Morgunblaðið - 24.07.1985, Blaðsíða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 24. JÚLl 1985
Suður-Afríka:
MORGUNBLAÐIÐ, MIDVIKUDAGUR 24. JÚLl 1985
29

Utgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aöstoöarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guömundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aóalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Aö-
alstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 83033. Áskrift-
argjald 360 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 30 kr. eintakiö.
Sovéskar
flotaæfingar
Flotaæfingar Sovétmanna í
nágrenni íslands eru ein
skýrasta vísbendingin um þá
miklu áherslu sem Kreml-
verjar hafa lagt á það að
byggja upp herafla, sem þeir
geta notað til að sýna vald
sitt hvar sem er í veröldinni.
Undanfarna daga hafa Sov-
étmenn efnt til heræfinga
fyrir sunnan, austan og norð-
an ísland. Wesley L. McDon-
ald, yfirmaður Atlantshafs-
herstjórnar NATO, hefur
sagt, að þessar æfingar séu
líklega þær víðtækustu sem
Sovétmenn hafa nokkru sinni
haldið.
Fréttir af þessum æfingum
eru næsta brotakenndar. Þótt
fylgst sé með þeim af varnar-
liðinu á Keflavíkurflugvelli
hefur verið erfitt að fá heild-
aryfirlit þaðan yfir það sem
er að gerast. Af þeim heimild-
um sem tiltækar eru má ráða,
að flotasveit Sovétmanna hafi
safnast saman fyrir sunnan
ísland eða vestur af írlandi
og haldið þaðan norður í
gegnum GIUK-hliðið svokall-
aða. í hliðinu, það er á haf-
svæðinu á milli íslands,
Bretlands og Noregs, höfðu
Sovétmenn raðað kafbátum
til að stöðva flotasveitina.
Önnur svipuð víggirðing var
norðar og enn norðar var sov-
éska flugmóðurskipið Kiev
ásamt fylgdarskipum. í
stuttu máli voru Sovétmenn
að æfa það á Noregshafi,
hvernig þeir gætu komið í veg
fyrir að liðsauki bærist til
Norðmanna á hættu- eða
átakatímum. Sunnar á Atl-
antshafi snerust æfingarnar
einnig um það, hvernig
hindra mætti siglingar á milli
Norður-Ameríku og Vestur-
Evrópu, en þær eru horn-
steinn varnarstefnu NATO.
Þá var það einnig þáttur í
æfingum Sovétmanna, þegar
norðar dró, að verja kjarn-
orkukafbáta sína í Norður-
höfum og hinar risastóru
flotahafnir á Kóla-skaganum,
umhverfis Murmansk.
Þegar til þess er litið, að
þessar flotaæfingar Sovét-
manna hefjast töluvert fyrir
sunnan ísland, hljóta menn
að huga að því, hvaða hlut-
verki landið gegni í þeim
vegna hnattstöðu sinnar. Þeir
sem gerst eiga að hafa kynnt
sér hernaðarstefnu Sovét-
manna hafa bent á það, að í
upphafi átaka um yfirráð á
Norður-Atlantshafi mundi
sovéski herinn reyna að gera
strandhögg í Noregi og leggja
undir sig að minnsta kosti
nyrsta hluta hans. Þar með
fengi herstjórn Sovétmanna
fótfestu nærri Noregshafi og
gæti veitt flota sínum vernd
úr lofti. Þá er því einnig spáð
að strax í upphafi myndu
Sovétmenn reyna að ná tang-
arhaldi á íslandi með einum
eða öðrum hætti, þó ekki væri
nema til þess að tryggja að
héðan yrði ekki ráðist á sov-
ésk herskip. Loks er líklegt að
Sovétmenn myndu leggja
mikið á sig til að gera hernað-
armannvirki í Skotlandi óvirk
á fyrstu stigum átaka.
