Morgunblaðið - 18.12.1984, Blaðsíða 42

42
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 18. DESEMBER 1984
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIDJUDAGUR 18. DESEMBER 1984
43

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aöstoöarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveínsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guömundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Agúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrífstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Aö-
alstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Kringlan 1, sími 83033. Áskrift-
argjald 330 kr. á mánuöi innanlands. f lausasölu 25 kr. eintakiö.
Gorbachev
í Bretlandi
Sjónvarpsáhorfendur um
allan hinn lýðfrjálsa heim
hafa nú fengið tækifæri til að
sjá Mikhail S. Gorbachev í ná-
vígi. Hann kom til Bretlands á
laugardaginn í forystu fyrir
þingmannanefnd. Að jafnaði
eru slíkar þingmannaferðir
ekki alþjóðlegt sjónvarpsefni.
Hvers vegna er nú annað uppi
á teningnum?
Lokuð þjóðfélög alræðisins
hafa löngum vakið forvitni. Á
Vesturlöndum hefur þróast
sérstök grein í blaðamennsku
og alþjóðastjórnmálum, þar
sem menn sérhæfa sig í þvi að
geta sér til um hræringar í
æðstu stöðum í Sovétríkjun-
um. Slíkir spádómar eru erfið-
ir. Til dæmis virtist enginn sjá
það örugglega fyrir að Júrí
Andropov, forstjóri KGB, yrði
eftirmaður Leoníds Brezhnev.
Þá veðjuðu flestir á Konstant-
ín Chernenko, sem síðan tók
við af Andropov sem leiðtogi
Sovétríkjanna. Um hitt virð-
ast Kremlarfræðingar vera
sammála, að Chernenko sé síð-
asta gamalmennið sem veljist
til forystustarfa í Kreml.
Flestir spá því að töluvert
yngri maður taki þar við for-
ystu. I því efni veðja menn
helst á Mikhail S. Gorbachev.
Þess vegna er allt umstangið í
kringum hina ólýðræðislega
kjörnu sovésku þingmanna-
nefnd í Bretlandi.
Með hliðsjón af því hvernig
þeir menn hafa verið á sig
komnir vegna aldurs og
heilsuleysis sem stjórnað hafa
Sovétríkjunum undanfarinn
áratug eða svo, kemur það
Vesturlandabúum líklega
þægilega á óvart að sjá sjón-
varpsmyndirnar af Mikhail S.
Gorbachev. Hann minnir
fremur á forstjóra í dágóðu al-
þjóðafyrirtæki en yfirmann í
lögregluríki.
Á sjónvarpsmyndum sýnist
Gorbachev kunna vel við að
vera í sviðsljósinu og að vera
tekiö eins og manni að
minnsta kosti númer tvö í
stjórnkerfi Kremlverja. Hitt
er svo annað mál, að í raun
veit enginn á Vesturlöndum
númer hvað Gorbachev er í því
lokaða kerfi. Hann veit það
kannski ekki sjálfur fyrr en
hann kemst á toppinn og tekst
þar með að skjóta mönnum
eins Grigory Romanov, nær
því jafnaldra sínum, ref fyrir
rass.
En vangavelturnar um
stöðu Gorbachevs eru aðeins
önnur hliðin á þessu máli. Hitt
skiptir meiru hvort för hans
til Bretlands og viðræður við
Margaret Thatcher, forsætis-
ráðherra Breta, bera þann
árangur sem vestrænir menn
vona. Fyrir rúmu ári slitu Sov-
étmenn einhliða afvopnunar-
viðræðum um kjarnorkuvopn
og hótuðu því að hefja þær
ekki að nýju nema Banda-
ríkjamenn drægju Pershing-
2-eldflaugar sínar og stýri-
flaugar með kjarnasprengjum
á brott frá Vestur-Evrópu.
Hvorki þá né nú hafa stjórn-
völd í Bandaríkjunum eða
annars staðar í ríkjum Atl-
antshafsbandalagsins látið í
veðri vaka, að þau verði við
þessum sovésku úrslitakröfum
um einhliða afvopnun. í síð-
ustu viku ítrekuðu utanríkis-
ráðherrar NATO-landanna þá
stefnu, að gagnkvæm afvopn-
un á forsendum raunhæfs eft-
irlits væri eina leiðin til að
hægja á vígbúnaðarkapp-
hlaupinu.
