Morgunblaðið - 31.07.1985, Blaðsíða 44

44
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 31. JÚLÍ 1985
V egagerð
á yillígötum
- eftir Magnús
Andrésson
í Borgarfirði er búið að byggja
nýja brú yfir Hvítá á Kljáfossi hjá
Hurðarbaki og Síðumúia og var
hún opnuð á föstudaginn var.
Þann sama dag átti ég ieið um
þessa nýju brú á leið minni um
Geldingadraga úr Reykjavík, að
Laugarmel í Hvítársíðu. Þegar ég
kom upp á brúna heltók mig orðið
„Nánös“. Ástæða þess var sú er ég
ætla nú að reyna að lýsa og koma
til ferðamanna er þarna eiga leið,
svo þeir aki með sérstakri varúð
þarna um. Meðan gamla brúin var
þarna, datt engum í hug að hægt
væri að mætast á henni, enda var
hún held ég 2,60 m breið og með
háum handriðum sem báru hana
uppi og þótt vegurinn að henni
væri bæði brattur og mjór og
stórhættulegur vegna hálku og
hæðar niður í ána þá veit ég ekki
til að þarna hafi nokkurn tímann
orðið slys á mönnum eða farar-
tækjum síðan brúin var byggð ár-
ið 1920. Ástæða þess mikla láns
held ég að liggi í augum uppi, brú-
in sjálf sá um að aðvara ferða-
menn, það blasti við að brúin og
umhverfi hennar mundi vera stór-
hættulegt og það hve augljós
hættan var hefur áreiðan/ega
komið í veg fyrir öll slys.
Þá er ekki úr vegi að mynda sér
skoðun um framtíð þessarar nýju
' brúar með tilliti til slysahættu.
Brú þessi er felld inn í nýja
veglínu sem myndar stórt öfugt S,
mér sýnist það muni vera tákn-
rænt að essið er öfugt því allt
veldur þetta mannvirki fólki, sem
þekkir þennan stað og umhverfi
best, áhyggjum. Ég reikna með að
þessi vegur, sem er önnur aðalleið-
in frá Reykjavík til Norðurlands,
muni verða það breiður að hægt
verði að mætast á honum á öllum
farartækjum þar til kemur að
brúnni nýju, þá allt í einu mjókkar
vegurinn yfir hana, þar sem alls
ekki má henda óhapp, vegna hæð-
arinnar á veginum og brúnni yfir
ánni. Það er augljóst að hendi
þarna slys og farartæki kastist út-
af, þá sér hæðin á veginum og áin
um afganginn. Ekkert annað en
dauðaslys gæti hent þarna ef útaf
er ekið. Nýja brúin er miklu hærri
en gamla brúin og þess vegna mun
meiri fallhæð niður í ána og þeim
mun óhugnanlegra að hugsa til
þess að einhver lenti þarna útaf.
Nú, ég held ég megi segja að öllum
sem hafa skoðað þetta er óskilj-
anlegt af hverju brúin er ekki höfð
tvíbreið á þessari miklu umferðar-
æð og þessum stórhættulega stað.
Þarna á trúlega að notast við þessi
hefðbundnu hættumerki og fela
þeim varðveislu lífs þeirra er eiga
leið um. Ekki finnst mér það full-
nægjandi. Þá er ekki heldur úr
vegi að virða fyrir sér hvernig
vegagerðin ætlar að haga vega-
mótunum eftir að yfir brúna kem-
ur fyrir vegfarendur er fara Geld-
ingadraga og Hestháls á leið sinni
til Norðurlands og hugsanlega
vita af vegi, sem lítið er talað um
og enn minna merktur og liggur
yfir Grjótháls úr Þverárhlíð til
Norðurárdals og styttir Norður-
leiðina um 30 km eða meira. Leið
þessi er af öllum sem ég hef heyrt
í, talin sérstaklega falleg og fær
öllum litlum bílum. Þeir bílar er
koma yfir Kljáfoss og ætla til
Norðurlands um Grjótháls eða í
Hvítársíðu skyldu ekki auka hrað-
ann strax og brúnni sleppir því nú
þurfa þeir að vanda sig á væntan-
legum vinkilvegamótum er taka
skal með farartækið hallandi,
öfugt við beygjuna. Og af hverju
skyldi þetta nú allt vera hannað
svona, jú ástæðan mun vera
draumur þeirra Borgnesinga að
öll umferð milli landshluta, er
sker Borgarfjörð, skuli fara um
Borgarfjarðarbrú. Þessi viðleitni
þeirra til að ráða því hvaða leiðir
menn velja, gengur ekki betur en
svo að þótt Dragavegurinn megi
heita torfær vegna skorts á við-
haldi þá sýna umferðarteljarar að
varanlegt slitlag muni verða lagt á
Magnús Andrésson
„Ég hef verið að virða
þessi fyrirhuguðu
mannvirki fyrir mér
núna undanfarið því
þessi vegamótatilfærsla
snertir land, sem mér
hefur verið falið að
varðveita til næstu
kynslóðar.“
þessa leið á næstu árum, eftir því
sem vegagerðarmenn sögðu mér.