Þótt að lokum kunni að fást
um það haldgóðar fréttir,
hvar herskip og flugvélar
Sovétmanna sáust í lofti og
ofansjávar í þeim umfangs-
miklu æfingum, sem nú fara
fram, fæst líklega seint upp-
lýst, hvar sovésku kafbátarn-
ir héldu sig í undirdjúpunum í
þessum æfingum. Þessar upp-
lýsingar eru einhver við-
kvæmustu hernaðarleyndar-
mál á Vesturlöndum. Hitt er
eitthvert mesta leyndarmál
Sovétmanna, að á friðar-
tímum hafa þeir komið sér
þannig fyrir á Vesturlöndum,
að þeir ráða yfir sérþjálfuð-
um sveitum, sem eru tilbúnar
til skemmdarverka, hvenær
sem merki er gefið. Frá þess-
um sveitum, svokölluðum
Septnaz-sveitum, hafa land-
flótta Sovétmenn og aðrir
skýrt. Lýsingarnar á þeim
hryðjuverkum sem þær eiga
að stunda í upphafi átaka
hafa víða vakið óhug.
Það er hreinn barnaskapur
að ætla að ísland sé undan-
skilið i Septnaz-áætlunum
Sovétmanna. Hvernig sem
menn líta á málið hljóta þeir
að komast að þeirri niður-
stöðu, að það skipti mestu
fyrir Sovétmenn að ná tang-
arhaldi á íslandi strax á
fyrstu stigum átaka, en helst
að sjálfsögðu áður en þau
hæfust. Framkvæmd þeirra
flotaæfinga sem Sovétmenn
efna til um þessar mundir
staðfesta þessa skoðun.
Þegar um þessi mál er rætt
skiptir auðvitað mestu, að á
friðartímum séu þær ráðstaf-
anir gerðar, sem tryggja að
ekki komi til ófriðar. Með það
markmið í huga eru íslend-
ingar í Atlantshafsbandalag-
inu og eiga varnarsamstarf
við Bandaríkin. Forvarnir eru
öruggasta ráðið til að bægja
frá hættum, á það bæði við
um líf og frelsi þjóða og ein-
staklinga.
Landið þar
forréttindi,
Jóhannesarborg, stærsta borg
Suður-Afrfku, er vestræn borg. Aug-
lýsinga- og Ijósaskilti koma kunnug-
lega fyrir sjónir og byggingar eru
vestrænar. Og þaö sama er að segja
um aðrar stórborgir landsins. A yfir-
borðinu er allt slétt og fellt, en þegar
betur er að gáð er andrúmsloftið
þrungið spennu. Stjórn hvíta minni-
hlutans stendur nú frammi fyrir
mestu erfiðleikum sem upp hafa
komið í samskiptum hvítra og litaðra
kynþátta frá því landið fékk fullt
sjálfstæði áriö 1961. í fyrsta skipti í
aldarfjórðung hafa neyðarlög verið
sett vegna uppþota og óeirða.
Ef lýsa á Suður-Afríku kemur
aðeins eitt orð upp í hugann, Ap-
artheid — aðskilnaður hvítra og
litaðra. Hvítum og svörtum er
bannað með lögum að eiga menn-
ingarlegt, pólitískt, andlegt eða
líkamlegt samneyti. Þegar ég
dvaldist í Jóhannesarborg í síð-
ustu viku var mér ekki í fyrstu
ijóst hve óhugnanleg aðskilnað-
arstefnan er í reynd. Ókunnugur
kemst að vísu ekki hjá því að taka
strax eftir að blökkumenn vinna
flestöll erfiðisstörfin, við bygg-
ingarvinnu, vegagerð, þjónustu og
yfirleitt þau störf sem illa eru
launuð og þar sem lítillar mennt-
unar er krafist. í þessu efni er
Suður Afríka ekki frábrugðin
mörgum Vesturlöndum, þar sem
fólk af lituðum kynþætti sinnir
störfum, sem hvítir líta ekki við.
Soweto, systurborgar Jóhannes-
arborgar, að ég gerði mér fyllilega
grein fyrir siðleysi aðskilnaðar-
stefnunnar. Ömurleikinn sem við
blasti var meiri en orð fá lýst. Ap-
artheid tryggir hvíta minni hlut-
anum efnahagsleg, félagsleg og
pólitísk forréttindi, en langflest-
um þeirra, er bera annan hör-
undslit, fátækt og ömurleg lífs-
kjör.
