Morgunblaðið - 31.07.1985, Blaðsíða 45

MORGUNgLADIÐ, MIDyiKUDAGUR 31. JtlLÍ, 19§5
Magnús Gíslason,
Hvammi - Sjötugur
Vinur minn or frændi, MaKnús,
er einstaklega hópvær og lítillátur
maður og þegar ég fékk vitneskju
um að hann yrði sjötugur þann 31.
júlí sló ég því fram, að þess yrði að
geta í blöðum heima. Hann brást
næsta reiður við og kvað lífshlaup
sitt ekki vera með þeim hætti að
það ætti erindi til almennings.
Ég var og er hins vegar á ann-
arri skoðun og álít að líf óþekktra
alþýðumanna á borð við Magnús
eigi brýnt erindi til almennings og
þá sérstaklega til hinna ungu, sem
nú vaxa úr grasi, og lítt eða ekkert
þekkja til þeirrar lífsbaráttu sem
sjötugur maður á að baki.
Magnús er fæddur á Akranesi
árið 1915 og voru foreldrar hans
hjónin Gísli Einarsson frá Ak-
urprýði og kona hans, Halldóra
Þorsteinsdóttir. Magnús er næst-
elstur fimmtán systkina og af
þessum stóra hópi eru níu á lífi í
dag. Akranes var á þessum tíma
aðeins lítið og fátækt fiskiþorp og
þá sem endranær bjó þar dugmik-
ið og æðrulaust fólk, sem átti ailt
sitt undir óblíðum náttúruöflum.
Gísli, faðir Magnúsar, var mikíll
atorku- og dugnaðarmaður og má
hvað best marka það af framsýni
hans og þrótti er hann ungur og
efnalítill réðist í að byggja hið
reisulega hús að Hvammi yfir ört
vaxandi fjölskyldu sína. Trúlegt
þykir mér að fjölskyldan í
Hvammi hafi á þessum erfiðu tím-
um lifað við rýmri og betri kjör en
títt var á þessum tíma og mun það
fyrst og fremst hafa orsakast af
elju og dugnaði Gísla, sem alla tíð
var farsæll og dugandi formaður
og mótoristi.
Það gefur augaleið að í mörg
horn var að líta á hinu stóra heim-
ili í Hvammi og ekki ávallt tími
svo sem skyldi til þess að sinna
stóra barnahópnum, en þá eins og
svo oft fyrr og síðar áttu börnin í
Hvammi sér athvarf og skjól hjá
afa og ömmu í Akurprýði og oft
hefi ég heyrt Magnús tala um afa
og ömmu og þá jafnan með klökk-
um huga og sárum söknuði. Ég get
mér þess til að gömlu hjónin í Ak-
urprýði hafi haft meiri og dýpri
áhrif á líf Magnúsar en nokkurn
kann að gruna.
Þegar Magnús var fimmtán ára
gamall urðu mikil og afdrifarík
þáttaskil í lífi fjölskyldunnar í
Hvammi; stóra reisulega húsið var
selt og fjölskyldan fluttist búferl-
um til Reykjavíkur. Búferlaflutn-
ingur þessi olli því ekki hvað síst,
að allmikið rót komst á líf Magn-
úsar og má með sanni segja að þá
hæfist hið ævintýralega líf, sem
hann hefir lifað allt fram á þenn-
an dag.
Aðeins sextán ára gamall gerð-
ist Magnús ásamt jafnaldra félaga
laumufarþegi á gamla gufuskipinu
„ísland“ og komust þeir félagar
eftir viðburðaríka reisu til kóngs-
ins Kaupmannahafnar. Félagi
Magnúsar varð að sætta sig við að
verða sendur heim til íslands taf-
arlaust, en Magnúsi tókst hinsveg-
ar með einhverjum hætti að tala
svo máli sínu að hann fékk ótrufl-
aður að dvelja áfram í Danaveldi
og er sönn unun að heyra hann
rifja upp minningar frá hinu ljúfa
lifi þessarar Danmerkurdvalar.
Magnús sneri svo aftur til fóst-
urjarðarinnar og þá fyrst tók við
alvara lífsins, armæða og brauð-
strit þessarar jarðnesku tilveru.
Meginhluta ævinnar var Magnús
við störf á sjó en brá þó oft fyrir
sig vinnu í landi og veittist honum
jafnan auðvelt að fá starf, enda
fjölhæfur og kappsfullur alla tíð.
Eins og sagt var hér áður og
fyrr meir þá er Magnús sérlega
hagur bæði á tré og járn og liggja
eftir hann ýmsir listilega gjörðir
smíðisgripir. Á árum síðari
heimsstyrjaldarinnar var Magnús
uppá sitt bezta og svall svo sem
mörgum öðrum móður í brjósti og
vildi fyrir hvern mun fá með ein-
hverjum hætti að leggja sitt af
mörkum í þeirri baráttu, sem þá
var háð gegn helstefnu nasismans.