Eins og nú hagar til eru þessi
vegamót því þyrnir í þeirra aug-
um, því vegurinn frá brúnni liggur
beinn til Þverárhlíðar og Grjót-
háls með vegamótum til Borgar-
ness í vinkil.
Nú á hins vegar að snúa þessu
alveg við, þótt mér sýnist það
blasa við að sú umferð er kemur
yfir Dragann og Hestháls og ætlar
til Norðuriands muni reyna að
komast Grjótháls til Norðurárdals
og stytta leiðina um 30 km eða
meira og njóta þeirrar fegurðar er
Þverárhlíð og Grjótháls hafa uppá
að bjóða. Umferð sú er færi Hvít-
ársíðu notaði líka þessi vegamót,
svo að umferðin um Kljáfossbrú,
er þyrfti að taka Borgarnesaf-
leggjarann, virðist síst meiri en sú
umferð er færi um Grjótháls og
Hvítársíðu og þvf ekki ástæða til
að gera upp á milli þessara leiða.
Auðvelt væri að laga þessi vega-
mót með því einu að víkka eitt-
hvað beygjuna frá brúnni inn á
Borgarnesveg. Liggur það mjög
vel við bæði hvað landið snertir og
brúna nýju og kostaði smámuni
miðað við að byggja bogann og
fara þar bæði yfir djúpa gróf og
lægð í landinu og ennfremur
sneiða af túnum frá Síðumúla-
veggjum.
Ég hef verið að virða þessi fyrir-
huguðu mannvirki fyrir mér núna
undanfarið þvf þessi vegamótatil-
færsla snertir land sem mér hefur
verið falið að varðveita til næstu
kynslóðar. Væri þessi áætlun
framkvæmd mundi hún eyðileggja
svokallaðan Búðarblett f landi
Síðumúla er liggur í krikanum
sem vegurinn frá brúnni um vega-
mótin til Borgarness afmarkar.
Staður þessi er óvenju miklum
kostum búinn frá náttúrunnar
hendi. Þar er fegurst bæjarstæði f
Síðumúla utan bæjarstæða þar
sern fjallið lyftir landinu. Þarna er
fegurst útsýni inntil landsins með
Éiríksjökul fyrir botni dalsins.
Þarna er stutt í hveri í nágrenninu
með sjálfrennandi heitu vatni á
staðinn. Þarna er kjörinn án-
ingarstaður fyrir ferðamenn hvort
heldur þeir eru á bílum eða hest-
um, svo æskilegt væri að þarna
væri aðstaða fyrir þá.
Af þessum sökum hef ég verið
að ræða við vegagerðarmenn og
reyna að fá þá til að hlifa þessu
landi. Hef ég lengi leitað að þeim
aðila er hefði völd til að koma í
veg fyrir þetta slys. Þá kom margt
einkennilegt í Ijós, valdið var ekki
auðfundið, ekki þýddi að tala við
vegamálastjóra eða yfirverkfræð-
ing vegagerðarinnar né alla undir-
menn þeirra, því þeir ráða engu.
Valdið fann ég loks hjá hrepps-
nefnd Hvítársíðuhrepps og undan-
farið hef ég verið að glima við
hana.