Soweto
í Soweto, sem er stærsta borg
blökkumanna í Suður-Afríku býr
samkvæmt opinberum tölum um
ein milljón manna. Það er hins
vegar talið að allt að 500 þúsund í
viðbót búi þar ólöglega. Eitt helsta
einkenni aðskilnaðarstefnunnar
er styrk stjórn yfir lífi svartra.
Fjölskyldur sem hafa leyfi til að
búa í borginni eru skráðar í ákveð-
ið hverfi, á ákveðna götu og loks í
tiltekið hús. Annars staðar mega
Ef lýsa ætti Suður-Afríku kemur að-
eins eitt orð upp í hugann, apartheid
— aðskilnaðarstefnan. Hvítum og
svörtum er bannað með lögum að
eiga pólitískt, félagslegt, andlegt og
líkamlegt samneyti. Á mörgum stöð-
um er jafnvel bannað að fólk af ólík-
um litarhætti noti sama salerni. í
þessum tilfellum er aðeins hvítum
veittur aðgangur að klósettinu, en
stutt frá var sérstakt salerni fyrir
svarta heldur ömurlegra.
fjölskyldurnar ekki búa. Ætli þær
sér að flytja verða þær að fá sér-
stakt leyfi yfirvalda, sem er ekki
hlaupið að, þar sem margar hindr-
anir skriffinnskunnar eru í vegin-
um.
Aðbúnaður íbúanna er misjafn.
Langflestir búa í Iágreistum,
hlöðnum húsum og lögum sam-
kvæmt mega ekki feiri en tvær
fjölskyldur búa í sama húsinu. Að
meðaltali eru 15 einstaklingar um
hverja íbúð, sem oft er ekki stærri
en 40 til 60 fermetrar.
Húsunum er ekki haldið við,
umhverfi þeirra minnir helst á
ruslahauga og víða má sjá merki
uppþota — brunna bíla. Hið opin-
bera á flest húsanna, en 40%
þeirra eru leigð til 99 ára, sem
þýðir í raun að þau eru í eigu við-
komanda. En í miðri fátæktinni
rís fallegt hverfi einbýlishúsa, þar
sem hinir betur settu í samfélagi
svartra eiga heimili, þar á meðal
Desmond Tutu, biskup handhafi
friðarverðlauna Nóbels. í daglegu
tali er hverfið oft kallað Beverly
■
Aðbúnaður svartra er víðast ömurlegur og umhverfi sóðalegt. Meðaltekjur svartra í Soweto eru um 10 þúsund krónur
á mánuði, en eru enn lægri til sveita.
Soweto er stærsta borg blökkumanna í Suður-Afríku. Samkvæmt opinberum
tölum eru íbúarnir um ein milljón, en talið er að minnsta kosti 500 þúsund
búi þar ólöglega. Að meðaltali búa um 15 einstaklingar í húsum svipuðum
þeim sem hér sjást.
Hills Soweto-borgar.
Soweto hefur sjálfstæðan fjár-
hag og borgarstjórnin annast
stjórn húsnæðismála, velferðar-
mála o.fl. sem heyrir undir sveit-
arstjórnir. Frá árinu 1982, þegar
reglur voru settar um sjálfstjórn
svartra, hefur 29 borgum, kaup-
stöðum og kauptúnum verið veitt
sjálfstæði, mismikið þó. Ríkis-
stjórnin aðstoðar þessar heima-
stjórnir með ýmsum hætti, eink-
um fjarhagslega. Sú aðstoð minnir
þó frekar á þegar þeir betur settu
láta brauðmola falla af borðum
sinum til að friða slæma sam-
visku.
Meðaltekjur fjölskyldna í Sow-
eto á mánuði eru 450 rands eða
rúmar 10 þúsund íslenskar krón-
ur, þar af greiða þær um 2.100
kronur í leigu. 380 skólar eru í
borginni, þar á meðal menntaskól-
ar, tækni- og háskólar. Bankar og
byggingafyrirtæki eru 10, bens-
ínstöðvar 29, bókasöfn (fyrir utan
skólasöfn) eru 5, pósthús 5, kvik-
myndahús 4, sundlaugar 5, dans-
staðir 4, lögreglustöðvar (sem eru
nær eingöngu mannaðar svörtum
lögregluþjónum) eru 6, og ein
slökkviliðsstöð er í Soweto og ein
heisluræktarstöð. Þessar upplýs-
ingar eru fengnar úr opinberri
skýrslu og hér settar fram til að
lesendur geti betur áttað sig á
ástandinu í Soweto, sem er eitt
stærsta fátækrahverfi heims.
