Morgunblaðið - 24.07.1985, Blaðsíða 39
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 24. JÚLl 1985
39
Kjarnfóðurgjald-
ið og neytendurnir
— eftir Agnar
Guðnason
í hvert sinn sem breytingar
hafa verið gerðar á kjarnfóður-
gjaldinu er engu líkara en hafin sé
styrjöld milli framleiðanda og
neytenda. Þeir sem stjórna þess-
um styrjaldaraðgerðum eru örfáir
hænsnabændur og forystumenn
Neytendasamtakanna. Þær blekk-
ingar, sem gripið er til, eru heldur
óvandaðar. Þar er fyrst og fremst
reynt að fá neytendur til að mót-
mæla kjarnfóðurgjaldinu með því
að nefna ógnvekjandi tölur um
hækkun á verði eggja, svínakjöts
og kjúklinga. Nú undanfarið hefur
verið rætt um 15—25% hækkun
vegna kjarnfóðurgjaldsins. Flest-
ir, ef ekki allir framleiðendur ali-
fugla- og svínaafurða, vita að
þetta er ekki rétt. Það er ákveðið
að endurgreiða hluta gjaldsins og
allar líkur á að það verði % hlutar
þess. Ef ekkert yrði endurgreitt,
þá gæti mesta hækkun orið 16%.
Miðað við fyrirhugaða endur-
greiðslu hefur kjarnfóðurgjaldið í
för með sér 4,0—5,5% hækkun á
afurðum alifugla- og svína. Er
miðað við smásöluverð.
að útfluttar mjólkurafurðir skil-
uðu ekki einu sinni verði erlendra
aðfanga við framleiðsluna árið
1980.
Kjarnfóðurgjaldið var hugsað
sem tæki til að stjórna framleiðsl-
unni. Það má eflaust deila um
hversu vel hefur tekist til með
það. Meginhluti kjarnfóðurgjalds-
ins hefur verið endurgreitt bænd-
um.
Upphaflega var eingöngu um að
ræða skattlagningu vegna fram-
leiðslustjórnunar og allt sem inn
kom fór í Kjarnfóðursjóð. Á þessu
hefur verið gerð breyting. Nú er
lagt 50% gjald á cif-verð fóður-
vörunnar og það gjald rennur í
ríkissjóð.
Einnig er lagt á 80% gjald, sem
að öllum líkindum verður að
mestu endurgreitt búvörufram-
leiðendum. Reglur um endur-
greiðslu verða birtar í dag eða
næstu daga. Ég vona að allir geti
skilið að það er ekki hægt að
leggja t.d. 100% gjald á kýrfóður-
blöndu en aðeins 10% á heilfóður
handa varphænum. Kúabændur
mundu einfaldlega kaupa hænsna-
blönduna. Þess vegna verður að
finna skynsamlega leið til að
endurgreiða hluta af gjaldinu til
alifugla- og svínabænda.
Það verður að leggja sama gjald
á allt fóður en haga svo endur-
greiðslunni með tilliti til markað-
arins. Eins og er þá er ekki um
offramleiðslu að ræða á svína- eða
alifuglakjöti, þess vegna þarf eng-
ar sérstakar ráðstafanir nú til að
stjórna þeirri framleiðslu.
VerÖlag, kjarnfóður-
gjaldið og endurgreiðslur
Lengi vel var ekki mjög mikill
verðmunur á búfjárafurðum hér
og í nágrannalöndum okkar. Fyrir
um 10 árum eða svo fengu bændur
í mörgum Evrópulöndum hærra
verð fyrir dilkakjöt en íslenskir
bændur. Það má nefna að hrossa-
kjöt hefur oftast verið mun ódýr-
ara hér á landi en í öðrum löndum.
Aftur á móti hefur verðlag á eggj-
um, kjúklingum og svínakjöti ver-
ið langtum lægra en í öðrum lönd-
um nema þá helst í Noregi. Þetta
hefur ekkert breyst þrátt fyrir
stækkun þessara búa hér á landi
og afurðameiri fugla. Verulegar
hækkanir hafa orðið á hefðbundn-
um búvörum á síðustu árum vegna
hækkaðs framleiðslukostnaðar.