Þar sem ég er landeigandi þarna
ásamt öðrum, bar ráðamönnum
skylda til að hafa samráð við mig
áður en vegarstæðið væri ákveðið,
en af einhverjum orsökum var það
ekki gert og hafði þó erindi vega-
gerðarinnar legið lengi hjá
hreppsnefndinni, en þegar ég af
tilviljun komst að fyrirætlunum
vegagerðarinnar að eyðileggja
Búðarblettinn og fór af stað að
reyna að bjarga honum þá tókst
þeim að fá hreppsnefndina til að
samþykkja teikninguna, og þar
með virtist ekkert geta komið í
veg fyrir framkvæmd þessa. Þegar
málið var athugað nánar kom í
ljós að hreppsnefndin hafði ekki
verið löglega skipuð og samþykkt-
in því ekki gild. Éins hafði láðst að
Um „Nafn rósarinnaru
Erlendar bækur
Siglaugur Brynleifsson
Umberto Eco: Reflections on the
Name of the Rose. Translated from
the Italian by William Weaver.
Secker & Warburg 1985.
Eco skrifar kver um tilurð
„Nafns rósarinnar". Hann fjallar
um fjölmargt í þessum skrifum,
bókmenntir, miðaldir, heimspeki
o.fl. o.fl. Titillinn hefur vakið for-
vitni. Rósin er göfugust blóma,
hún blómstrar og ilmar skamma
stund, en meðan varir fyllir hún
skynjunina. „Stat rosa pristina
nomine, nomina nuda tenemus"
segir Adso í bókarlok. Höfundur
vitnar í þessu sambandi í Villon:
„Mais oú sont les neiges d’antan"
— og „ubi sunt“-þemað. „Hvar er
mjöll sem féll í fyrra“ (Pétur
Gautur). Eco vitnar í Abelard:
„Nulla rosa est ... “ í sambandi
við að taia má um það sem ekki er
*• eða er glatað (sbr. Eyjólfur Kjalar
Emilsson: Ilmur af nafni rósar-
innar. Heimspeki Vilhjálms af
Baskerville og nafna hans af
Ockham. Grein um hugsanlegar
heimspekilegar forsendur að
„Nafni rósarinnar„ T.M.M. 1985.
2).
Eco segir í umfjöllun sinni um
titilinn, að hann „láti lesanda eftir
að draga sínar ályktanir". Adso
Umberto Eco
situr í „skiptorium" og horfir út á
Dóná og íhugar og minnist og veit
ekki handa hverjum hann hefur
sett saman frásögnina og ekki
heldur lengur um hvað hún fjall-
ar: „Af rósinni forðum stendur
nafnið eitt; vér höldum aðeins I
nakin nöfn.“ (Nafn rósarinnar. ísl.
þýðing: Thor Vilhjálmsson.)
Eco skrifar: „Ég ákvað að skrifa
ekki aðeins um miðaldir. Ég ákvað
að skrifa á miðöldum f stíl
króníkuskrifara samtímans."
Þegar hann tók að'stökkva sér
niður í miðaldakróníkur vitnaðist
honum aftur það sem allir skrá-
setjarar og höfundar hafa alltaf
vitað (og hafa sagt okkur aftur og
aftur), „að bækur eru um bækur
og sérhver saga segir okkur sögu
sem hefur áður verið sögð. Hómer
vissi þetta, Ariosto vissi þetta,
óþarfi að nefna Rabelais og Cerv-
antes“. Þess vegna fann hann
handritið og það var ekki nóg. „Ég
skrásetti það sem Valet skrifaði
og Mabillon hafði eftir honum og
síðan Adso ..." Inngangurinn
var fyrst skrifaður, síðan var 12
mánaða hlé ... Síðan hófst sköp-
un heimsins, heimssögunnar,
heims þeirra miðalda, sem Eco
segir undan og ofan af í þessari
skemmtilegu skáldsögu, sam-
kvæmt hans skilningi.
Táknfræði og sérgrein Ecos og
þá einkum miðalda táknfræði og
sagan er full af táknum. Heim-
speki og guðfræði þjóna táknun-
um, meira að segja tilvitnanir í
Wittgenstein. Eco segist hafa haft
mjög gaman af því, þegar gagn-
rýnendur og lesendur hafi talið
hann halda fram mjög nútíma-
legum skoðunum fyrir munn sögu-
persóna sinna. I hverju einasta til-
viki, sem nefnt var, hafði Eco not-
að 14. aldar texta. Aftur á móti
voru aðrir lesendur sem hældu
honum fyrir miðaldakeiminn í
frásögnum eða samtölum, en sem
Eco fannst sjálfum bera í sér nú-
tíma keim. „Allir hafa sínar hug-
myndir um miðaldir. Aðeins vér
múnkar þessara tíma vitum
sannleikann, en ef við segjum
hann getur það stundum þýtt
bálköstinn."