Neyðarlögin
Það skal engan undra að jarð-
vegur sem þessi verði uppspretta
mikillar óánægju, sem á stundum
brýst fram á stumdum í ofbeldis-
verkum. Það eru hins vegar ekki
þeir verst settu sem þar eiga hlut
að máli, heldur fyrst og fremst
menntamenn og námsmenn.
Orsakanna er að leita í tvískinn-
ungi stjórnvalda, gagnvart svört-
um.
Á undanförnum árum hefur
verið byggt upp menntakerfi fyrir
svarta — tækniskólar og háskólar
hafa verið stofnaðir. (Menntakerf-
ið er skipulagt eftir hörundslit
manna í Suður-Afríku, eins og
margt annað). Á sama tíma og
velmenntuðum tæknifræðingum,
verkfræðingum og öðrum háskóla-
borgurum hefur fjölgað hafa
stjórnvöld ekki veitt svörtum auk-
ið frelsi í atvinnulífinu, sem er
forsenda þess að menn fái að njóta
þeirrar menntunar sem þeir þeir
hafa. Þannig horfa svartir
menntamenn upp á að geta aldrei
notið hæfileika sinna, og á sama
tíma eru hvítir menn ætíð teknir
fram yfir, án tiltils til hæfileika.
Vegna þessa hneigjast margir
svartir til sósíalisma og kommún-
isma.
Andrúmsloftið í Suður-Afríku
er eins og áður segir rafmagnað,
uppþot, óeirðir og ofbeldisverk
hafa færst í aukana. Sum erlend
blöð hafa líkt ástandinu við borg-
arastyrjöld. Þegar ég var á ferð
um Soweto fyrir réttri viku ásamt
fleirum í langferðabíl þótti nauð-
synlegt að tveir brynvarðir herbíl-
ar væru með í förinni. Opinber
stofnun, sem fer með málefni
borgarinnar, skipuleggur útsýnis-
ferðir fyrir ferðamenn um Soweto
og ber það óneitanlega keim af því
þegar menn ferðast um þjóðgarða
til að sjá villidýr.
Daginn eftir að ég fór um Sow-
eto gerðu nokkrir blökkumenn at-
lögu að heimili borgarstjórnar í
Soweto og brenndu það. Sama dag
var var langferðabíll þýskra og
bandarískra ferðamann grýttur.
Allt fram að síðastliðnum laug-
ardegi, þegar P.W. Botha lýsti yfir
neyðarástandi, fór ofbeldisverkum
fjölgandi, ekki aðeins í Soweto
heldur einnig í öðrum borgum
svartra. Frá því í febrúar á síðasta
ári hafa um 430 svartir fallið í
óeirðum.
Þetta er í fyrsta skipti sem
neyðarástandi er lýst yfir í Suð-
ur-Afríku í 25 ár. 30. mars 1960
var neyðarástandi lýst yfir, en níu
dögum áður höfðu 67 blökkumenn
fallið fyrir byssukúlum lögregl-
unnar í Sharpeville og viku seinna
voru Afríska þjóðarráðið og Sam-
afríkanska ráðið bönnuð. Flestir
leiðtoga blökkumanna voru
hnepptir í varðhald, þar á meðal
Nelson Mandela. I kjölfarið fylgdu
mikil uppþot, sem kostuðu yfir 600
mannslíf.