En hækkun á afurðum alifugla og
Agnar Guðnason
„Það getur varla hugs-
ast að svína- og alifugla-
bændur ætlist til þess,
að fóðurblöndur handa
mjólkurkúm séu skatt-
lagðar en fóðrið í ali-
fugla og svín undanþeg-
ið skatti?“
svína hefur síst verið minni. Verð-
lag á þessum afurðum hér á landi
stafar ekki af háu verði á fóður-
blöndum. Það eru allt aðrar
ástæður sem liggja þar á bak við
og þar gætu þessir framleiðendur
helst lagfært hjá sér, til að lækka
verð á þessum afurðum.
Það hefur lengi verið stefna DV
að gera sem minnst úr hefð-
bundnum landbúnaði en í stað
þess að gera veg hænsnabænda
sem mestan. Það kalla þeir hjá DV
þjóðlega reisn.
Þeir hafa fengið lítinn hóp neyt-
enda til að trúa því að skipulag í *-
sölumálum þeirra er stunda alif-
uglarækt væri til fyrirmyndar.
Þetta er að nokkru það sjónarmið
sem fram kemur hjá forystu-
mönnum Neytendasamtakanna.
Þessi áróður er furðulegur og það
verður að líta svo á að hann stafi
fyrst og fremst af vanþekkingu en
ekki illgirni.
Það má búast við að hjá mörg-
um alifuglabóndanum sé andstaða
gegn skattinum fyrst og fremst
vegna þess, að nú er ætlast til að
þeir leggi fram skýrslur um sölu
þessara afurða til að geta fengið
endurgreiðslu. Það getur varla
hugsast að svína- og alifugla-
bændur ætlist til þess, að fóður-
blöndur handa mjólkurkúm séu
skattlagðar en fóðrið í alifugla og
svín undanþegið skatti.
í staðinn fyrir þetta eilífa rifr-
ildi ættu alifuglabændur að taka
upp ný vinnubrögð. Þeir eiga að
ræða saman og koma með góðar
tillögur um endurgreiðslu á kjarn-
fóðurgjaldinu. Það er heldur óvið-
kunnanlegt að bændur skuli ekki
geta komið sér saman og starfað
saman. Það er slæmt ef kjúkl-
ingabændur telja sig yfir aðra
bændur hafna, aðeins af því að
þeir nota erlent fóður.
Höfundur er blaðaíulltrvi bænda-
samtakanna.
Hvers vegna
kjarnfóðurgjald?
Fyrir um 5 árum var í fyrsta
sinn lagður sérstakur skattur á
innflutt kjarnfóður og fóðurblönd-
ur. Fyrir þann tíma eða allt frá
árinu 1964 voru fóðurblöndur
mjög ódýrar hér á landi miðað við
verð á sambærilegum vörum í
nágrannalöndum okkar. Innflutt
fóður var í mörg ár ódýrara en
heimaaflað fóður. Þannig var það
mjög hagstætt fyrir kúabændur
að nota mikið af fóðurbæti til að
framleiða mjólk. Þjóðhagslega
borgaði þetta sig illa. Vegna þess
Ásmundur R. Richardsson
tóku í taumana og gerðu aumingja
ökumönnunum ómögulegt að aka
beint. Ég gæti bara best trúað að
lögreglan hafi tekið í taumana og
komið í veg fyrir að það tæki yrði
notað aftur því erfitt hefur verið
að finna út hver hafði smakkað
áfengi undir stýri og hver ekki,
sérstaklega um helgar.
En þetta er gömul saga. Búið og
gert. Én gaman væri að vita hvort
klettarnir okkar ætluðu að mal-
bika á eftir fræsaranum skemmti-
lega eða hvort við ökumennirnir
eigum að aka munstrið niður eins
og forðum.
Hitt er svo annað að athygli
ökumanna er til muna skarpari í
dag en hún var í gær og er þá
tilgangnum kannski náð.
Með bjartsýniskveðjum um
betri tíð.