Þessi „Postille a II nome della
rosa“ er leikvangur Ecos, hann
segir margt, fjallar um enn fleira
og segir þó aldrei síðasta orðið,
enda er þetta leynilögreglusaga.
Það hefur vakið furðu hvers vegna
þessi bók „Nafn rósarinnar" fékk
slíkan hljómgrunn nú á ofanverðri
tuttugustu öld. Hún var þýdd á
flestar þjóðtungur og seldist í gíf-
urlegum upplögum. E.t.v. eru tím-
arnir ekki eins frábrugðnir og oft
er af látið, margt í bókinni á sér
hliðstæður nú, en aðalástæðan er
sú, að sagan er mjög skemmtileg
leynilögreglusaga með annarlegu
ívafi. Sagan hefur vakið aukinn
áhuga á miðöldum. Það hefur
lengi tíðkast, allt frá frönsku
stjórnarbyltingunni að líta á mið-
aldir sem tímabil andlegs svart-
nættis og hjátrúar. Þessi áróður
var iðkaður af byltingarmönnum
sem hugðust heldur en ekki upp-
timra dýrðar samfélag mannanna,
híerarki, lögerfðaregla og trúar-
brögð voru að þeirra áliti hemill á
framþróun mannsins. Heimspeki
miðalda var talin tómt fjas og
guðfræðin sömu leiðis. Þetta var
sams konar áróður og rekinn var
af hinum nýju valdhöfum í Rúss-
landi eftir byltinguna, það þurfti
að sverta fortíðina til þess að
réttlæta valdaránið, falsa söguna
og bæta við því sem hentaði vald-
höfunum.
. Þessi mynd miðalda er nú óðum
að fölna fyrir endurmati á þessum
Brotnu línurnar sýna nýja vegarstæð-
ið.
kynna mér sem landeiganda áætl-
anir þessar, svo sem skylt er. Fékk
ég því komið til leiðar að hrepps-
nefndin héldi nýjan fund og fjall-
aði um þessa vegagerð að nýju. En
það er mjög óþægilegt fyrir
hreppsnefnd að þurfa að funda
tvisvar um sömu teikninguna og
breyta fyrri samþykkt. Þó náðist
ekki samstaða um teikninguna
óbreytta, svo segja má að vegur-
inn liggi út í óvissuna um þessar
mundir.
Fróðlegt væri því að sjá línur
frá þeim sem áhuga hefðu á þess-
ari framkvæmd vegagerðarinnar.
Ekki veitti af að hjálpast að við að
gæta hagsýni og taka fullt tillit til
landsins, næg eru verkefnin fram-
undan.
tímum. Guðfræði og heimspeki
miðalda ber í sér mun víðari
heimsmynd en sú ömurlega nyt-
semishyggja sem þrengir að allri
mennskri hugsun nú á dögum. Það
er mál til komið að hin menning-
arlega einangrunarstefna, sem nú
er höfð á oddi, og er: „moldvörpu-
andi (sem) sig einn sénan fær
hann sér ekki lengra," verði ekki
leiðarljós í menningarefnum mik-
ið lengur.
Saga Ecos hefur fremur stuðlað
að því, að rjúfa þessa svartnættis-
einangrunar- og sjálfsdýrkunar-
stefnu nútíma gutlara.
Mafían á kreiki
í Palermo
Palermo, Sikik-y, 29. júlí. AP.
LÖGREGLUFORINGI í Pal-
ermo á Sikiley var skotinn til
bana aðfaranótt mánudags er
lögregla réðst til atlögu við
Mafíu-hreiður í fiskibæ fimmtán
kflómetra fyrir norðan Palermo.
Lögregluforinginn Giuseppe
Montana var í fyrirsvari sérþjálf-
aðrar sveitar sem hafði það verk-
efni að hafa hendur í hári með-
lima Mafíunnar. Vegatálmanir
voru settar upp eftir atburðinn,
en morðingjarnir höfðu ekki
náðst þegar fréttist síðast. Mont-
ana hafði stjórnað rannsókn sem
leiddi í sl. viku til þess að flmm
menn úr stærstu Mafíufjölskyldu
Sikileyjar voru handteknir.
I