Neyðarástandið nú endurspegl-
ar í raun þær ógöngur sem að-
skilnaðarstefnan er komin í. Þetta
gera margir hvítir menn sér ljóst,
enda vex meðal þeirra andstaðan
við Apartheid, sérstaklega meðal
ungs fólks. Þeir gera sér ljóst að ef
ekki koma til umbætur í stjórn-
arfari Suður-Afríku mun ástand-
ið, sem sum vestræn blöð hafa líkt
við borgarastyrjöld, enn versna. Á
hinn bóginn eru margir hvítir
menn sem líta á menn af lituðum
kynþætti sem óæðri verur, eins-
konar vinnudýr, en þeir eru í
minnihluta. Mikill meirihluti
hvítra hræðist breytingar og vill
forðast í lengstu lög að veita þeim
pólitísk réttindi.
Breytingar í sjónmáli
Það er margt sem bendir til þess
að breytinga sé að vænta í Suður-
Afríku. Hvíti minnihlutinn horfist
í augu við þá staðreynd að svartir
munu ekki lengur una við sinn
hlut.
í Suður-Afríku eru í raun tvö
ólík þjóðfélagskerfi. Kapítaliskt
hagkerfi fyrir hvíta minnihlutann
og sósíalískt fyrir aðra þegna, þar
sem vald ríkisins er nær ótak-
markað og það skipuleggur og
ræður stórum hluta lífs einstakl-
inga af lituðum kynþætti. Þessu
eru stjórnvöld knúin til að breyta.
Annað vandamál sem knýr
hvíta minnihlutann til að bæta
þjóðfélagsstöðu svartra er skipt-
ing íbúanna eftir litarhætti. Um
19% íbúa Suður-Afríku eru hvít,
67% eru svört, 11% kynblendingar
og um 3% eru komin frá Asíu.
Mikil fjölgun meðal svartra mun
knýja stjórnvöld til aðgerða. Búist
er við að svörtum borgarbúum
fjölgi um helming til ársins 2000, í
18 milljónir. Þá er einnig reiknað
með að fjölgun svartra á landsvísu
verði svipuð, þ.e. þeim fjölgi úr 18
milljónum í 36 milljónir. Á sama
tíma verður lítil eða engin fjölgun
meðal hvítra.
Það má þegar sjá ýmsar breyt-
ingar í frjálsræðisátt. Heima-
stjórnarlandið Bophutatswana,
sem er norður af Jóhannesarborg,
er dæmi um slíkt. Þar gilda ekki
aðskilnaðarlögin, hörundslitur
skiptir ekki máli. Þá hefur svört-
um verið leyft í fyrsta skipti að
taka lán í bönkum og stofna til
eigin atvinnurekstrar innan borg-
armarka svartra.
Haldi hagvöxtur áfram og at-
vinnulífið að styrkjast í Suður Af-
ríku hlýtur staða svarta meiri-
hlutans efnahagslega og félags-
lega að batna. Hæfileikar verða
metnir meira en hörundslitur.
Þetta þarf þó ekki að þýða að völd
hvítra minnki að sama skapi.
Þvert á móti má rökstyðja að þeim
verði auðveldara að halda um
stjórnartaumana, því með aukn-
um þjóðartekjum aukast tekjur
ríkisins og fjárhagslegt bolmagn
þess til að standa straum af her og
lögreglu og þar með halda uppi
lögum og reglu.
Það sem hvítir menn hræðast
hvað mest við að veita svörtum
kosningarétt er að jafnframt er
þeim gefið vald til að hafa áhrif á
tekjudreifinguna. Því verður ekki
á móti mælt að lágir skattar á ein-
staklinga og fyrirtæki hafa verið
hvati fyrir efnahagslífið. Líklegt
er að aukin áhrif svartra leiði til
hærri skatta og meiri miðstýr-
ingar efnahagslífsins og við það
geta hvítir ekki sætt sig við. Það
virðist því vera nauðsynlegt að
kynþættirnir komist að samkomu-
lagi um nýja stjórnarskrá, þar
sem vald ríkisvaldsins verður
takmarkað og frjálst markaðsk-
erfi tryggt. Spurningin er hins
vegar sú hvort efnahagsleg þróun
verði til þess að auðvelda slíkt
samkomulag. Því meiri framfarir,
því auðveldara verður það. Það er
af þessum ástæðum sem margir
leiðtogar blökkumanna eru mót-
fallnir efnahagslegum þvingunum
vesturlanda gegn Suður-Afríku og
samdrætti í fjárfestingum vest-
rænna fyrirtækja. Ég átti þess
kost að hitta nokkra af borgar-
stjómarfulltrúum í Soweto og þeir
voru allir sammála um að ef fjár-
festingar fyrirtækja og umsvif
þeirra minnkuðu leiddi það til
þess að enn verra yrði en áður að
leysa vandamál Suður-Afríku.