í haust varð greinileg
stefnubreyting hjá sovésku
ríkisstjórninni eftir að þrefað
hafði verið um það í nokkurn
tíma, að Bandaríkjamenn og
Sovétmenn settust til við-
ræðna um takmörkun geim-
vopna. Andrei Gromyko, sov-
éski utanríkisráðherrann,
gekk á fund Ronalds Reagan,
Bandaríkjaforseta. Skömmu
eftir viðræður þeirra var
ákveðið að Gromyko og
George Shultz, bandaríski
utanríkisráðherrann, hittust i
Genf í byrjun janúar. Er talið
að sá fundur verði upphaf
nýrra afvopnunarviðræðna
um kjarnorkuvopn.
Áróðursvél Sovétmanna
hefur hamrað á því undanfar-
in ár, að síst af öllu sé ástæða
til að ræða um frið og afvopn-
un við þau Thatcher og Reag-
an; aðra eins stríðsæsinga-
menn og þau! Á fáeinum vik-
um hefur orðið kúvending og
er för Mikhails S. Gorbachev
til Bretlands og viðræður hans
við Margaret Thatcher besta
staðfesting þess. Reynslan
hefur að vísu sannað að ekki
er allt sem sýnist í „friðar-
vilja" Sovétmanna frekar en
valda-pýramídanum í Kreml.
Þess vegna er best að spyrja
að leikslokum, bæði þegar
rætt er um hver sé númer tvö í
Kremlarkastala og hvort
stefni í átt til afvopnunar með
sovésku samþykki.
STRANDIÐ l HORNSVIK:
„Forsjónin réð
strandstaðnum“
— segir Ögmundur Magnússon, skipstjóri á Sæbjörginni
„MÉR ER efst í huga frábært starf
félaga í björgunarsveitinni í Höfn og
skipverja á Erling KE. Björgunar-
sveitarmenn unnu starf sitt óaðfinn-
anlega og skipverjar á Erling KE
lögðu sig í mikla hættu þegar þeir
reyndu að taka Sæbjörgina í tog við
hinar erfiðustu aðstæður, bæði skip-
in lágu undir áföllum og þó sérstak-
lega Erling KE. Ég vil nota tækifær-
ið og koma á framfæri kæru þakk-
læti til þessara vösku manna og
skipverja minna, sem sýndu mikið
æðruleysi," sagði Ögmundur Magn-
ússon, skipstjóri á Sæbjörginni, I
samtali við Mbl.
„Við vorum 2 sjómílu suðaust-
ur af Stokksnesi þegar við misst-
um aðalvél. Veður var afleitt, stór-
sjór og 7—8 vindstig af suð-aust-
an. Við sendum út hjálparbeiðni.
Erling KE var nærstaddur og kom
fljótlega á vettvang. Þeir tóku
okkur í tog en vírinn slitnaði
strax, enda hvorugt skipanna út-
búið til dráttar. Varðskip var ekki
nærstatt og því ljóst að hverju
stefndi. Við settum bæði akkeri út
til þess að draga úr reki skipsins
og björgunarsveitin í Höfn var
kölluð út.
Skipið rak undan veðrinu án
þess að við fengjum rönd við reist.
Forsjónin réð strandstaðnum —
við réðum engu þar um og það var
mikil mildi að skipið skuli hafa
rekið upp í fjöruna í Hornsvík,
milli Stokksness og Hafnartanga.
Ljóst er að iila hefði farið ef okkur
hefði rekið upp á Stokksnes eða
Hafnartanga. Það var undravert
hve björgun gekk vel — björgun-
arsveitarmenn björguðu okkur á
35 til 40 mínútum. Þeir unnu verk
sitt frábærlega vel.
Það er sárt að missa Sæbjörg-
ina, sem er gott skip. Ég hef verið
fjórða part ævi minnar á Sæbjörg-
inni. Var stýrimaður og skipstjóri
á árunum 1965 til 1976 og kom
aftur í fyrrahaust. Sæbjörgin var
hluti af sjálfum mér,“ sagði Ög-
mundur Magnússon.
Ögmundur Magnússon, skipstjóri á Sæbjörginni, þakkar Guðbrandi Jó-
hannssyni, formanni björgunarsveitarinnar í Höfn, giftusamlega björgun.