Höfundur er verslunarmaður og
bílaeigandi.
Konsúlshjónin
í Malaga
Texti og myndir: FRIÐRIK Á. BREKKAN
Ræðismannsskrifstofa íslands í Malaga er við
höfnina í allstórri íbúðarblokk á annarri hæð.
íslenzki fáninn og skjaldarmerki mætir þeim
sem þar koma og það eru ekki fáir. Þar ráða
ríkjum ræðismannshjónin, Marín og Jean
Briand de Crevecoeur.
Marín er Reykvíkingur, Gísla-
dóttir, Jónssonar og Guðrúnar
Magnúsdóttur. Hinum danska
manni sinum, Jean, kynntist hún
á balli í Sjálfstæðishúsinu og
endaði sá dans með hjónabandi
og 20 ára dvöl i Kaupmanna-
höfn, þar sem Jean vann i Græn-
landsmálaráðuneytinu, en Marin
vann um 15 ára skeið hjá stóru
tryggingarfyrirtæki þar í borg
og sá um 50 tryggingarsölu-
umboðsmenn um alla Danmörk,
bókhald þeirra og uppgjör og
varð reksturinn all umsvifa-
mikill. „Ég ætlaði að vera í mán-
uð, en árin urðu 15,“ segir Marín
og kimir. Jean eiginmaður Mar-
ínar er af frönskum ættum, en
auk þess af meiði þeirrar þekktu
Scavenius-ættar sem fyllti raðir
helztu stjórendur Dana um ára-
raðir. Afi Jeans starfaði við
dönsku gæzluskipin hér við land,
forvera Landhelgisgæzlunnar,
en varð svo aðmíráll i danska
sjóhernum.
Fjölskylda Jeans tengist á
margan hátt Isla.idi og sögu
landsins og er mikil gæfa okkar
að Jean skuli og vera tengdur
landinu og vinna i þágu Islands
ásamt eiginkonu sinni í Malaga.
Það er mikill gestagangur og
mikið að gera á sumrin þegar
islenzkir ferðamenn fjölmenna
Ú_______________
Marín á skrifstofu sinni.
Marín og eiginmaður hennar, Jean Briand de Crevecoeur, i heimili
þeirra í Malaga.
til Torremolinos. Alls kyns
vandamál koma upp, möguleg og
ómöguleg, en það er reynt eftir
beztu getu að leysa úr þeim.
Marga forvitnilega muni og
minningar ber á góma í samræð-
um okkar. Myndir Eyfells prýða
veggina, dönsk húsgögn og fs-
lenzk stemmning i bland við
góða veðrið og loftslagið ber vott
um hamingjusöm hjón, ánægð
með starf og líf.
Við fluttum hingað árið 1969,
eigum tvö börn, son og dóttur, og
búa þau bæði hér i Malaga. Þá
eigum við eitt barnabarn. Það
hefur margt skemmtilegt skeð,
við höfum kynnst góðum þver-
skurði íslendinga hér. Ferða-
skrifstofumenn og konur, ferða-
menn, listamenn og vitaskuld
ævintýramenn sem lenda i vand-
ræðum. Það er ekki hægt að
hjálpa öllum, en við reynum eft-
ir beztu getu að greiða úr vand-
ræðum.
„Það var skemmtilegur tími
þear Forseti tslands, Vígdís
Finnbogadóttir, kom hér f óop-
inbera heimsókn í fyrra. Allt var
stopp hér í götunni fyrir neðan,
mikið um að vera, ógleymanleg-
ur tími sem okkur þótti afar
vænt um og hlökkum við til þess
að fá forsetann á ný i heimsókn
þegar Spánarheimsókn verður
næst á dagskrá.
Við förum heim til Islands ár-
lega til þess að viðhalda tengsl-
unum og er alltaf gott að koma.
Það er barið að dyrum hjá
Marín í Malaga og embættis-
verkin kalla. Við kveðjum þessa
ágætu fulltrúa Islands og Dan-
merkur í Malaga, göngum saman
strandgötuna um stund og höld-
um síðan frá Malaga í kvöldsól-
inni.
■VK