Desmond Tutu biskup hefur ekki
látið í ljós efasemdir varðandi
þessar röksemdir, en hann hefur
sagst styðja það að vestræn fyrir-
tæki hverfi frá landinu innan fár-
ra ára verði ekki breytingar á
réttarstöðu svartra.
Að lokum
Vesturlönd geta haft mikil áhrif
á þróun mála í Suður-Afríku.
Stjórnvöld eru mjög viðkvæm
fyrir dómi Vesturlanda og vilja
ekkert frekar en vera tekin í sam-
félag þeirra. Það má þó engan ve'g-
inn líkja Suður-Afríku við alræð
isríki, því fer fjarri að svo sé. Fjöl
miðlar eru til dæmis frjálsir og !>■
nokkur tímarit séu bönnuð af póli
tískum ástæðum og siðferðisleg-
um eru blöð ekki ritskoðuð. Svart
ir jafnt sem hvítir hafa fullt
málfrelsi og eru ekki sóttir til
saka fyrir það sem þeir segja.
Þessa staðreynd undirstrikuðu
borgarfulltrúarnir í Soweto ræki-
lega þegar þeir gagnrýndu stjórn-
völd harðlega. Á hinn bóginn er
bannað eins og hér á íslandi að
hvetja til uppþota og ofbeldis-
verka.
Þeir hvítu menn sem ég hitti og
eru andstæðingar aðskilnaðar-
stefnunnar lögðu allir áherslu á að
vandamál Suður-Afriku yrðu ekki
leyst með friðsamlegum hætti
nema því aðeins að frjálsræði í
efnahagslífinu yrði tryggt eða eins
og þeir sögðu: „Markaðurinn er
litblindur.“
Texti: Óli Björn Kárason.
Vestmannaeyjar:
Hátt f hundrað manns
undirbúa þjóðhátíð
VeKtmannaeyjum, 21. júlí.
„UNDIRBÚNINGURINN fyrir þjóðhátíðina hefur gengið mjög vel
enda veðrið verið með afbrigðum gott, sól og logn í Herjólfsdal uppá
hvern einasta dag og er reiknað með slíku blíðviðri fram í septem-
ber. Við höfum ekki þurft að vinna neinn hlut tvisvar og félagar hafa
mætt ágætlega til starfa en allt byggist þetta á sjálfboðavinnu. Ég
gæti trúað að 80—100 manns leggi félaginu lið við undirbúning
þjóðhátíðarinnar," sagði Olafur Jónsson, formaður Þjóðhátíðar-
nefndar knattspyrnufélagsins Týs í samtali við Morgunblaðið.
Þjóðhátíð Vestmannaeyja verð-
ur haldin í Herjólfsdal um versl-
unarmannahelgina, þriggja daga
og þriggja nátta hátíð, dagana 2.,
3. og 4. ágúst. Raunar hefst hátíð-
in strax á fimmtudagskvöldið með
sérstökum upphitunardans-
leikjum á Skansinum og í Sam-
komuhúsinu. Þjóðhátíðin verður
sett kl. 14 á föstudag og þá mun
prestur okkar Eyjabúa, séra
Kjartan Örn Sigurbjörnsson,
flytja hugvekju. Dagskrá verður
alla dagana og vandaðar kvöld-
vökur öll kvöldin þar sem fjöl-
margir skemmtikraftar koma
fram. Öll kvöldin verða síðan
dansleikir á tveimur pöllum fram
undir morgun. Á stærri danspall-
inum spilar hljómsveitin Xport og
Pálmi Gunnarsson og á minni
pallinum hljómsveitin Lífsmark.
Þá er í ráði að setja upp sérstakan
diskódanspall fyrir yngra fólkið.