Og fyrr en varði hafði Magnúsi
tekist að fá skiprúm á danska
skipinu Sonja Mærsk sem þá var í
föstum siglingum á hina stóru
sovésku flotahöfn, Murmansk.
Þarna um borð upplifði hann allar
þær hörmungar sem áttu sér stað
úti á jökulköldu og helmyrku
norðuríshafinu, þar sem þúsundir
skipa hurfu í djúpið með manni og
mús.
Eftir nokkrar ferðir á þessari
háskalegustu siglingaleið siðari
heimsstyrjaldarinnar réðst Magn-
ús á norska skipið Spika frá Berg-
en og sigldu þeir með fisk frá ís-
landi til Bretlands. Auk þessa var
hann svo á norskum selveiðara
sem sigldi með varning fyrir setu-
liðið á íslensku ströndina. Enginn
vafi leikur á þvi, að þessar sigling-
ar Magnúsar á þessum ógnartím-
um hafa markað djúp spor í vit-
und hans og veit trúlega enginn
nema sá, sem reynt hefir, hvílík
mannraun fólst í beinni þátttöku i
þessum mesta hildarleik mann-
kynssögunnar.
Eftir að styrjöldinni lauk var
Magnús svo við ýmis störf til sjós
og lands og gekk á ýmsu í lífsstriti
hans. Hann starfaði m.a. í mörg ár
sem viðgerðarmaður á Hornafirði
og kom sér þar, sem og annars
staðar, afar vel og á þar enn í dag
margt góðra vina og minnist dval-
ar sinnar á Hornafirði jafnan með
virðingu og þakklæti.
Fyrir nokkrum árum varð
Magnús að hætta allri vinnu
vegna erfiðs sjúkdóms og vafalítið
hefir það verið honum þungt áfall
þótt fátt eitt hafi hann um það
talað, en þeir sem til þekkja vita
að iðjuleysi hefir alla tíð verið
fjarlægt atorkumanninum Magn-
úsi Gíslasyni. Magnús fluttist aft-
ur búferlum til Reykjavíkur og
dvaldi þar í nokkurn tíma eða allt
til þess að hann tók sig upp fyrir
rúmu ári og flutti til Gautaborgar.
Hér ytra á Magnús sitt eina barn
og er það gift sæmdarkona, Ester
að nafni, margra barna móðir og
STJORN ríkisrekna kolanámufé-
lagsins í Bretlandseyjum segir að
tapi námarekstri nemi 2,2 miíljörð-
um sterlingspunda, 119 milljörðum
íslenskra króna, undanfarið ár.
Stjórnin kennir verkfalli náma-
manna, sem stóð 357 daga og lauk
í mars síðastliðnum, um bróður-
hluta tapsins eða 1,75 milljarða
sterlingspunda.
__________________________
eru börn hennar svo sem að líkum
lætur afar eisk að afa sínum.
Hér ytra hefir Magnúsi vegnað
frábærlega vel, hann hefir hér
eignast hlýlegt og fallegt heimili
og veit ég að ýmsir jafnaldrar og
vinir Magnúsar heima á Fróni
mundu tæpast trúa eigin augum ef
þeir fengju tækifæri til þess að
heilsa uppá hann í fallegu íbúð-
inni sem hann hefir fengið hér í
Gautaborg. Hér líður Magnúsi vel,
hann unir glaður og ánægður við
sitt, felur líf sitt allt í Guðs hönd
og er til ómældrar blessunar fyrir
alla þá er hann umgengst.
Enda þótt Magnús hafi nú náð
því að verða sjötugur að árum,
segir það næsta lítið um hinn eig-
inlega aldur hans, þvi hann er í
senn unglegur í öllu útliti og
hreyfingum og svo það sem mestu
veldur, hann er síungur í anda og
unir sér hvað best í hópi ungs
fólks. Ég og fjölskylda mín viljum
með þessu fátæklega afmælis-
rabbi hylla Magnús á þessum
merkisdegi og þakka honum fyrir
ljúf og góð kynni og óska honum
hlessunar Guðs, sem hann sjálfur
telur athvarf sitt og skjól.
Þorvaldur Sigurðsson,
Angered
Heimilisfang Magnúsar er:
Paprikagatan 21,
424 47 Angered,
Göteborg.
Kolaframleiðsla minnkaði tals-
vert á síðasta rekstrarári, hrapaði
úr 105 milljónum tonna 1983—84
niður í 42 milljónir tonna
1984—85, og er talið að hver
námamaður, sem lagði niður
vinnu allt verkfallið, hafi að með-
altali tapað 10 þúsund pundum,
520 þúsund krónum, í verkfallinu.-
Brelland:
Taprekstur á kolanámum
ÆVINTÝRAHÚSIÐ - FÓTBOLTASKÓRINN - STÓRI FÓTBOLTINN -
LITLI FÓTBOLTINN - VÍKINGURINN - BAN6SINN - TENINGURINN
- FÍLLINN - GRÍSINN - UGLAN
BIJNAÐARBANKINN
TRAUSTUR BANKI