Félagar úr björgunarsveitinni bera skipbrotsmann úr björgunarstól í land.
Sæbjörgin á strandstad í Hornsvík, ratsjárstöðin á Stokksnesi í baksýn.
„Hélt að mín hinsta
stund væri upp runnin“
— segir Þórir Andrésson, matsveinn á Sæbjörginni
„ÉG TRÚÐI því vart þegar ég var
vakinn um fimraleytið og sagt að bát-
urinn væri vélarvana á leið upp í
fjöru. Ég fálmaði eftir fotum og fór
upp í brú. Þá voru strákarnir frammi
á hvalbak að bagsa við að losa akker-
in — brotin gengu yfir skipið og á
bakborða blasti brimgarðurinn við í
öllu sínu ægiveldi. Þá hélt ég að mín
hinsta stund væri upp runnin," sagði
Þórir Andrésson, matsveinn á Sæ-
björginni, í samtali við Mbl.
„Við fórum flestir niður í borðsal
þegar ljóst var, að við fengjum ekki
rönd við reist. Mér varð hugsað
heim til konu minnar og barns og
hellti upp á könnuna. Menn reyndu
að dreifa huganum, spiluðu Ólsen-
Ólsen og reyndu að halda ró sinni,
gerðu að gamni sínu — strákarnir
sögðu að ég yrði að drífa mig í upp-
vaskið. Spurðu hvort ég ætlaði að
vera eftirbátur Lása kokks og láta
skipið fara niður án þess að vaska
upp. En ég lét uppvaskið vera.
Okkur létti ósegjanlega þegar
stýrimaðurinn bar okkur þau tíð-
indi, að skipið tæki niðri i sand-
fjöru — þá vissum við að okkur var
óhætt.
Björgunin gekk vel — að vísu var
ég smeykur i björgunarstólnum,
þvi milli skips og lands var klöpp
og við vorum hræddir við að skella
á henni. Ég lenti öfugur í stólnum,
þannig að ég sneri baki í land á
leiðinni og reyndi að líta aftur fyrir
mig og vara mig á klöppinni. Skipið
valt þannig að við vorum ýmist al-
veg niðri við sjó, eða hátt í lofti. En
allt fór vel og það var ósegjanlegur
léttir að finna fast land undir fót-
um.“
— Félagar þínir segja mér að þú
hafir áður lent í sjávarháska.
„Já, ég var skipverji á flutn-
ingaskipinu Mávinum þegar það
strandaði í Vopnafirði. Veður var
Þórir Andrésson
miklu verra nú og aðstæður öðru-
vísi. Okkur var nú miklu meiri
háski búinn.
Raunar hef ég áður lent í honum
kröppum. Fyrir nokkrum árum
bjargaðist ég naumlega út úr al-
elda íbúð á Spáni. Ég var sofandi
þegar eldurinn kom upp. Mikill
reykur var í íbúðinni þegar ég
vaknaði og komst ég nauðuglega út.
Mér er það hulin ráðgáta enn þann
dag í dag hvernig eða hvers vegna
ég vaknaði. Og árið 1979 var ég
meðal farþega þegar sprengja
sprakk um borð í spánskri flugvél á
flugvellinum í Malaga, en þar höfð-
um við millilent á leið til Mallorca.
Skyndilega heyrðist hvellur um
borð og eldur kom upp í vélinni.
Farþegar ruddust út um neyðar-
útganga vélarinnar og slökkvilið
kom þegar á vettvang og náði að
slökkva eldinn áður en hann magn-
aðist. Okkur var sagt síðar, að
maður hefði verið skotinn til bana
á flugvellinum og að sprengjan
hefði líklega átt að springa þegar
vélin var á lofti, en vélin hafði taf-
ist á flugvellinum í Malaga.
Ég hef því lent í ýmsu og sjálf-
sagt má um mig segja að ég sé ekki
feigur,“ sagði Þórir Andrésson.
Viðtöl: Hallur Hallsson,
Helgi Bjarnason.
Myndir: Friðþjófur Helgason,
Ragnar Axelsson,
Steinar Garðarsson.
Sæbjörgin frá Vestmannaeyjum. Moi-Kunblaðið/SiKurgeir