Meðal skemmtikrafta sem koma
fram á kvöldvökunum má nefna:
Xport og Pálma Gunnarsson,
Mannakorn, Blúsbandið, Lífs-
mark, Helga og Hermann Inga
Hermannssyni, Magnús Eiríksson
lagasmið, leikarana Sigurð Sigur-
jónsson og Randver Þorláksson,
leikhópinn Svart og sykurlaust,
Hauk Morthens, Kristinn Bjarna-
son lagasmið og söngvara og
Lúðrasveit Vestmannaeyja.
Hefðbundin atriði á þjóðhátíð
verða á sínum stað á dagskránni.
Brenna á Fjósakletti á miðnætti
föstudagskvöldsins, nú stærri og
veglegri en oftast áður. Á laugar-
dagskvöldið verður stórkostleg
flugeldasýning og bjargsig verður
sýnt á föstudaginn. Á sunnudags-
kvöldið verður tendraður varðeld-
ur og upphafinn brekkusöngur.
Keppt verður í frjálsum íþróttum
þjóðhátíðardagana og einnig í
handknattleik. f dalnum verður
Tívolí fyrir krakkana og einnig
verður hægt að keppa í minigolfi.
Sú nýbreytni verður á dagskránni
á föstudaginn að efnt verður til
djasstónleika í Herjólfsdal þar
sem Blúsbandið og fleiri munu
koma fram.
Eins og tíðkast hefur í áraraðir
hefur verið samið sérstakt þjóð-
hátíðarlag og er lagið í ár eftir
Lýð Ægisson skipstjóra en textinn
eftir Guðjón Weihe. Þá er gefið út
vandað og fjölbreytt þjóðhátíðar-
blað uppá 120 síður og er ritstjóri
þess Grímur Gíslason. Aðgangs-
eyrir að þjóðhátíðinni verður kr.
1.500 en börn og ellilífeyrisþegar
fá frían aðgang. í þessu verði er
innifalinn aðgangur að svæðinu,
öll skemmtiatriði og dansleikir í
Herjólfsdal í þrjá daga og þrjár
nætur. Ferðaskrifstofa Vest-
mannaeyja býður upp á pakka-
ferðir með Herjólfi og aðgangseyri
á þjóðhátíðina á kr. 2.053. Flug-
leiðir munu sem fyrr halda uppi
loftbrú milli lands og Eyja um
þjóðhátíðardagana og er á döfinni
hjá Flugleiðum að fljúga einnig
frá Hellu.
Þjóðhátíðin í Vestmannaeyjum
á sér orðið merka hefð, meira en
aldargamla, og hefur hún öðlast
fastan sess sem ein fjölmennasta
og best skipulagða útihátíð lands-
MorKunblaftid/Torfi Haraldsson
Þjóðhátíðarnefnd Týs: Ólafur Jónsson, Arndís Sigurðardóttir og Jakob lAr
usson.
ins. Það eru íþróttafélögin í Eyj-
um, Týr og Þór, sem skiptast á um
að halda þjóðhátíðina og hefur all-
ur hagnaður af henni runnið til
íþrótta- og æskulýðsstarfs í Vest-
mannaeyjum. Eitt af mest áber-
andi einkennum þjóðhátíðarinnar
er það að á þjóðhátíð skemmta sér
saman jafnt ungir sem aldnir í
sátt og samlyndi.
„Við höfum lagt óvenjumikið í
skreytingar hátíðarsvæðisins í
Herjólfsdal í ár, sem eflaust eiga
eftir að njóta sín vel í hinu stór-
kostlega umhverfi dalsins. Við
vonum að hátiðin fari sem best
fram eins og endranær og fólk eigi
góðar endurminningar frá þessari
þjóðhátíð," sagði ólafur Jónsson,
formaður þjóðhátíðarnefndar Týs
þegar Mbl. truflaði hann frá störf-
um í Herjólfsdal um helgina. Ekki
vildi Ólafur spá í það hvað margt
fólk þeir fengju í dalinn á þjóðhá-
tíðina en sagðist hafa það á til-
finningunni að aðsókn yrði mjög
góð sem jafnan áður.
- hkj.