta landsmenn til að eiga
hlutdeild að þeim stórkostlega
hljómi, sem innan skamms getur
heyrzt og eyru komandi kynslóða
eiga eftir að heyra f Hall-
grimskirkju.
Framkvæmd söfnunarinnar er
með nýstárlegu sniði, þar sem
áhugamenn um þetta menning-
armálefni skora hver á annan um
framlag að upphæð kr. 1.000 eða
meira. Söfnunin er þvf keðju-
verkandi. Upphafsmenn hafa hver
um sig skorað á tvo, sem tekið
hafa vel undir áskorunina og skor-
aö á aðra tvo hver. Greiðslan fer á
gíróreikning nr. 19008 í Lands-
banka Islands en getur átt sér
stað með millifærslu f hvaða pen-
ingastofnun sem er. Greiðandinn
færir nöfn þeirra, sem tekið hafa
áskorun hans inn á gíróseðilinn
ásamt heimilisföngum og síma-
númeri þeirra. Skrifstofa sjóðsins
i Hallgrímskirkju verður opin á
virkum dögum kl. 1—5 aíðdegia,
sími 10745. Framlögum til sjóðs-
ina má einnig koma beint þangað,
tilkynningum um framlög og
ábendingum. Skrifatofan sendir
gtrós'ðil til þeirra, er tekið hafa
áskorun, og er óskað að greiðsla
fari fram innan viku frá móttöku
hans. Áhugamenn um söfnunina
þurfa ekki að biða eftir áskorun en
geta tilkynnt stuðning sinn i aima
10745 og fengið sendan gfróseðil
strax. Nöfn gefenda verða birt
vikulega i dagbiöðum, nema nafn-
leyndar sé óskað. Getur þvf þjóðin
öll fylgzt með framvindu söfnun-
arinnar. Jafnframt verða nöfn
gefenda og framlög færð f sér-
staka skrautbundna bók, sem
varðveitt verður í kirkjunni um
ókomna tfð.
Að sjálfsögðu er upphæðin ekki
bundin við kr. 1.000 og hærri
framlög frá einstaklingum, fyrir-
tækjum og sjóðum eða stofnunum
þakksamlega þegin. Þannig gætu
jafnvel hinir stórtækustu gefið
eina rödd i orgelið og fengið nafn
sitt áletrað."
Hallgrfmakirkja.